Wyjaśnienie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie stołówek szkolnych.

W związku z wątpliwościami powstałymi na tle funkcjonowania stołówek szkolnych przedstawiam następujące wyjaśnienie:

1.Utrata mocy obowiązującej rozporządzenia Rady Ministrów z 4 sierpnia 1993 r. w sprawie warunków, form, trybu przyznawania i wypłacania oraz wysokości pomocy materialnej dla uczniów (Dz. U. nr 74, poz. 350 z późn. zm.) nie spowodowała, iż nie jest możliwe funkcjonowanie w ramach szkoły stołówki szkolnej.

Szkoła, oprócz funkcji dydaktycznych, jest obowiązana do wykonywania zadań opiekuńczych, w szczególności zapewnienia warunków kształcenia, wychowania i opieki odpowiednio do wieku i potrzeb uczniów. Stołówka szkolna, podobnie jak np. świetlica, pracownia, szatnia, sala gimnastyczna, gabinet profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej, stanowi integralną część szkoły.

W związku jednak z sygnalizowanymi przez jednostki samorządu terytorialnego wątpliwościami, minister edukacji narodowej i sportu dokona w trybie pilnym uzupełnienia ramowych statutów szkół publicznych poprzez dodanie przepisu stwierdzającego jednoznacznie, że w szkole może działać stołówka szkolna.

Skoro stołówka szkolna stanowi integralną część szkoły, to organ prowadzący szkołę publiczną, zgodnie z art. 5 ust. 7 i art. 5a ust. 2 ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572 z późn. zm.), ma obowiązek zapewnienia warunków kadrowych, lokalowych, materialnych i organizacyjnych dla jej funkcjonowania, tak jak dla innych części szkoły. Oznacza to, między innymi, że pracownicy zatrudnieni przy przygotowywaniu posiłków w stołówce szkolnej są pracownikami szkoły. Zatem nie może być mowy o tym, by wynagrodzenia tych pracowników były wliczane do opłaty za korzystanie z posiłków w stołówce szkolnej.

W ramach stanowienia zasad i trybu korzystania z gminnych lub powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej gmina lub powiat w oparciu o przepisy ustrojowych ustaw samorządowych (art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym - Dz. U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 z późn. zm. i art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym - Dz. U. z 2001 r. nr 142, poz. 1592 z późn. zm.) może określić, że korzystanie ze stołówki ma charakter odpłatny. Natomiast wysokość opłat za posiłki może ustalać dyrektor szkoły, w której stołówka ta funkcjonuje, w konsultacji z organem prowadzącym.

Należy wskazać dodatkowo na fakt, że utrata mocy obowiązującej wymienionego na wstępie rozporządzenia Rady Ministrów, w tym przepisu stanowiącego, że opłata za posiłek jest równa kosztom surowców użytych do jego przygotowania (pozostałe koszty pokrywane były z budżetu szkoły), nie spowodowała żadnej zmiany w wysokości dochodów jednostek samorządu terytorialnego, np. zmniejszenia subwencji oświatowej.

Biorąc zatem pod uwagę brzmienie powołanych wyżej przepisów ustawy o systemie oświaty, a także fakt niedokonania, pomimo zmian systemowych w zakresie pomocy materialnej dla uczniów, korekty dochodów jednostek samorządu terytorialnego przeznaczonych na finansowanie oświaty, nie ma powodów, by zasady ustalania wysokości cen posiłków w stołówkach szkolnych uległy zmianom.

Konieczne jest także podkreślenie, że utrata mocy obowiązującej cytowanego na wstępie rozporządzenia, na podstawie którego dotychczas udzielane były świadczenia pomocy materialnej, nie spowodowała przerwania ciągłości świadczeń przyznanych na podstawie dotychczasowych przepisów. Zgodnie bowiem z art. 3 ustawy z 16 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. nr 281, poz. 2781), uczniowie, którym do 31 grudnia 2004 r. przyznano świadczenia pomocy materialnej (a korzystanie z posiłków w stołówce szkolnej było takim świadczeniem), zachowują te świadczenia w dotychczasowej wysokości do końca okresu, na jaki zostały przyznane.

2.Przedstawione wyjaśnienia należy uzupełnić o informację, że od 1 stycznia 2005 r. pojawia się dodatkowy czynnik zwiększający dostępność posiłków dla najbardziej potrzebujących dzieci i młodzieży. Z tym dniem rozpoczęto realizację Rządowego Programu "Posiłek dla potrzebujących" (rozporządzenie Rady Ministrów z 19 października 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków realizacji w 2005 r. Rządowego Programu "Posiłek dla potrzebujących" - Dz. U. nr 236, poz. 2363), dotyczącego także dzieci i młodzieży. Pomoc, o której mowa w programie, jest udzielana w formie bezpłatnego posiłku dla uczniów z rodzin najuboższych, w których dochód na osobę w rodzinie nie przekracza 474 zł. Rady gminy mogą jeszcze podwyższyć wysokość dochodu uprawniającego do korzystania z bezpłatnego posiłku.

Na mocy cytowanego wyżej rozporządzenia dyrektor szkoły powinien przygotować listę uczniów wymagających pomocy w formie bezpłatnego posiłku i przekazać ją do właściwego ośrodka pomocy społecznej w celu przyznania pomocy. W przypadku uczniów szkół podstawowych i gimnazjów posiłki będą przygotowywane i wydawane w szkole (jeżeli w szkole istnieje stołówka). W przypadku braku stołówki kierownik ośrodka pomocy społecznej, we współpracy z dyrektorem szkoły, zapewnia warunki do przygotowywania i wydawania bezpłatnych posiłków. Jeżeli posiłki będą spożywane poza szkołą, dyrektor szkoły zapewnia dzieciom i młodzieży właściwą organizację zajęć i opiekę.

Apeluję do dyrektorów wszystkich szkół o wykorzystanie możliwości wynikających z wymienionego wyżej rozporządzenia w sposób pozwalający objąć możliwie największą grupę uprawionych dzieci i młodzieży bezpłatnym posiłkiem.