WPI/200000/451/650/2013 - Obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznaje za prawidłowe stanowisko przedsiębiorcy (...) zawarte we wniosku złożonym w dniu 6 maja 2013 r. w sprawie stwierdzenia, że umowa o dzieło zawarła z członkiem zarządu nie rodzi obowiązku ubezpieczeń społecznych.

W dniu 6 maja 2013 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek płatnika (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca wskazał, iż spółka prowadzi działalność gospodarczą w zakresie rachunkowości w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka ma kilku wspólników. Zarząd spółki jest wieloosobowy. Spółka wykonuje m.in. opinie z zakresu rachunkowości zlecone przez sądy i prokuraturę na potrzeby postępowań prowadzone przez te organy. Jedna z osób wchodzących w skład zarządu spółki ma uprawnienia biegłego rewidenta i jest wpisana na listę biegłych sądowych z zakresu rachunkowości. Spółka powierza ww. osobie sporządzanie opinii na podstawie umowy o dzieło. Zgodnie z zawartą w art. 210 § 1 Kodeksu spółek handlowych z dnia (5 września 2000 r., (tekst jedn.: Dz. U. Nr 94, poz. 1037 z późn. zm.), umowy takie w imieniu spółki są zawierane przez pełnomocnika powołanego uchwałą wspólników. Z punktu widzenia sądowego i prokuratorskiego, podmiotem wydającym opinię jest spółka, a biegłym sporządzającym opinię członek jej zarządu. Obecnie, członek zarządu pozostaje ze spółką w stosunku pracy (zatrudnienie na stanowisku członka zarządu), w związku z czym umowy o dzieło zawierane przez niego ze spółka rodzą obowiązek opłacania składek, zgodnie z ustawą z dnia 13 października 1998 r. (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.). Członek zarządu nie pozostaje w stosunku pracy z organami zlecającymi spółce sporządzanie opinii z zakresu rachunkowości. Członek zarządu posiada uprawnienia do świadczeń emerytalnych (decyzja o emeryturze). Spółka i członek zarządu zamierzają zmienić swoje relacje prawne, w ten sposób, że strony zamierzają rozwiązać łączącą je umowę o pracę. Po rozwiązaniu umowy o pracę, spółkę i członka zarządu będzie łączyć jedynie stosunek o charakterze korporacyjnym, wynikający z przepisów Kodeksu spółek handlowych i uchwały wspólników o powołaniu członka zarządu. Również uchwałą wspólników określone zostanie wynagrodzenie członka zarządu za wykonywanie mandatu.

W przedstawionym stanie taktycznym przedsiębiorca powziął wątpliwość czy będzie płatnikiem zobowiązanym do odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu umów o dzieło, które zostaną zawarte z członkiem zarządu po ustaniu stosunku pracy z tą osobą.

Wnioskodawca dodaje, że członek zarządu nie zamierza dobrowolnie podlegać ubezpieczeniom społecznym.

Zdaniem wnioskodawcy, po rozwiązaniu umowy o pracę łączącej spółkę z członkiem zarządu, spółka nie będzie pełnić funkcji płatnika w odniesieniu do umów o dzieło zawieranych z tą osobą. W takim przypadku członek zarządu nie będzie podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu umów o dzieło zawartych ze spółką, skoro spółka nie będzie już jego pracodawcą.

Wnioskodawca powołał art. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń, w którym wymienione zostały kategorie osób fizycznych podlegających obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. W katalogu nie wymieniono osób świadczących pracę na podstawie umowy o dzieło. Powyższe oznacza, że osoba, która wykonuje pracę wyłącznie na podstawie umowy o dzieło, nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Wnioskodawca, powołując się na art. 8 ust. 1 ustawy systemowej wskazał, że obowiązek objęcia umowy o dzieło obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalny i rentowym powstaje wtedy, gdy umowa o dzieło została zawarta z własnym pracodawcą lub jest wykonywana na rzecz własnego pracodawcy.

Wnioskodawca wskazuje, że przedstawiona powyżej sytuacja nie będzie miała miejsca, ponieważ członek zarządu nie będzie pozostawać w stosunku pracy ze spółką. Podmioty połączy jedynie stosunek organizacyjny, którego istotą będzie wykonywanie praw i obowiązków o charakterze korporacyjnym określonych przepisami Kodeksu spółek handlowych. Uchwała o powołaniu członka zarządu nie wykreuje stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia czy umowy podobnej do zlecenia. Takiego stosunku prawnego nie wykreuje również uchwała ustalająca wynagrodzenie członka zarządu za pełnienie mandatu. Z kolei spółka i członek zarządu nie zawrą osobnej umowy o pracę, umowy agencyjnej, umowy zleceniu lub umowy podobnej do zlecenia. Wnioskodawca powołał wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 2001 r., zgodnie z którym "powołanie do zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jak i odwołanie, powoduje tylko powstanie lub ustanie stosunku organizacyjnego. O tym. czy spółkę z członkiem zarządu łączy inny stosunek prawny decydują zdarzenia, takie jak na przykład zawarcie umowy o pracę lub umowy zlecenia".

Wnioskodawca dodaje, że członek zarządu nie będzie pozostawał w stosunku pracy z organami zlecającymi spółce sporządzenie opinii, ani też nie będzie wykonywał na zlecenie tych organów pracy na rzecz spółki, nie można więc przyjąć, że członek zarządu na podstawie umowy o dzieło będzie wykonywał pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. W związku z powyższym, członek zarządu nic będzie pracownikiem spółki w rozumieniu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej. W niniejszej sprawie, zdaniem wnioskodawcy mamy do czynienia z umową o dzieło o charakterze samoistnym, nie podlegającą obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Oznacza to, że po rozwiązaniu umowy o pracę, członek zarządu nie będzie również podlegać obowiązkowemu ubezpieczeniu wypadkowemu z tytułu zawartych ze spółką umów o dzieło. Zgodnie bowiem z art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych "obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym". Członek zarządu z tytułu przedmiotowych umów o dzieło nic będzie podlegać również obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu. W myśl art. 11 ust. 1 powołanej ustawy obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają osoby wymienione w art. 6 ust 1 pkt 1, 3 i 12 (tekst jedn.: pracownicy, członkowie spółdzielni i osoby odbywające służbę zastępczą). Ubezpieczeniu temu nie podlegają zatem osoby świadczące usługi na podstawie samoistnej umowy o dzieło.

Reasumując, zdaniem wnioskodawcy, w przedstawionym zdarzeniu przyszłym członek zarządu nie będzie podlegać żadnemu z ubezpieczeń przewidzianych ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych z tytułu zawartych ze spółką umów o dzieło, w związku z czym spółka nie będzie musiała jako płatnik odprowadzać składek na ubezpieczenia społeczne od tych umów. Powyższe oznacza, że w zakresie przedmiotowych umów o dzieło, spółka nic będzie pełnić funkcji płatnika w rozumieniu art. 4 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Mając na uwadze treść wniosku oraz oh owiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z. art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

W myśl art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2013 r. - Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne. Fundusz Pracy, Fundusz. Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Zasady opłacania składek na ubezpieczenia społeczne regulują przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - cytowanej powyżej.

Katalog osób podlegających obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym określono w art. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Dla rozstrzygnięcia obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym konieczne jest ustalenie czy dana osoba posiada jeden z tytułów ubezpieczenia określonych tym przepisem. Powołany przepis stanowi, iż obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają m.in. pracownicy.

Uregulowania dotyczące umowy o dzieło zostały zawarte w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), w myśl której przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.

Ustawa z dnia 13 października 1998 r. nie wymienia umowy o dzieło jako tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Jednakże w sytuacji, gdy umowa o dzieło zostanie zawarta z własnym pracodawcą lub będzie wykonywana na rzecz własnego pracodawcy powstanie obowiązek ubezpieczeń społecznych. W takim przypadku umowa o dzieło jest w zakresie ubezpieczeń społecznych traktowana jak umowa o pracę, bowiem w myśl art. 8 ust. 2a wyżej cytowanej ustawy, za pracownika uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Podkreślić należy, że samoistna umowa o dzieło nie jest tytułem do ubezpieczeń, bowiem nie została wymieniona w katalogu tytułów do ubezpieczeń społecznych zawartych w art. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, Taka osoba nic podlega również ubezpieczeniu chorobowemu i wypadkowemu, stosownie do art. 11 i 12 powołanej ustawy z dnia 13 października 1998 r. Zatem, jeżeli osoba wykonuje pracę wyłącznie na podstawie umowy o dziełu nie podlega ubezpieczeniom społecznym.

Pracownikiem, zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania łub spółdzielczej umowy o pracę.

Termin "powołanie" występuje w prawie w dwóch znaczeniach i oznacza albo powierzenie określonej osobie stanowiska lub funkcji, które nie powoduje nawiązania z tą osobą stosunku pracy albo jednostronną czynność prawną stanowiącą podstawę stosunku pracy na określonym stanowisku z osobą, która wyraziła na to zgodę.

Powołanie w rozumieniu przepisów prawa pracy, jest czynnością prawną, równorzędną z innymi formami nawiązania stosunku pracy, a przesłanką powstania na tej podstawie stosunku pracy jest zgodne oświadczenie woli pracownika i pracodawcy. Jednakże stosunek pracy na podstawie powołania może być nawiązany wyłącznie w przypadkach określonych w odrębnych przepisach. Takich przepisów nie ma w obowiązującym prawie handlowym, zatem treść art. 68 § 1 Kodeksu pracy zdaje się wykluczać dopuszczalność nawiązywania stosunków pracy na podstawie powołania z członkami spółek kapitałowych.

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 15 września 2000 r., Kodeks spółek handlowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037 z późn. zm.) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest spółką handlową o charakterze kapitałowym, która posiada osobowość prawną, działa w oparciu o kapitał zakładowy podzielony na udziały oraz ponosi odpowiedzialność całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki. Zdolność do czynności prawnych spółki z ograniczoną odpowiedzialnością realizuje zarząd spółki, którego kompetencje określone są jako prowadzenie spraw i reprezentacja,

W myśl art. 201 § 4 wyżej powołanej ustawy, członek zarządu powoływany i odwoływany jest uchwałą wspólników, chyba, że umowa spółki stanowi inaczej. Powołanie jest ogólnym terminem obejmującym każdą formę prowadzącą do nawiązania stosunku organizacyjnego. Następstwem nawiązanego stosunku może być nawiązanie równoległego stosunku obligacyjnego, n także wówczas, gdy pełnienie czynności członka zarządu będzie wynikało z wcześniej zawartej umowy o pracę czy umowy cywilnoprawnej. Jednakże to od woli spółki zależy czy to stosunek organizacyjny będzie wyłączną podstawą wykonywania obowiązków członka zarządu.

Powyższe oznacza, że członek zarządu spółki kapitałowej powołany do pełnienia swojej funkcji na podstawie uchwały wspólników nie może być uznany za osobę powołaną na podstawie przepisów prawa pracy.

Jak wskazuje wnioskodawca, w chwili obecnej członek zarządu jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę i z tego tytułu podlega ubezpieczeniom społecznym. Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że spółka po rozwiązaniu z członkiem zarządu umowy o pracę, zamierza nawiązać poza stosunkiem korporacyjnym umowę o dzieło na sporządzanie opinii z zakresu rachunkowości.

Pełnienie funkcji członka zarządu wyłącznie na podstawie powołania uchwałą wspólników nic rodzi obowiązku ubezpieczeń społecznych, ponieważ ustawa o systemie Ubezpieczeń społecznych nie wymienia w art. 6 takiego tytułu do ubezpieczeń. Zatem członek zarządu, po rozwiązaniu stosunku pracy, nie może być uznawany za pracownika. Nic jest bowiem pracownikiem, osoba z którą umowa o pracę została rozwiązana, a następnie została zawarta umowa o dzieło.

W konsekwencji, członek zarządu, z którym spółka zamierza rozwiązać umowę o pracę, a następnie zawrzeć samoistną umowę o dzieło, nie będzie podlegał ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy o dzieło. Wobec powyższego. Oddział uznał stanowisko przedsiębiorcy za prawidłowe - po ustaniu stosunku pracy - po stronie wnioskodawcy nie powstanie obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu umowy o dzieło.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego Sądu Ubezpieczeń Społecznych w (...).

Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.