WPI/200000/451/520/2013 - Obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznaje za nieprawidłowe stanowisko zawarte we wniosku przedsiębiorcy (...) złożonym w dniu 12 kwietnia 2013 r. według którego, osoba posiadająca umowę o praktyki absolwenckie z Wnioskodawcą i skierowana przez Wnioskodawcę do pracy na rzecz pracodawcy użytkownika nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym, a w konsekwencji Wnioskodawca nie ma obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe od wynagrodzenia takiej osoby.

W dniu 12 kwietnia 2013 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca wskazał, iż jest agencją pracy tymczasowej posiadającą wpis do rejestru potwierdzony certyfikatem (...) z dnia 24 listopada 2012 r. Wnioskodawca prowadzi działalność (...) m.in. w następującym zakresie: działalność (78.20.Z); pozostała działalność związana z udostępnianiem pracowników (78.30.Z). W ramach swojej działalności Wnioskujący kieruje pracowników tymczasowych do wykonania pracy na rzecz pracodawców użytkowników (w oparciu o ustawę o zatrudnianiu pracowników tymczasowych z dnia 9 lipca 2003 r.).

Aktualnie Wnioskodawca zamierza podjąć działalność w zakresie kierowania pracowników tymczasowych zatrudnionych na podstawie umowy o praktyki absolwenckie do pracy na rzecz pracodawcy użytkownika (umowa zawierana na podstawie ustawy o praktykach absolwenckich z dnia 17 lipca 2009 r. - art. 5). Wnioskodawca podnosi, że stan faktyczny poddany ocenie Organu zakłada, iż osoby zatrudnione na podstawie umowy o praktyki absolwenckie spełniają wszystkie ustawowe kryteria praktyk absolwenckich. Założeniem niniejszego wniosku jest stan faktyczny, w którym rodzaj świadczonej pracy, zakres podporządkowania osoby podejmującej zatrudnienie, wysokość wynagrodzenia oraz wszelkie inne zmienne warunki dopuszczają stosowanie regulacji o praktykach absolwenckich.

Wnioskodawca wskazuje, że w tym stanie faktycznym kwestią zasadniczą pozostaje pytanie o podleganie osób odbywających praktyki absolwenckie w ramach kierowania do pracy u pracodawcy użytkownika obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu i będący konsekwencją tego obowiązek odprowadzenia przez Wnioskodawcę składek na ubezpieczenia społeczne od pracownika tymczasowego zatrudnionego na podstawie umowy o praktyki absolwenckie.

W związku z powyższym Wnioskodawca zwraca się z zapytaniem "czy osoba zatrudniona na podstawie umowy o praktyki absolwenckie przez Wnioskodawcę i skierowana do pracy u pracodawcy użytkownika podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym, zaś w konsekwencji czy Wnioskodawca ma obowiązek odprowadzania od pracownika kierowanego do pracy na rzecz pracodawcy użytkownika składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe?".

Zdaniem wnioskodawcy, osoba posiadającą umowę praktyki absolwenckie z Wnioskodawca i skierowana przez Wnioskodawcę do pracy na rzecz pracodawcy użytkownika nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym, a w konsekwencji Wnioskodawca nie ma obowiązku odprowadzenia składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe od wynagrodzenia takiej osoby.

Wnioskodawca swoje stanowisko opiera w szczególności o treść art. 4 ustawy o praktykach absolwenckich, który wprost stanowi, iż umowa o praktyki absolwenckie nie stanowi umowy o pracę. Przedsiębiorca podnosi, że na gruncie tego przepisu zostało wypowiedziane stanowisko o cywilnoprawnym charakterze umowy o praktyki absolwenckie - pismo Głównego Inspektora Pracy z dnia 14 lutego 2012 r. GNP-517-4560-2-1/12/PE/RP.

Wnioskodawca wskazuje, iż ustawa o pracownikach tymczasowych wprost przewiduje możliwość kierowania do pracodawcy użytkownika osób posiadających z agencja pracy umowę cywilnoprawną (tak art. 26 ust. 2 ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych z dnia 9 lipca 2003 r.). Zdaniem Wnioskodawcy, z powyższego wynika, iż odnośne przepisy prawa wprost dopuszczają możliwość kierowania osób posiadających umowę o praktyki absolwenckie do świadczenia pracy na rzecz pracodawcy użytkownika. W opinii Wnioskodawcy cele obydwu instytucji rynku pracy są zasadniczo zbieżne i w przedmiotowym zakresie się uzupełniają. Obydwie instytucje zmierzają bowiem do realizacji celu promocji zatrudnienia, kojarzenia pracodawców z potencjalnymi pracownikami w sposób zapewniający wzajemna weryfikację i możliwość podjęcia decyzji o dalszej współpracy.

Ponadto Wnioskodawca wskazuje, iż żaden przepis ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. nic wprowadza w sposób pozytywny obowiązku podlegania ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym przez osobę odbywającą odpłatną praktykę absolwencką. Przedsiębiorca podkreśla, iż w stosunkach dwupodmiotowych (pracodawca-praktykant) nie budzi wątpliwości brak podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i jego zdaniem ocena ta nie zmienia się w ramach konstrukcji trój podmiotowej (pracodawca/agencja - pracodawca użytkownik - praktykant).

W opinii Wnioskodawcy żaden przepis w sposób pozytywny nie wprowadza podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalno - rentowemu, gdyż w istocie umowa łącząca Wnioskodawcę z osobą podejmującą praktyki absolwenckie jest taka sama w swej treści w obydwu przypadkach. W przypadku konstrukcji trójstronnej strony umowy o praktyki absolwenckie działając w ramach swobody umów, przewidują jedynie możliwość skierowania do wykonania pracy na rzecz innego pracodawcy użytkownika. Wnioskodawca podkreśla, iż zakres obowiązków praktykanta jak również osoba pracodawcy użytkownika są ustalane w chwili podpisania umowy o praktyki absolwenckie.

Przedsiębiorca, nawiązując do założeń stanu faktycznego wyżej przedstawionego, podkreśla, iż rodzaj pracy, osoba podejmującą zatrudnienie w ramach umowy o praktyki absolwenckie. wysokość wynagrodzenia oraz wszelkie inne zmienne spełniają kryteria stosowania ustawy o praktykach absolwenckich, w szczególności nie ma zastosowania art. 22 § 1 k.p. Kwestie te nie zostały poddane ocenie w ramach niniejszego wniosku.

Wnioskodawca wskazuje, że wniosek zmierza do odpowiedzi na pytanie czy sytuacja praktykanta na gruncie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podejmującego zatrudnienie na podstawie umowy o praktyki absolwenckie w ramach stosunków dwustronnych (brak podlegania ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym), jest aktualna również na gruncie stosunku trójstronnego w związku z kierowaniem pracowników tymczasowych.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

Stosownie do ust. 5 cytowanego przepisu w zw. z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, udzielenie interpretacji dotyczącej w szczególności obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne. Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Katalog osób podlegających obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym określono w art. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Dla ustalenia obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym konieczne jest ustalenie czy dana osoba posiada jeden z tytułów ubezpieczenia określonych tym przepisem. Jednocześnie należy podkreślić, iż przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - powołanej wyżej, nie rozstrzygają o rodzaju i sposobić zawierania między stronami umów, które to zagadnienia regulowane są odrębnie w szczególności przepisami ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy lub ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, a jedynie wskazują tytuły rodzące obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.

Zasady odbywania praktyki absolwenckiej regulują przepisy ustawy z dnia 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich (Dz. U. z 2009 r. nr. l27, poz. 1052). W myśl art. 2 powołanej wyżej ustawy - osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, może przyjąć na praktykę absolwencką osobę, która ukończyła co najmniej gimnazjum lub równorzędną szkołę zagraniczną a ponadto w dniu rozpoczęcia praktyki nie ukończyła 30 roku życia.

Z kolei z art. 5 ustawy wynika, że podstawą jej odbycia jest pisemna umowa pomiędzy praktykantem a podmiotem przyjmującym na praktykę, która określa rodzaj pracy w ramach której praktykant ma uzyskać doświadczenie i nabyć umiejętności praktyczne, okres odbywania praktyki, tygodniowy wymiar czasu pracy w ramach praktyki, wysokość świadczenia pieniężnego - jeżeli praktyka ma być odbywana odpłatnie oraz sposoby jej rozwiązania.

Praktyka może być odbywana odpłatnie lub nieodpłatnie, w zależności od ustaleń stron w treści zawartej umowy (art. 3 powołanej wyżej ustawy).

Do praktyki absolwenckiej nie mają zastosowania przepisy prawa pracy z wyjątkiem, zawartego w art. 4 ww. ustawy o praktykach absolwenckich - zamkniętego katalogu regulacji kodeksowych, które znajdują zastosowanie do praktyki absolwenckiej a dotyczących zasady równego traktowania w zatrudnieniu oraz czasu pracy praktykantów.

Z powyższych przepisów jednoznacznie wynika, że strona umowy jest praktykant i strona przyjmująca na praktykę i to one ustalają zawarte w umowie warunki jej odbycia, ustawodawca nic przewiduje tu bowiem ingerencji innych instytucji państwowych (np. PUP, gdy umowę o praktykę zawiera osoba bezrobotna) czy tez podmiotów trzecich.

W świetle powyższego odbywanie praktyki absolwenckiej nie jest tytułem do ubezpieczeń społecznych wymienionych w ustawie z 13 października 1998 r., co oznacza, że firma przyjmująca praktykanta - na podstawie zawartej z nim umowy o praktyki absolwenckie - nie ma obowiązku odprowadzenia za niego składek na ubezpieczenie społeczne.

Natomiast zasady zatrudniania pracowników tymczasowych przez pracodawcę będącego agencją pracy tymczasowej oraz zasady kierowania tych pracowników i osób nic będących pracownikami agencji pracy tymczasowej na rzecz pracodawcy użytkownika określa ustawa z dnia 9 lipca 2003 r. o zatrudnieniu pracowników tymczasowych (Dz. U. z 2003 r., nr 166, poz. 1608).

W świetle uregulowań zawartych w powołanej wyżej ustawie (art. 2 ustawy) agencja pracy tymczasowej świadczy usługi pracy tymczasowej polegające na delegowaniu do wykonania na rzecz osoby trzeciej (fizycznej lub prawnej) - użytkownika, osób o określonych umiejętnościach i kwalifikacjach przez umówiony między stronami okres.

Zatem agencja pracy tymczasowej jest przedsiębiorcą, którego działalność polega na rekrutacji, selekcji, zatrudnianiu i stawianiu do dyspozycji użytkownika osób fizycznych o określonych umiejętnościach i kwalifikacjach. Należy zaznaczyć, że zgodnie z art. 9 ww. ustawy, w celu zawarcia umowy o pracę między agencją pracy tymczasowej a pracownikiem tymczasowym pracodawca użytkownik uzgadnia z tą agencja na piśmie rodzaj pracy, która ma być powierzona pracownikowi tymczasowemu, kwalifikacje niezbędne do jej wykonania, przewidywany okres wykonania pracy tymczasowej, wymiar czasu pracy i miejsce wykonywania pracy tymczasowej oraz informuje agencję o wynagrodzeniu za pracę, która ma być powierzona pracownikowi tymczasowemu, określonym w przepisach o wynagrodzeniu obowiązujących u pracodawcy użytkownika.

Umowę o pracę z pracownikiem tymczasowym zawiera agencja pracy tymczasowej, która zgodnie z art. 13 ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych - powinna określać strony umowy, rodzaj umowy i datę zawarcia umowy oraz wskazywać pracodawcę użytkownika i ustalony okres wykonywania na jego rzecz pracy tymczasowej, a także warunki zatrudnienia pracownika tymczasowego w okresie wykonywania pracy rzecz pracodawcy użytkownika ustalone z nim w trybie i na zasadach powołanego wyżej art. 9 ustawy oraz wynagrodzenie za pracę oraz termin i sposób jego wypłaty przez agencję pracy tymczasowej.

Zgodnie z art. 7 powołanej wyżej ustawy - agencja pracy tymczasowej jest pracodawcą dla pracowników tymczasowych, których z agencja łączy stosunek pracy. Bowiem w myśl art. 4 tejże ustawy nic pozostają w takim stosunku z pracodawcą użytkownikiem, chociaż to on bezpośrednio korzysta z ich pracy i ustala warunki ich zatrudnienia.

W świetle powyższego praca tymczasowa wykonywana przez pracownika tymczasowego zatrudnionego przez agencję pracy tymczasowej na podstawie umowy o prace, ewentualnie na podstawie umowy cywilnoprawnej - art. 26 ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych dopuszcza taką możliwość - przy czym zasadność zawarcia umowy cywilnej z wykonawca pracy tymczasowej musi wynikać z treści umowy, charakteru powierzonych do wykonania zadań oraz potrzeb użytkownika - jest tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnych i rentowych wymienionym w art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Oznacza to, że agencja pracy tymczasowej na podstawie zawartej umowy z pracownikiem tymczasowym ma obowiązek odprowadzenia za niego składek na te ubezpieczenia, z wyjątkiem tych osób które zostały skierowane przez agencję do pracy tymczasowej na podstawie umowy cywilnej (np. zlecenia) i równocześnie posiadają inny tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych z którego opłacane są składki.

Odnosząc się do podniesionego w złożonym wniosku stanowiska Wnioskodawcy, w którym stwierdza, że skierowanie do pracy tymczasowej na rzecz pracodawcy użytkownika może nastąpić na podstawie umowy cywilnoprawnej zawartej między agencją pracy tymczasowej a osobą kierowaną należy stwierdzić, że ustawodawca w art. 26 ust. 2 ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych dopuszcza taką możliwość. Należy jednak zaznaczyć, że skierowanie do pracy tymczasowej osób nie będących pracownikami agencji pracy tymczasowej na podstawie umów prawa cywilnego z uwagi na charakter i treść zawieranych umów z agencja (art. 13 w zw. z art. 9 ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych) w praktyce będzie miało wyjątkowy charakter, co znajduje potwierdzenie w uchwale SN z 12 grudnia 2011 r. (sygn. akt I UZP 6/11) w której SN wyraził przekonanie, że zastosowanie art. 22 § 1¹ k.p. nie jest wyłączone do zatrudniania osób skierowanych do pracy tymczasowej na podstawie umowy prawa cywilnego (art. 26 ust. 2 ustawy z dnia 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych). Chodzi tu o osoby, które formalnie są zatrudnione przez agencje pracy tymczasowej na podstawie umowy - zlecenia lub o dzieło, jednak faktycznie pracują na rzecz pracodawcy użytkownika, wykonując swoje obowiązki w sposób charakterystyczny dla stosunku pracy (wykonują czynności określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym). W uzasadnieniu orzeczenia SN stwierdził, że jeżeli praca odbywa się w takich warunkach, to zatrudnienie może spełniać przesłanki stosunku pracy.

Dodatkowo wskazać należy na następujące okoliczności. Jak wynika z przepisu art. 18 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r., Nr 69, poz. 415), świadczona przez agencję zatrudnienia usługa pracy tymczasowej polega na zatrudnianiu pracowników tymczasowych i ich kierowaniu do pracy tymczasowej na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy użytkownika pracy tymczasowej.

Natomiast w myśl art. 1 ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych-powołanej wyżej, ustawa reguluje zasady zatrudniania pracowników tymczasowych przez pracodawcę będącego agencja pracy tymczasowej oraz zasady kierowania tych pracowników i osób nie będących pracownikami agencji do wykonywania pracy tymczasowej na rzecz pracodawcy użytkownika.

Przedmiotem zatem regulacji ustawowej nie są inne niż wskazane w powołanym wyżej przepisie art. 1 ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych sposoby zatrudnienia. Oznacz to, że w ramach wykonywania pracy tymczasowej nie jest możliwe zatrudnianie osoby na podstawie umowy o praktyki absolwenckie, które to umowy regulowane są odrębnie przepisami ustawy o praktykach absolwenckich.

Osoba zatrudniona na podstawie umowy o praktyki absolwenckie nic ma statutu pracownika tym samym nie może być skierowana w charakterze pracownika tymczasowego do pracy na rzecz pracodawcy użytkownika.

Fakt dopuszczenia przez agencję pracy tymczasowej osób na podstawie umów cywilnych w celu ich użyczenia nie oznacza, ze w ramach tego typu umów możliwe jest zawieranie przez agencje umów o praktyki absolwenckie w celu skierowania do pracy u użytkownika.

Reasumując, przedmiotem umowy o praktyki absolwenckie nie jest świadczenie pracy w rozumieniu przepisów prawa pracy lub wykonywanie pracy na podstawie umów cywilnoprawnych, lecz ułatwienie absolwentom uzyskiwania doświadczenia i nabywania umiejętności praktycznych niezbędnych do wykonywania pracy.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 ustawy o praktykach absolwenckich praktykę odbywa się na podstawie pisemnej umowy o praktykę absolwencką zawieranej miedzy praktykantem podmiotem przyjmującym na praktykę, również ust. 2 ww. przepisu określający zakres przedmiotowy umowy wskazuje, że przedmiotem tej umowy nie jest świadczenie pracy w rozumieniu przepisów prawa pracy i umów cywilnoprawnych lecz wykonywanie pracy w ramach, której praktykant ma uzyskać doświadczenie i nabywać umiejętności praktyczne.

Uwzględniając przedstawiony przez wnioskodawcę stan faktyczny oraz obowiązujący stan prawny Zakład uznał za nieprawidłowe stanowisko zawarte we wniosku złożonym w dniu 12 kwietnia 2013 r. według którego, osoba posiadająca umowę o praktyki absolwenckie z Wnioskodawca i skierowana przez Wnioskodawcę do pracy na rzecz pracodawcy użytkownika nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym, a w konsekwencji Wnioskodawca nie ma obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe od wynagrodzenia takiej osoby.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu jej wydania.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r., o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie dc Sądu Okręgowego (...)

Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.