WPI/200000/451/509/2011 - Składki na ubezpieczenie zdrowotne od przychodów osiąganych z tytułu pełnienia funkcji członka zarządu w Czechach.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 z późn. zm.) w związku z art. 83 ust. 1 pkt 1) i 2) ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznaje za prawidłowe stanowisko zawarte we wniosku złożonym w dniu 26 lipca 2011 r. przez przedsiębiorcę Pana (...) w sprawie ustalenia właściwego ustawodawstwa i braku obowiązku odprowadzania w Polsce składek na ubezpieczenie zdrowotne od przychodów osiąganych z tytułu pełnienia funkcji członka zarządu w Czechach.

W dniu 27 lipca 2011 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy Pana (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca wskazał, iż jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę w polskiej spółce (...) sp. z o.o. Praca z tytułu tej umowy świadczona jest na terenie Polski. W Polsce wnioskodawca prowadzi również działalność gospodarczą. Z tytułu umowy o pracę Pan (...) odprowadza w Polsce składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, natomiast z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej - wyłącznie składki na ubezpieczenie zdrowotne (co wynika z przepisów dotyczących zbiegu tytułów do ubezpieczeń - z umowy o prace i działalności gospodarczej).

Jednocześnie Pan (...) został powołany na stanowisko członka zarządu w mającej swą siedzibę na terenie Czech spółce prawa czeskiego - (...). Z tego tytułu na terenie Czech, zgodnie z ustawodawstwem czeskim, należne są składki na ubezpieczenie zdrowotne. Powołanie na członka zarządu miało miejsce na podstawie uchwały odpowiedniego organu spółki czeskiej i nie wiąże się z zawarciem umowy o pracę ani też żadnej innej umowy o charakterze cywilnoprawnym.

Miejsce zamieszkania Pana (...) znajduje się na terenie Polski - Pan (...) polskim rezydentem.

W dniu 30 maja 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lubinie wydał decyzję nr 245/2011, w której uznał za prawidłowe stanowisko zawarte we wniosku złożonym w dniu 12 maja 2011 r. przez Pana (...) w sprawie określenia właściwego ustawodawstwa dla osoby wykonującej pracę najemną, pracę na własny rachunek w Polsce oraz pełniącą funkcję członka zarządu w Czechach. Zakład Ubezpieczeń Społecznych potwierdził, że dla przedstawionego stanu faktycznego właściwym ustawodawstwem jest ustawodawstwo polskie.

W tym stanie faktycznym przedsiębiorca zadał pytanie czy biorąc pod uwagę decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie stwierdzającą, że w przypadku Pana (...) właściwym ustawodawstwem jest ustawodawstwo polskie, czy Pan (...) obowiązek odprowadzenia w Polsce z tytułu pełnienia funkcji członka zarządu w Czechach składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Zdaniem wnioskodawcy kwestie zbiegu tytułów do ubezpieczeń społecznych w różnych Państwach Członkowskich regulowane są w Rozporządzeniu PE i Rady (WE) nr 883/2004 z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

W przypadku mającego miejsce zamieszkania na terenie Polski Pana (...) mamy do czynienia z dochodami osiąganymi:

Przepisy Rozporządzenia uzależniają ustalenie właściwego ustawodawstwa

od odpowiedniej kwalifikacji osiąganych przez zainteresowaną osobę dochodów, rozróżniając jedynie dochody otrzymywane z tytułu pracy najemnej oraz z tytułów działalności wykonywanej osobiście. Zgodnie z art. 1 Rozporządzenia, dla celów tegoż Rozporządzenia, określenie "praca najemna" oznacza wszelką pracę lub sytuację równoważną, traktowaną jako taką do celów stosowania ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego Państwa Członkowskiego, w którym taka praca lub sytuacja równoważna ma miejsce. Natomiast określenie "działalność na własny rachunek" oznacza wszelką pracę lub sytuację równoważną traktowaną jako taką do celów ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego Państwa Członkowskiego, w którym taka praca lub sytuacja równoważna ma miejsce. W myśl tychże definicji, kwalifikacja dochodów na cele Rozporządzenia determinowana jest wewnętrznymi przepisami krajów członkowskich, w których praca najemna bądź działalność na własny rachunek jest wykonywana (ma miejsce). Jeśli zatem dana praca jest w kraju jej wykonywania traktowana jako działalność na własny rachunek, na potrzeby Rozporządzenia należy ją traktować jako taką właśnie działalność, nawet jeśli w innym państwie będzie ona zaliczana do pracy najemnej. Jeśli natomiast zaliczana będzie w danym Państwie do pracy najemnej, tak też powinna być ona określana na potrzeby ustalania właściwego ustawodawstwa na podstawie przepisów Rozporządzenia.

Wnioskodawca osiąga na terenie Polski dochody z dwóch źródeł: z umowy o prace oraz z działalności gospodarczej. Na potrzeby Rozporządzenia, zgodnie z polskim prawem, dochody osiągane w Polsce z tytułu umowy o pracę stanowią bezsprzeczne dochody z tytułu pracy najemnej, natomiast dochody osiągane z tytułu prowadzonej w Polsce działalności gospodarczej zaliczane będą do tzw. działalności na własny rachunek. Kwalifikacja dochodów osiąganych z tytułu pełnienia funkcji członka zarządu w Czechach do dochodów z tytułu pracy najemnej bądź też do dochodów z działalności na własny rachunek na potrzeby Rozporządzenia uzależniona będzie natomiast do tego, jak taką działalność traktuje ustawodawstwo w zakresie zabezpieczenia społecznego Państwa Członkowskiego, w którym działalność ta jest wykonywana, a wiec - ustawodawstwo Republiki Czeskiej.

Wnioskodawca podkreśla, iż wziąwszy pod uwagę fakt, iż na terenie Polski Pan (...) ma miejsce zamieszkania oraz osiąga dochody z tytułu pracy najemnej, a także z tytułu prowadzonej w Polsce działalności gospodarczej stwierdzić należy, iż niezależnie od tego, czy czeskie przepisy o zabezpieczeniu społecznym zaliczają dochody z tytułu pełnienia funkcji członka zarządu do dochodów z pracy najemnej, czy też do dochodów z działalności na własny rachunek, ustawodawstwem właściwym w myśl Rozporządzenia będzie ustawodawstwo polskie, i do wszystkich osiąganych przez Pana (...) dochodów zastosowanie mieć będą polskie przepisy dotyczące zabezpieczenia społecznego. Wynika to bowiem z brzmienia art. 11-13 Rozporządzenia.

Przy założeniu, ze zgodnie z prawem czeskim pełnienie funkcji członka zarządu zakwalifikowane być winno jako praca najemna, dojdzie do następujących zbiegów tytułów do ubezpieczeń:

W przypadku zbiegu pracy najemnej dla dwóch różnych pracodawców w dwóch Państwach Członkowskich oraz jednoczesnego wykonywania działalności na własny rachunek, zastosowanie znajduje art. 13 ust. 3 Rozporządzenia, zgodnie z którym osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną i prace na własny rachunek w różnych Państwach Członkowskich podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym wykonuje prace najemną lub, jeżeli wykonuje taką pracę w dwóch lub kilku Państwach Członkowskich, ustawodawstwu określonemu zgodnie z przepisami ust. 1 Rozporządzenia. Zgodnie z dyspozycją art. 13 ust. 1 lit. a) Rozporządzenia, osoba, która normalnie wykonuje prace najemną w dwóch lub kilku Państwach Członkowskich podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania, jeżeli wykonuje znaczną cześć pracy w tym Państwie Członkowskim lub jeżeli jest zatrudniona przez różne przedsiębiorstwa lub przez różnych pracodawców, którzy mają siedzibę lub miejsce wykonywania działalności w różnych Państwach Członkowskich. Jeżeli natomiast osoba ta nie wykonuje znacznej części swej pracy w Państwie Członkowskim, w którym ma miejsce zamieszkania, podlegać będzie ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym znajduje się siedziba lub miejsce wykonywania działalności zatrudniającego ją przedsiębiorstwa lub pracodawcy (art. 13 ust. 1 lit. b) Rozporządzenia). Ponieważ. Pan (...) przy podanych założeniach zatrudniony byłby przez różne przedsiębiorstwa, które mają siedzibę w różnych Państwach Członkowskich, ustawodawstwem dla niego właściwym byłoby ustawodawstwo kraju, w którym Pan (...) ma miejsce zamieszkania, a więc Polska.

Zakładając natomiast, iż dochody osiągane przez Pana (...) tytułu pełnienia funkcji członka zarządu w Czechach stanowią w myśl czeskich przepisów o zabezpieczeniu społecznym dochody z działalności wykonywanej osobiście, zajdą następujące zbiegi tytułów do ubezpieczeń:

W przypadku, gdyby zbieg tytułów dotyczył wyłącznie wykonywania działalności na własny rachunek w dwóch różnych Państwach Członkowskich, właściwe ustawodawstwo wyznaczane by było na mocy artykułu 13 ust. 2 Rozporządzenia, zgodnie z którym osoba, która normalnie wykonuje pracę na własny rachunek w dwóch lub w kilku Państwach Członkowskich podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania, jeżeli wykonuje znaczną cześć pracy w tym Państwie Członkowskim (lit. a Rozporządzenia) lub ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym znajduje się centrum zainteresowania dla jej działalność, jeżeli osoba ta nic zamieszkuje w jednym z Państwa Członkowskich, w których wykonuje ona znaczną część swej pracy (lit b Rozporządzenia). Na podstawie powołanego przepisu ustawodawstwem właściwym byłoby ustawodawstwo polskie. Jednakże, ponieważ Pan (...) osiąga w Polsce dochody z tytułu pracy najemnej, zastosowanie dla podanej konfiguracji źródeł dochodów mieć będzie art. 13 ust. 3 Rozporządzenia. Zgodnie z powołaną już dyspozycją tegoż artykułu, osoba, która normalnie wykonuje prace najemną i pracę na własny rachunek w różnych Państwach Członkowskich podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym wykonuje swą pracę najemną Ponieważ praca najemna świadczona jest na terenie Polski, w przypadku kwalifikacji przez czeskie przepisy o zabezpieczeniu społecznym dochodów osiąganych przez Pana (...) tytułu pełnienia funkcji członka zarządu w Czechach jako dochodów z działalności na własny rachunek ustawodawstwem właściwym dla Pana (...) w tymże przypadku byłoby także ustawodawstwo polskie.

Reasumując - niezależnie od tego, jak rozpatrywane jest przez czeskie przepisy dotyczące zabezpieczenia społecznego pełnienie funkcji członka zarządu (czy jako praca najemna, czy też działalność wykonywana osobiście), ustawodawstwem właściwym dla Pana (...) pozostaje ustawodawstwo polskie.

Stanowisko powyższe zostało potwierdzone w decyzji wydanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych ocznych Oddział w Lublinie.

Ponadto wnioskodawca wskazuje, że aby prawidłowo ustalić obowiązki ubezpieczeniowe Pana (...) związku z ustalonym na podstawie Rozporządzenia właściwym dla niego ustawodawstwem dotyczącym zabezpieczenia społecznego,. przeanalizować należy przepisy ustaw: o systemie ubezpieczeń społecznych oraz o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

W myśl art. 82 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w przypadku gdy ubezpieczony uzyskuje przychody z więcej niż jednego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, o którym mowa w art. 66 ust. 1, składka na ubezpieczenie zdrowotne opłacana jest z każdego z tych tytułów odrębnie. Zatem, zarówno z tytułu pracy najemnej, jak i działalności gospodarczej prowadzonej w Polsce Pan winien odprowadzać składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Kwestia oskładkowania w Polsce osiąganych na terenie Czech dochodów z tytułu pełnienia funkcji członka zarządu winna być natomiast rozpatrywana tak, jak gdyby dochody te osiągane były na terenie Polski, z tytułu pełnienia takiej funkcji w podmiocie polskim. Art. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wśród osób objętych obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym i emerytalnym nie wskazuje członków zarządu. Tym samym pełnienie funkcji członka zarządu nie pociąga za sobą obowiązku uiszczania za te osoby składek na ubezpieczenia społeczne. Podobnież kwestię tą traktuje ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - zawartym w art. 66 ust. 1 katalogu tytułów do ubezpieczeń ustawodawca nie wskazuje pełnienia funkcji członka zarządu jako tytułu do objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym. Fakt, iż z tytułu pełnienia funkcji członka zarządu na terenie Czech, zgodnie z ustawodawstwem czeskim, należne są składki na ubezpieczenie zdrowotne, pozostaje tu bez znaczenia. Inaczej kwestia odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne byłaby regulowana, gdyby funkcja członka zarządu pełniona była nie w oparciu o uchwałę odpowiedniego organu spółki czeskiej lecz na podstawie umowy o pracę bądź umowy o charakterze cywilnoprawnym, co jednakże w przedmiotowej sprawie nie ma miejsca.

Po przedstawieniu wywodów na temat właściwego ustawodawstwa wnioskodawca jednoznacznie stwierdził, że dochody z tytułu pełnienia funkcji członka zarządu nie będą na podstawie przepisów polskich objęte obowiązkiem odprowadzenia składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do ustępu 5 powołanego powyżej artykułu, udzielenie interpretacji następuje w drodze decyzji.

W związku z powyższym, zgodnie z art. 83 ust. 1 pkt 1, 2, 3 i 3a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, udzielenie interpretacji dotyczącej w szczególności zgłaszania do ubezpieczeń społecznych, przebiegu ubezpieczeń oraz ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz na Fundusz Emerytur Pomostowych następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Powyższe oznacza, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych zobowiązany jest do wydawania pisemnych interpretacji w sprawach dotyczących podlegania ubezpieczeniom społecznym, podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych, w sprawie ustalania stopy procentowej składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, w sprawie zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych, w sprawie zasad ustalania właściwego ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego w świetle przepisów Rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we wspólnocie oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Wobec powyższego aby ustalić obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne, w sytuacji opisanej we wniosku, w pierwszej kolejności należy rozstrzygnąć które ustawodawstwo jest właściwe.

W myśl art. 13 ust. 3 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) z dnia 29 kwietnia 2004 r. nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE L 166.1 z 30 kwietnia 2004) osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną i pracę na własny rachunek w różnych Państwach Członkowskich podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym wykonuje swą pracę najemną lub, jeżeli wykonuje taką pracę w dwóch lub w kilku Państwach Członkowskich, ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania, jeżeli wykonuje znaczną część pracy w tym Państwie Członkowskim lub jeżeli jest zatrudniona przez różne przedsiębiorstwa lub przez różnych pracodawców, którzy mają siedzibę lub miejsce wykonywania działalności w różnych Państwach Członkowskich.

Z powyższego przepisu jednoznacznie wynika, iż elementami decydującymi o określeniu ustawodawstwa są:

Z opisanego stanu faktycznego i prawnego wynika, że wnioskodawca wykonuje pracę najemną i pracę na własny rachunek na terenie Polski jak również ma miejsce zamieszkania na terytorium Polski, zatem właściwym ustawodawstwem będzie ustawodawstwo polskie.

Dodatkowo Oddział wyjaśnia, iż zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach z opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.) pełnienie funkcji członka zarządu nie rodzi obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Wobec powyższego Oddział uznał za prawidłowe stanowisko przedsiębiorcy stwierdzające brak obowiązku odprowadzania w Polsce składek na ubezpieczenie zdrowotne od przychodów uzyskiwanych na terenie Czech z tytułu pełnienia funkcji członka zarządu.

Jednocześnie Oddział podkreśla, iż nie jest właściwy do rozstrzygania czy pełnienie funkcji członka zarządu na terenie Czech rodzi obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego według przepisów czeskich.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia. Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego Sądu Ubezpieczeń Społecznych w (...).

Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.