WPI/200000/451/1622/2013 - Obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie społeczne.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie odnosząc się do stanowiska zawartego we wniosku złożonym w dniu 26 listopada 2013 r. przez przedsiębiorcę:

W dniu 26 listopada 2013 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek płatnika: (...) reprezentowanego przez (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Powyższy wniosek został uzupełniony pismem z dnia 11 grudnia 2013 r. (wpływ do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w (...) w dniu 12 grudnia 2013 r.).

Wnioskodawca wskazał, iż prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, w ramach której zawarł z podmiotem trzecim umowę cywilnoprawną, której przedmiotem jest świadczenie usług na rzecz tego podmiotu. W celu wykonania niniejszej umowy zawarł z osobą fizyczną prowadzącą jednoosobową działalność gospodarczą umowę cywilnoprawną, której przedmiotem jest świadczenie przez tę osobę usług na rzecz podmiotu, z którym pozostaje w stosunku prawnym na podstawie zawartej wcześniej umowy. Jednocześnie osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą (zwana dalej pracownikiem) pozostaje z wyżej wymienionym podmiotem (zwanym dalej pracodawcą) w stosunku pracy (pełen etat wynagrodzenie wyższe niż minimalne). Zakres usług świadczonych przez pracownika w ramach umowy o pracę i umowy cywilnoprawnej wykonywanej na rzecz pracodawcy jest tożsamy.

Dalej wnioskodawca poinformował, że pracodawca uznał, że pracownik świadczący na jego rzecz usługi w ramach zawartej umowy cywilnoprawnej podlega rozszerzającej definicji pracownika z art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zgodnie z którym za pracownika uważa się osobę, która wykonuje pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. W związku z niniejszym pracodawca stwierdził, że jest on właściwy do odprowadzenia podwyższonych składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe z tytułu umowy cywilnoprawnej, a na poparcie swojego stanowiska przytoczył uchwałę Sadu Najwyższego z dnia 2 września 2009 r. (II UZP 6/2009). Ze względu na taką interpretację przepisów prawa pracodawca stwierdził, że nie będzie ponosił kosztów podwyższonych składek ubezpieczeniowych i zobowiązał wnioskodawcę do przedstawienia zaświadczenia o opłaceniu składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe z tytułu umowy cywilnoprawnej zawartej z jego pracownikiem.

Pismem z dnia 11 grudnia 2013 r. przedsiębiorca uzupełnił wniosek o informację, że przychód osiągany przez osobę fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą z tytułu zawartej z wnioskodawcą umowy cywilnoprawnej jest kwalifikowany pod względem podatkowym jako przychód z działalności gospodarczej.

W związku z faktem, iż wnioskodawca uznał rzeczoną umowę jako zawartą w ramach prowadzonej działalności gospodarczej i niepodlegąjącą składkom ubezpieczeniowym, zwrócił się z zapytaniem czy należy odprowadzić składki ubezpieczeniowe z tytułu umowy cywilnoprawnej, która została zawarta z osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, a przedmiotem niniejszej umowy jest świadczenie usług na rzecz podmiotu, który jest jednocześnie pracodawcą tej osoby fizycznej, a zakres świadczonych usług w ramach stosunku pracy i umowy cywilnoprawnej jest tożsamy. Ponadto przedsiębiorca powziął wątpliwość w kwestii czy jeśli takie składki są należna - to kto jest zobowiązany do ich zapłaty i w jakiej wysokości.

Wnioskodawca przedstawiając własne stanowisko w sprawie nie kwestionuje uchwały SN i szeregu innych wyroków sądów powszechnych, w których stwierdza się, że pracodawca, którego pracownik wykonuje na jego rzecz usługi w ramach umowy cywilnoprawnej zawartej z osobą trzecią, jest płatnikiem składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe z tytułu tej umowy. Postanowienia te wynikają wprost z art. 8 ust. 2a oraz art. 18 ust. 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zdaniem wnioskodawcy, interpretacja pracodawcy byłaby słuszna gdyby pracownik zawarł umowę o świadczenie usług na jego rzecz (...) z podmiotem trzecim jako osoba fizyczna. Pracodawca nie uwzględnił jednak faktu, że pracownik zawarł powyższą umowę w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Wnioskodawca podnosi dalej, że w ramach wykonywania usług zawartych przez osobę fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą nie występują elementy istotne aby uznać ją za pracownika, nawet pomimo faktu, iż usługi są wykonywane na rzecz podmiotu, 7. którym wykonujący usługę pozostaje w stosunku pracy. Pomimo, że czynności te są wykonywane w pomieszczeniach pracodawcy, pracownik ponosi odpowiedzialność wobec osób trzecich za ich wykonanie i ich rezultat oraz ponosi ryzyko gospodarcze związane z prowadzoną działalnością, a czas wykonania czynności oraz ich organizację i nadzór merytoryczny sprawuje firma wnioskodawcy - czyli są to czynności wykonywane w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej.

Wnioskodawca wskazał, iż w poradniku wydanym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych "Ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne osób wykonujących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych" (stan prawny na dzień 15 stycznia 2013 r.) stwierdza się, że jeżeli pracownik prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą i jednocześnie wykonuje umowę zlecenie w ramach prowadzonej przez siebie działalności (przedmiot umowy zlecenia pokrywa się z zakresem prowadzonej działalności, przychód uzyskiwany z umowy zlecenia jest opodatkowany jako przychód z działalności gospodarczej), a umowa zlecenia zawarta jest z własnym pracodawcą, drugim tytułem do ubezpieczeń społecznych - obok stosunku pracy - jest powadzenie działalności gospodarczej. Z tytułu wykonywania umowy zlecenia osoba ta nie podlega ubezpieczeniom - ani obowiązkowo, ani dobrowolnie.

Następnie wnioskodawca powołał się na odpowiedź na zapytanie ogólne dotyczące analogicznego stanu faktycznego, udzieloną przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w dniu 15 października 2013 r., zgodnie z którą "w sytuacji gdy osoba prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą, a następnie w ramach tej działalności zawiera umowę zlecenia, której przedmiot jest taki sam jak przedmiot prowadzonej działalności, wówczas podlega ubezpieczeniom społecznym tylko z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Z tytułu wykonywania umowy zlecenia nie jest obejmowana ubezpieczeniami - ani obowiązkowo ani dobrowolnie. Aby jednak umowa zlecenie mogła być traktowana jako wykonywana w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, warunkiem jest, aby przychód z niej uzyskiwany był opodatkowany jako przychód z działalności gospodarczej. W sytuacji gdy organ podatkowy uzna, iż czynności wykonywane w ramach umowy zlecenia są dla celów podatkowych działalnością wykonywaną osobiście (nie są czynnościami wykonywanymi w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej), wówczas osoba wykonująca taką umowę podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym jako zleceniobiorca."

W związku z powyższym, wnioskodawca uznał za nieprawidłowe stanowisko pracodawcy, a składki ubezpieczeniowe, które byłyby odprowadzane od umowy cywilnoprawnej zawartej ze swoim pracodawcą przez osobę fizyczną w ramach wykonywania działalności gospodarczej za odprowadzane nienależnie.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do ust. 5 cytowanego przepisu w związku z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązującym od dnia 1 stycznia 2013 r., udzielenie interpretacji dotyczącej podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Natomiast Zakład Ubezpieczeń Społecznych nic jest właściwy do wydawania decyzji interpretacyjnej w zakresie objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym regulują przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Ubezpieczeniom społecznym podlegają obowiązkowo osoby, które posiadają określony tytuł do ubezpieczenia wskazany przez ustawodawcę.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 11 ust. 2 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia podlegają z Tytułu tej umowy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu, natomiast ubezpieczenie chorobowe jest dla nich dobrowolne.

Wyjątkiem od powyżej przedstawionej zasady jest sytuacja, gdy osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą wykonuje wskazaną umowę o świadczenie usług w ramach prowadzonej przez siebie działalności tj. przedmiot umowy zawiera się w zakresie prowadzonej działalności a przychód z niej jest opodatkowany jako przychód z działalności gospodarczej. W takiej sytuacji z tytułu wykonywania umowy o świadczenie usług osoba ta nic podlega ubezpieczeniom społecznym ani obowiązkowo ani dobrowolnie. Ponadto, jeżeli powyżej wskazana umowa wykonywana jest w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, na brak obowiązku ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy o świadczenie usług nie będzie miał wpływu fakt wykonywania jej na rzecz podmiotu, z którym osoba la ma zawartą umowę o pracę.

Zgodnie ze stanem faktycznym przedstawionym we wniosku z dnia 18 listopada 2013 r. wnioskodawca zawarł z osobą fizyczną prowadzącą jednoosobową działalność gospodarczą umowę o świadczenie usług w ramach tej działalności, której przedmiotem jest wykonywanie czynności na rzecz pracodawcy tej osoby. Wskazana umowa została zawarta w ramach prowadzonej przez wykonawcę działalności gospodarczej, a przychód z niej jest kwalifikowany jako przychód z działalności gospodarczej. W konsekwencji, brak jest obowiązku ubezpieczeń społecznych z tytułu wykonywania wskazanej umowy.

Biorąc powyższe pod uwagę, Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał za prawidłowe stanowisko przedsiębiorcy w części dotyczącej braku obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne za osobę mającą zawartą z wnioskodawcą w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej umowę o świadczenie usług, której przedmiotem jest świadczenie przez tę osobę usług na rzecz własnego pracodawcy.

Ponadto Zakład podkreśla, iż niezbędną przesłanką, wynikającą z cytowanego powyżej art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, umożliwiającą uzyskanie pisemnej interpretacji przepisów jest indywidualny charakter sprawy wnioskodawcy będącego przedsiębiorcą. W rezultacie powyższego brak jest podstaw do wydania interpretacji m.in. gdy wniosek złożony przez przedsiębiorcę dotyczy sfery uprawnień i obowiązków innego podmiotu (płatnika składek), W powyższej sprawie wnioskodawca, będący osobą fizyczną prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą, zwrócił się z zapytaniem dotyczącym w części potencjalnych obowiązków innego płatnika składek (pracodawcy osoby, z którą wnioskodawca zawarł umowę zlecenia).

Biorąc powyższe pod uwagę brak jest możliwości wydania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w zakresie dotyczących obowiązków innego niż wnioskodawca płatnika składek.

Jednocześnie Oddział informuje, iż odmowa wydania pisemnej interpretacji nie pozbawia prawa do występowania w powyższym zakresie do właściwej miejscowo jednostki organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z zapytaniem na zasadach ogólnych regulowanych przepisami ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 267).

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu jej wydania.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.