WPI/200000/451/1316/2013 - Ubezpieczenia społeczne zleceniobiorców.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznaje stanowisko zawarte we wniosku z dnia 17.09.2013 r. złożonym przez przedsiębiorcę (...) w części dotyczącej ustalenia podstawy wymiaru składek zleceniobiorców za prawidłowe oraz odmawia wydania interpretacji w części dotyczącej potwierdzenia, że zleceniobiorcy przebywają w podróży służbowej.

W dniu 23.09.2013 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca wskazał, iż prowadzi działalność gospodarczą jako osoba fizyczna w zakresie handlu artykułami budowlanymi. W zakresie działalności wnioskodawcy są również usługi opieki nad osobami starszymi. Wnioskodawca informuje, iż w odniesieniu o drugi charakter działalności, zawiera umowy zlecenia, których przedmiotem są łącznie prace opiekuńczo - wspomagające, porządkowe, a także prace polegające na roznoszeniu ulotek reklamowych na terenie kraju. W umowie zawarty jest zapis, że dopuszcza się wykonywanie prac będących przedmiotem umowy poza granicami kraju. Wyjazd zleceniobiorcy poza granicę kraju nosi znamiona podróży służbowej. Kwoty wynagrodzenia określone w umowie są ustalone miesięcznie w granicach 1600,00 zł - 1700,00 zł. Zleceniobiorcy, w przypadku wyjazdu za granicę otrzymują od zleceniobiorcy polecenie wyjazdu. Zleceniobiorca, w celu prawidłowego, rzetelnego wykonania zlecenia, otrzymuje zwrot kosztów związanych z wyjazdem, a także diety. Na koniec miesiąca zleceniobiorcy przedkładają rachunki za faktycznie wykonaną w danym miesiącu pracę. Zdarzają się sytuacje, że zleceniobiorca przedłoży rachunek opiewający na kwotę niższą niż określona w umowie z uwagi na fakt, że usługi te wykona w mniejszym zakresie. Koszty wyjazdu są rozliczane po powrocie z wyjazdu za granicę i po przedłożeniu przez zleceniobiorcę dokumentu rozliczenia kosztów wyjazdu.

W przedstawionym powyżej stanie faktycznym, wnioskodawca powziął wątpliwość czy wypłacone przez wnioskodawcę zleceniobiorcom diety z tytułu podróży służbowych stanowią podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Zdaniem wnioskodawcy, podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osób wykonujących pracę na podstawie umowy zlecenia, dla których to osób właściwe jest polskie ustawodawstwo w zakresie ubezpieczeń społecznych jest kwota określona w umowie, a wypłacone diety nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Wnioskodawca podnosi, iż w oparciu o art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r., osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym na terytorium RP. Ponadto, zgodnie z art. 18 ust. 3 powołanej powyżej ustawy, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi kwota określona kwotowo w umowie, natomiast art. 4 pkt 9 tej ustawy, definiuje podstawę wymiaru składek jako przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wnioskodawca uważa, że zleceniobiorców nie powinno się traktować jak osoby oddelegowane za granicę, do których mógłby mieć zastosowanie przepis § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w brzmieniu obowiązującym od 01.08.2010 r., który dotyczy oddelegowanych Wnioskodawca dodaje, iż w umowach zlecenia nie ma wskazanych konkretnie miejsc ich wykonywania, ani bliżej wskazanego adresu. Dopiero dokument polecenia wyjazdu wskazuje miejsce wykonywania pracy. Wnioskodawca podnosi, iż do osób, z którymi zawierane są umowy zlecenia zastosowanie mają odpowiednie przepisy Kodeksu Cywilnego, a w celu prawidłowego i należytego wykonania zlecenia, otrzymują oprócz ustalonego w umowie wynagrodzenia dodatkowe kwoty tytułem zwrotu poniesionych wydatków związanych z podróżą, będące odpowiednikiem podróży służbowej pracownika. Wobec powyższego wnioskodawca uważa, że zajęte przez niego stanowisko jest prawidłowe.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

W myśl art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - w brzmieniu obowiązującym od 01.01.2013 r. - Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek. Natomiast Zakład nie wydaje decyzji w zakresie objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym.

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym regulują przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 4 powołanej powyżej ustawy - osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z ustawą z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

W myśl art. 18 ust. 3 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) z tytułu wykonywania umowy zlecenia, jeżeli w umowie tej określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, albo w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej, albo prowizyjnie.

Z dniem 1 sierpnia 2010 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 lipca 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 127, poz. 860). Według brzmienia § 5 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (tekst jedn.: Dz. U. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.) przepisy § 2-4 tego rozporządzenia, stosuje się odpowiednio przy ustalaniu podstawy wymiaru składek m.in. osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z ustawą z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

Jednocześnie, stosownie do art. 353 Kodeksu cywilnego, strony zawierające umowę cywilnoprawną mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Natomiast z art. 742 powyższej ustawy wynika, iż dający zlecenie powinien zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki związane z należytym wykonaniem zlecenia. W związku z powyższym, na zasadzie swobody umów, strony mogą uzgodnić, że zleceniobiorca oprócz wynagrodzenia otrzyma również zwrot wydatków poniesionych na wykonanie umowy.

Katalog przychodów nie stanowiących podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe został zawarty w powołanym powyżej rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 15 powyższego rozporządzenia z podstawy wymiaru składek wyłączone są diety i inne należności z tytułu podróży służbowej pracownika - do wysokości określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju, z zastrzeżeniem pkt 17.

Powyższy przepis ma odpowiednio zastosowanie do zleceniobiorców, jeżeli stosowne postanowienia zawartych z nimi umów lub przepisy odrębne przewidują zwrot należności na zasadach przewidzianych przepisami dotyczącymi podróży służbowych pracowników sfery budżetowej.

Zasady przyznawania należności z tytułu podróży zarówno krajowych, jak i zagranicznych reguluje rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 167) - obowiązujące od 01.03.2013 r. Warunki wypłaty należności z tytułu podróży służbowej pracownikom spoza sektora budżetowego określa pracodawca w układzie zbiorowym pracy, regulaminie wynagradzania, a w przypadku ich braku w umowie o pracę. Diety i inne należności za czas podróży służbowej - do wysokości określonej w powyższym rozporządzeniu - są wyłączone z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

W konsekwencji, wyłączenie należności z tytułu zagranicznych podróży w celu wykonania zlecenia z podstawy wymiaru składek, zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, będzie miało w rezultacie zastosowanie do zleceniobiorców, dla których stosowne postanowienia zawartych z nimi umów przewidują zwrot tych należności na zasadach przewidzianych przepisami dotyczącymi podróży służbowych pracowników sfery budżetowej.

Ze stanu faktycznego złożonego w dniu 23.09.2013 r. wniosku wynika, iż osoby z którymi wnioskodawca zawarł umowy zlecenia, świadczą usługi będące przedmiotem umowy, także poza granicami kraju, a wyjazd nosi znamiona podróży służbowej.

Uwzględniając powyższe, Oddział uznał za prawidłowe stanowisko wnioskodawcy, w sprawie ustalenia, że w sytuacji, gdy w umowie zlecenia oprócz wynagrodzenia ustalonego kwotowo lub prowizyjnie zostaną wypłacone diety i zwrócone koszty związane z podróżą służbową, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, będzie stanowiło wynagrodzenie określone kwotowo lub prowizyjnie z wyłączeniem diet i innych należności związanych z wykonywaniem przez zleceniobiorcę usług będących przedmiotem umowy, na zasadzie podróży służbowych na terenie Polski lub poza granicami kraju, jednakże do wysokości określonej w przepisach rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej.

Oddział podkreśla, iż w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie jest organem uprawnionym, aby dokonać oceny, że zleceniobiorcy realizują umowy w ramach podróży służbowych lub potwierdzić, że zleceniobiorcy nic spełniają przesłanek, aby uznać ich za osoby oddelegowane, do których zastosowanie mają przepisy § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej. Ponadto, przedmiotem interpretacji nie może być także sposób rozliczenia kosztów związanych z wykonywaniem umowy zlecenia poza granicami kraju. Powyższe należy do indywidualnej umowy pomiędzy stronami, regulowanej przepisami Kodeksu cywilnego, które nie mogą podlegać ocenie Zakładu w trybie art. 10 powołanej wyżej ustawy.

W konsekwencji, gdy wniosek o wydanie pisemnej interpretacji zastanie złożony w sprawie nic odnoszącej się do obowiązku świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, właściwy do rozpoznania wniosku Oddział Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zobowiązany jest odmówić wydania takiej interpretacji.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia. Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego Sądu Ubezpieczeń Społecznych w (...).

Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.