WPI/200000/451/1008/2013 - Preferencyjna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r., o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznaje za prawidłowe stanowisko zawarte we wniosku złożonym w dniu 15 lipca 2013 r. przez przedsiębiorcę (...) w sprawie prawa do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej od podstawy wymiaru w wysokości zadeklarowanej kwoty nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę.

W dniu 15.07.2013 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Wniosek został uzupełniony przez ww. w zakresie merytorycznym pismem z dnia 24 lipca 2013 r. (wpływ do Oddziału w dniu 29 lipca 2013 r.).

Wnioskodawca poinformował, że w okresie od 01.2009 r. do 06.2012 r. odbywał aplikację radcowską przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w (...). W okresie od 12 kwietnia 2010 r. do 1 września 2012 r. wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w na stanowisku specjalisty ds. prawnych. Powyższa umowa ustała na skutek wypowiedzenia złożonego przez pracodawcę tj. w trybie art. 30 § 1 pkt 2 Kodeksu pracy. Wnioskodawca związany był w okresie zatrudnienia pisemnym zakresem obowiązków zawierającym m.in. charakterystykę zajmowanego stanowiska. Charakterystyką świadczenia pracy na zajmowanym stanowisku, zgodnie z ww. zakresem obowiązków, było realizowanie zadań związanych z organizacją i zarządzaniem oraz współpraca z radcami prawnymi prowadzącymi obsługę prawną pracodawcy. W szczegółowym zakresie obowiązków na wnioskodawcę nałożono następujące obowiązki:

Wnioskodawca zaznaczył, że w okresie jego zatrudnienia spółka korzystała ze stałej i doraźnej obsługi prawnej świadczonej przez zewnętrzne kancelarie prawne.

W okresie od 19 września 2012 r. do 20 grudnia 2012 r. wnioskodawca był zarejestrowany w Urzędzie Pracy jako osoba bezrobotna. W 2012 r., wnioskodawca przystąpił do egzaminu radcowskiego, który zdał z wynikiem pozytywnym. W dniu 13 listopada 2012 r. wnioskodawca został wpisany na listę radców prawnych prowadzoną przez Okręgową Izbę Radców Prawnych, a w dniu 11 stycznia 2013 r. złożył ślubowanie radcy prawnego, co zgodnie z art. 23 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. Nr 19, poz. 145 z późn. zm.) uprawniało wnioskodawcę do rozpoczęcia wykonywania zawodu radcy prawnego. Z dniem 12 stycznia 2013 r. wnioskodawca rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej, a w dniu 14.02.2013 r., zawarł ze wskazaną powyżej spółką, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, umowę o świadczenie usług stałej obsługi prawnej na czas nieokreślony.

Wnioskodawca poinformował, iż na dzień złożenia niniejszego wniosku ww. umowa obowiązuje między stronami i w oparciu o nią wnioskodawca, wykonując zawód radcy prawnego, świadczy pomoc prawną polegającą na: sporządzaniu opinii prawnych oraz udzielaniu ustnych porad prawnych, opiniowaniu projektów umów zawieranych przez zleceniodawcę, reprezentowaniu zleceniodawcy przed polskimi sądami i innymi organami w sprawach, w których zostanie do tego umocowany przez zleceniodawcę, wsparciu prawnym zleceniodawcy w mediacjach lub negocjacjach. W umowie określono również, iż zakres obsługi prawnej nie będzie wykraczał poza uprawnienia radcy prawnego wynikające z obowiązkowych przepisów prawa.

Ponadto pismem z dnia 24 lipca 2013 r. wnioskodawca uzupełnił wniosek o informację, że z wskazaną spółką pozostawał w stosunku pracy na stanowisku ds. prawnych w okresach od 1 lutego 2009 r. do 1 sierpnia 2009 r. oraz od 12 kwietnia 2010 r. do 1 września 2012 r. Przedsiębiorca oświadczył również, iż w okresie 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej nie prowadził innej działalności pozarolniczej. Prowadzona przez niego w chwili obecnej działalność gospodarcza jest jego pierwszą działalnością gospodarczą.

W świetle zakreślonego stanu faktycznego wnioskodawca zwrócił się o wydanie pisemnej interpretacji przepisu art. 18a ust. 2 pkt 2 w związku z art. 18a ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez wskazanie czy art. 18a ust. 1 ma zastosowanie do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzonej prze niego działalności gospodarczej pomimo zawarcia, jako radca prawny, umowy o świadczenie obsługi prawnej ze spółką, w której wnioskodawca był uprzednio zatrudniony jako specjalista ds. prawnych.

Zdaniem wnioskodawcy, jest on uprawniony do zadeklarowania podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w kwocie 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę tj. zgodnie z art. 18a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych pomimo wykonywania działalności gospodarczej na rzecz spółki, z którą pozostawał w okresie od 12 kwietnia 2010 r. do 1 września 2013 r. (zgodnie z uzupełnieniem w okresie od 12 kwietnia 2010 r. do 1 września 2012 r.) w stosunku pracy z uwagi na następujące fakty:

Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65 z późn. zm.) celem aplikacji radcowskiej jest przygotowanie aplikanta radcowskiego do należytego i samodzielnego wykonywania zawodu radcy prawnego. Aplikant radcowski może odbywać aplikację radcowską w spółce radców prawnych lub radców prawnych i adwokatów lub w jednostkach organizacyjnych (art. 32 ust. 3 ustawy o radcach prawnych). Aplikant radcowski może zatem w okresie aplikacji pozostawać w stosunku pracy nie tylko w kancelariach prawnych (prowadzonych w dozwolonych prawem formach) lecz również u innych podmiotów, w tym spółek prawa handlowego. Zgodnie z art. 6 ustawy o radcach prawnych, wykonywanie zawodu radcy prawnego polega na świadczeniu pomocy prawnej, a w szczególności na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed Sądami i urzędami. Wykonywanie zawodu radcy prawnego jest przy tym możliwe wyłącznie po uzyskaniu wpisu na listę i złożeniu ślubowania (art. 23 ustawy o radcach prawnych). Nadmienić należy, że wnioskodawca warunki te spełnił z dniem 11 stycznia 2013 r. i rozpoczął prowadzenie działalność gospodarczej w formie Kancelarii Radcy Prawnego z dniem 12 stycznia 2013 r.,

Zdaniem wnioskodawcy, fakt uprzedniego pozostawania przez niego w stosunku pracy ze wskazaną spółką na stanowisku specjalisty ds. prawnych nic wyklucza możliwości skorzystania z obniżonej składki zgodnie z art. 18a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W świetle przytoczonych przepisów, zdaniem wnioskodawcy, czynności wykonywane w ramach stosunku pracy na stanowisku specjalisty ds. prawnych (czy też w związku z posiadanym statusem aplikanta radcowskiego) nie odpowiadają czynnościom wchodzącym w zakres obecnie wykonywanych w ramach prowadzonej jako radca prawny działalności gospodarczej na rzecz ww. spółki, Stanowisko specjalisty ds. prawnych ma bowiem charakter zwykłego stanowiska "administracyjnego" i nic polega na świadczeniu pomocy prawnej w rozumieniu ustawy o radcach prawnych.

Obowiązki nałożone na wnioskodawcę w treści zakresu obowiązków, poza czynnościami organizacji i zarządzania, miały być wykonywane we współpracy z radcami prawnymi i adwokatami prowadzącymi obsługę prawną spółki, a nadto odnosiły się one do sporządzania projektów umów, normatywnych aktów wewnętrznych (np. regulaminów, instrukcji, wzorów umów), Niemniej istotnym pozostaje również, że zatrudnienie w formie umowy o pracę obligowało wnioskodawcę do stosowania się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy i nie są sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę (art. 100 Kodeksu pracy). Stąd wszelkie czynności wykonywane w ramach stosunku pracy były dokonywane na polecenie przełożonych, zgodnie z ich wytycznymi i w zakresie z nimi uzgodnionym. Istotnym pozostaje, iż w świetle zakresu obowiązków były to wyłącznie projekty, a co za tym idzie wnioskodawca nie był samodzielny w podejmowaniu decyzji i kształtowaniu treści sporządzanych projektów.

Ostateczna decyzja należała do Zarządu spółki lub profesjonalnych pełnomocników procesowych.

W tym miejscu wskazać należy, że zgodnie z przyjętą linią orzecznictwa "czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalność gospodarczej", które to umożliwiają zastosowanie preferencyjnych składek ubezpieczeniowych dla osób podejmujących po raz pierwszy działalność gospodarczą, to wyłącznie czynności odpowiadające tym, które były uprzednio wykonywane na rzecz byłego pracodawcy (tak też Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 10 kwietnia 2013 r. (sygn. akt II UZP 2/13) oraz Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 23 sierpnia 2011 r. (sygn. akt AUa 2719/11)). Wnioskodawca stoi na stanowisku, że w przypadku osób posiadających status aplikantów adwokackich oraz radcowskich, tym bardziej świadczących pracę nie w kancelarii prawnej lecz w Firmie handlowej na stanowisku administracyjnym, podjęcie działalności gospodarczej w formie prowadzenia współpracy z dotychczasowym pracodawcą, nie skutkuje wyłączeniem prawa do zastosowania obniżonej składki. Biorąc bowiem pod uwagę cci aplikacji adwokackiej (radcowskiej), obowiązki i uprawnienia (także procesowe) aplikanta adwokackiego (radcowskiego), można skonstatować zasadniczą różnicę pomiędzy czynnościami wykonywanymi przez adwokata (radcę prawnego) w ramach świadczenia przez niego pomocy prawnej a czynnościami wykonywanymi przez aplikanta adwokackiego (radcowskiego). Osoba posiadająca status aplikanta radcowskiego, tym bardziej zatrudniona na stanowisku specjalisty ds. prawnych, nie świadczy pomocy prawnej, a więc dokonuje różnych czynności, aniżeli te, które wykonuje w ramach działalności gospodarczej jako radca prawny. Uprzednio czynności te dokonywane były na polecenie pracodawcy, zgodnie z jego wytycznymi i polegały na sporządzaniu wyłącznie projektów dokumentów. Podjęcie zatem jakiejkolwiek decyzji wiążącej spółkę me zależało od samodzielnej decyzji pracownika, a wyłącznie od decyzji Zarządu spółki lub radców prawnych i adwokatów obsługujących spółkę.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji, co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do ust. 5 cytowanego przepisu w związku z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązującym od dnia 1 stycznia 2013 r., udzielenie interpretacji dotyczącej ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

W myśl art. 18a ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - cytowanej powyżej - podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Stosownie do ustępu 2 pkt 1 i 2 tego artykułu, z powyższej możliwości opłacania składek od obniżonej podstawy wymiaru nie mogą skorzystać osoby, które:

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyjaśnia, iż z treści art. 18a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wynika, iż aby osoba rozpoczynająca prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej miała prawo do opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od podstawy wymiaru składek nie niższej niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia niezbędne jest aby me wykonywała tożsamych czynności na rzecz byłego pracodawcy w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym.

Powyższe oznacza, iż zakres wykonywanych czynności na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy na rzecz którego wykonywana jest działalność nie może pokrywać się z zakresem czynności wykonywanych w ramach stosunku pracy. Przez zwrot "czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności" należy rozumieć czynności powierzone przez pracodawcę i wykonywane przez pracownika w ramach stosunku pracy. Z treści wniosku z dnia 10,07.2013 r. wynika, że wnioskodawca od miesiąca 02.2013 r. świadczy na rzecz byłego pracodawcy usługi radcy prawnego w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, a wykonywane czynności są odmienne od zadań wykonywanych wcześniej w ramach umowy o pracę.

W kwestii określenia czy czynności wykonywane w ramach stosunku pracy przez aplikantów radcowskich są tożsame z czynnościami wykonywanymi na rzecz tego samego podmiotu przez osoby posiadające uprawnienia radców prawnych wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 lutego 2013 r. (sygn. akt II UK 184/12), a następnie w uchwale z dnia 10 kwietnia 2013 r. (sygn. akt II UZP 2/13). We wskazanym orzecznictwie Sądu wyrażono pogląd, zgodnie z którym "wykonywanie przez radcę prawnego (...) w ramach nowo otwartej działalności gospodarczej obsługi prawnej byłego pracodawcy, u którego poprzednio pracował on jako aplikant bez wpisu na listę radców prawnych, nie jest wykonywaniem czynności wchodzących w zakres działalności gospodarczej w rozumieniu art. 18a ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (...) co uprawia takiego radcę prawnego do skorzystania z preferencyjnej podstawy składek na ubezpieczenia społeczne."

W konsekwencji, biorąc pod uwagę obowiązujące przepisy prawne oraz prezentowaną linię orzeczniczą należy przyjąć, że przedsiębiorca rozpoczynając po raz pierwszy prowadzenie działalności gospodarczej oraz wykonując działalność na rzecz byłego pracodawcy, przy czym czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności nie są tożsame z zakresem czynności wykonywanych w ramach stosunku pracy łączącym wnioskodawcę z byłym pracodawcą, ma prawo do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru składek w wysokości zadeklarowanej kwoty nie niższej jednak niż 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę.

W świetle powyższego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznał za prawidłowe stanowisko wnioskodawcy w sprawie możliwości opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej od podstawy wymiaru w wysokości zadeklarowanej kwoty nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę w okresie świadczenia usług radcy prawnego w ramach prowadzonej działalności gospodarczej na podstawie umowy zawartej z byłym pracodawcą.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w (...) Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.