WPI/200000/43/967/2016 - Podleganie ubezpieczeniom społecznym z tytułu umów zlecenia, w przypadku osób zatrudnionych jednocześnie na podstawie umów o pracę przez innych płatników.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 584 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 963) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie rozpatrując wniosek złożony w dniu 5 września 2016 r. przez (...)

W dniu 5 września 2016 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy (...) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w zakresie istnienia obowiązku dokonywania opłat tytułem składek na ubezpieczenia społeczne, na podstawie umowy zlecenia zawartej z firmą (...), mocą której pracownik zatrudniony przez (...) i (...) (będący jednocześnie zleceniobiorcą w stosunku do Wnioskodawcy), w toku wykonywania czynności związanych z zawarciem z klientem (...) umowy kredytu, zawiera również umowę ubezpieczenia, na formularzu przygotowanym przez (...). Ponadto Wnioskodawca wniósł o wskazanie podmiotu, który w przedmiotowym przypadku pozostawałby ewentualnie płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne, wobec pracowników otrzymujących wynagrodzenie od Wnioskodawcy, na podstawie zawartej umowy zlecenia z ww. (...). Powyższy wniosek został uzupełniony przez Wnioskodawcę w zakresie merytorycznym pismem z 20 września 2016 r. (wpływ do Oddziału w dniu 27 września 2016 r.).

Wnioskodawca poinformował, że (...) w chwili obecnej pozostaje stroną umowy zlecenia, zawartej z (...). W ramach tej umowy pracownicy (...) i (...) (będących osobnymi podmiotami od Wnioskodawcy), podczas wykonywania czynności pracowniczych, polegających na zawieraniu z klientami (...) umów kredytowych, proponują danemu klientowi możliwość zawarcia umowy ubezpieczenia (na formularzu poprzednio dostarczonym przez (...)) z tymże (...). Wystawienie polisy leży w interesie klienta zawierającego umowę kredytu, który po pierwsze uzyskuje możliwość zaoferowania (...) zabezpieczenia spłaty kredytu, a po drugie w przypadku dobrowolnego wyboru tej formy zabezpieczenia, uzyskuje ochronę ubezpieczeniową polegającą na tym, że na wypadek śmierci lub trwałej niezdolności do pracy, (...) wypłaca odszkodowanie, które (...) zalicza na spłatę zobowiązań kredytowych. W przypadku braku takiego ubezpieczenia, obowiązek spłaty kredytu obciąża kredytobiorcę lub jego spadkobierców. Z kolei (...) w wyniku zawarcia umowy ubezpieczenia otrzymuje składkę ubezpieczeniową, zapłaconą przez klienta. W efekcie powyższego (...) otrzymuje od (...) prowizję, a jednocześnie (...) wypłaca wynagrodzenie dla osoby, która wykonała czynności agencyjne, które doprowadziły do zawarcie umowy ubezpieczenia.

Wnioskodawca podkreśla, że ważność określonej umowy kredytowej nie jest uzależniona od zawarcia umowy ubezpieczenia z (...) oraz, że przygotowanie polisy ubezpieczeniowej nie należy do obowiązków pracowników (...). Czynności związane z zawarciem umowy ubezpieczenia, pracownicy wykonują jako zleceniobiorcy Wnioskodawcy, który działa w imieniu i na rzecz (...).

Wnioskodawca wskazuje również, że przy zawarciu umowy kredytowej, klient (...) samodzielnie decyduje, czy zawiera dodatkowo umowę ubezpieczenia czy też nie wyraża woli jej zawarcia. Jednocześnie wskazuje, że nawet w przypadku zawarcia umowy ubezpieczenia, nie oznacza to, że zawierana ona jest ze wskazywanym (...), albowiem klientowi zapewniona jest możliwość wyboru ubezpieczenia oferowanego przez inne (...) lub przez niego wskazanego. W przypadku gdy określony klient (...) zawrze dodatkowo umowę ubezpieczenia z (...) dany pracownik otrzymuje z tego tytułu wynagrodzenie wypłacane przez Wnioskodawcę, na podstawie umowy zlecenia, z uwagi na zawartą przez Wnioskodawcę umowę z (...).

Dalej Wnioskodawca poinformował, że osoby, z którymi (...) zawarł umowy zlecenia, czynności agencyjne wykonują przy użyciu sprzętu biurowego oraz w lokalach (...). Z uwagi na ten fakt, pomiędzy (...) a (...) została zawarta umowa o udostępnienie infrastruktury biurowej, w wykonaniu której płaci wynagrodzenie ryczałtowe, w wysokości (...) zł za każdy lokal, w którym dla celów Spółki jest wykorzystywany sprzęt biurowy (...). Wynagrodzenie nie jest zatem zależne ani od liczby umów ubezpieczenia, ani jakichkolwiek innych czynników związanych z liczbą klientów (...).

Dodatkowo Wnioskodawca wskazał, że odprowadza od wynagrodzenia przysługującego pracownikowi (...) a otrzymanego w ramach umowy zlecenia, podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składkę na ubezpieczenia zdrowotne.

Wnioskodawca zauważył, że w przedmiotowym stanie faktycznym mamy do czynienia z sześciostronnym układem tj. (...) zleca (...), aby za pośrednictwem zleceniobiorców - pracowników zatrudnionych w (...) i (...) zawierał z klientami (...), a nie (...) umowy ubezpieczenia, które mogą lecz nie muszą być zabezpieczeniem roszczeń przysługujących (...) z tytułu zawartej umowy kredytowej.

Dodatkowo w piśmie z 20 września 2016 r. Wnioskodawca wskazał, że osoby mające zawarte umowy zlecenia ze Spółką są zatrudnione na podstawie umowy o pracę przez (...), jak i (...) w pełnym wymiarze czasu pracy, a ich wynagrodzenie ze stosunku pracy jest wyższe niż minimalne wynagrodzenie.

W związku z powyższym Wnioskodawca zwrócił się z zapytaniem, czy w przedstawionym stanie faktycznym istnieje obowiązek opłacania składek z tytułu ubezpieczeń społecznych, a w przypadku stwierdzenia obowiązku opłacania tychże składek, który podmiot będzie ich płatnikiem.

W ocenie Wnioskodawcy, pomimo treści art. 8 ust. 1 pkt 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, którego literalne brzmienie wskazywałoby na to, że w niniejszej sprawie ewentualnie obowiązek zapłaty należności tytułem składek na ubezpieczenia społeczne, z uwagi na wykonywanie przez pracowników (...) i (...) czynności w ramach umowy zlecenia, obciążałby (...) i (...), pozostaje nieuprawniony. Zauważyć należy, że (...) ani (...) nie posiadają statusu pośrednika ubezpieczeniowego.

Ponadto, wynagrodzenie dodatkowe uzyskiwane przez danego pracownika (...) i (...) z tytułu zawarcia przedmiotowej umowy ubezpieczenia, nie jest wynagrodzeniem stałym. Wnioskodawca zauważył, że z tego tytułu pracownik może uzyskiwać wynagrodzenie wielokrotnie, ale i w pojedynczy sposób, jak i może w ogóle nie otrzymać go w dłuższym okresie czasu. Z tytułu zawartej przez klienta (...) umowy ubezpieczenia z (...), (...) i (...) nie uzyskuje jakiejkolwiek korzyści. Co było już wskazywane, określony pracownik nie przygotowuje dokumentacji związanej z umową ubezpieczenia.

W ocenie Wnioskodawcy, nie powstaje zatem obowiązek zapłaty przez Niego składek na ubezpieczenia społeczne, pracownikom otrzymującym wynagrodzenie na podstawie przedmiotowej umowy zlecenia.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do ust. 5 cytowanego przepisu w związku z art, 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 powołanej powyżej ustawy, wyłącznie w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne. Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Oddział zaznacza jednocześnie, że w drodze niniejszej decyzji Zakład dokonuje jedynie oceny stanowiska przedsiębiorcy w zakresie przedstawionej przez niego interpretacji przepisów. Ocena stanowiska przedsiębiorcy, dokonywana pod kątem prawidłowości zaprezentowanej przez przedsiębiorcę wykładni przepisu prawa, czyniona jest w oparciu o kompletny opis stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego zawarty w treści wniosku o wydanie pisemnej interpretacji. Podkreślenia przy tym wymaga fakt, iż rozpoznając wniosek o wydanie pisemnej interpretacji Zakład nie prowadzi postępowania wyjaśniającego, a w szczególności nie przeprowadza postępowania dowodowego. Przedstawiając pisemną interpretację przepisów Zakład przyjmuje więc jako prawdziwe wskazane przez Wnioskodawcę informacje, dotyczące m.in. charakteru i zakresu działań zleceniobiorców, zwracając jednocześnie uwagę, iż wiążący charakter niniejszej decyzji ograniczony został jedynie do stanu faktycznego przedstawionego we wniosku.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym regulują przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Katalog tytułów, z których wynika obowiązek ubezpieczeń emerytalnych i rentowych został zawarty w art. 6 ustawy, natomiast art. 8 tejże ustawy zawiera przepisy rozszerzające i doprecyzowujące powyższy zbiór.

Stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 11 ust. 2 i art. 12 ust. 1 tejże ustawy osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu, a dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu. Natomiast w myśl art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych pracownicy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu.

Zauważyć należy ponadto, że art. 8 ust. 1 i 2a powyższej ustawy definiuje pod pojęciem pracownika osobę pozostającą w stosunku pracy, a także osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy. Powyższy przepis rozszerza pojęcie pracownika m.in. na osoby, które w ramach umowy cywilnoprawnej zawartej z podmiotem innym niż pracodawca wykonują pracę na rzecz własnego pracodawcy. W konsekwencji, dla celów ubezpieczeń społecznych za pracownika uznaje się również osobę, która wprawdzie wykonuje pracę na podstawie, zawartej z innym niż pracodawca podmiotem, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące umowy zlecenia, albo umowy o dzieło, jednakże faktycznym beneficjentem przejmującym w ostatecznym rachunku rezultat pracy wykonywanej na podstawie umowy jest jej pracodawca.

Z treści wniosku z 22 sierpnia 2016 r. wynika, że czynności związane z opisaną umową zlecenia wykonywane są w imieniu i na rzecz Wnioskodawcy oraz reprezentowanego przez niego Towarzystwa Ubezpieczeń. W konsekwencji, w opisanej sytuacji potencjalnym tytułem do ubezpieczeń społecznych jest umowa zlecenia.

Jednocześnie wskazać należy, że w myśl art. 9 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3, 10, 18a, 20 i 21 (czyli m.in. pracownicy) spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego albo wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie. Mogą one dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1a. Stosownie natomiast do art. 9 ust. 1a tejże ustawy, ubezpieczeni, których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego lub wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalonego na podstawie odrębnych przepisów, podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów, z zastrzeżeniem, że jeżeli spełniają jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z więcej niż jednego innego tytułu, stosuje się do nich odpowiednio ust. 2.

Z treści wniosku z 22 sierpnia 2016 r. oraz stanowiącego jego uzupełnienie pisma z 20 września 2016 r. wynika, że Wnioskodawca zawarł umowy zlecenia z osobami zatrudnionymi przez innych płatników składek na podstawie umów o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy i za wynagrodzeniem wyższym niż minimalne. W świetle powyżej wskazanych przepisów, zleceniobiorcy z tytułu zawartych z Wnioskodawcą umów zlecenia nie podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. W konsekwencji, Spółka nie jest również zobowiązana do opłacania za ww. zleceniobiorców składek na ubezpieczenia społeczne.

Mając powyższe na uwadze Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznał za prawidłowe stanowisko Wnioskodawcy w części dotyczącej braku obowiązku ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy zlecenia zawartej ze zleceniobiorcą zatrudnionym jednocześnie na podstawie umowy o pracę przez innego płatnika składek.

Oddział podkreśla ponadto, iż w myśl art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej pisemna interpretacja przepisów może dotyczyć wyłącznie indywidualnej sprawy przedsiębiorcy. Zatem brak jest podstaw do wydania pisemnej interpretacji gdy z wnioskiem o jej wydanie występuje podmiot posiadający wprawdzie status przedsiębiorcy, jednakże w części jego zapytanie dotyczy ewentualnych obowiązków innego przedsiębiorcy. W konsekwencji, w niniejszej sprawie Organ nie ma możliwości wypowiedzenia się w zakresie istnienia lub braku obowiązków w sferze ubezpieczeń społecznych innych płatników składek - w tym podmiotów, z którymi zleceniobiorcy mają zawarte umowy o pracę.

Biorąc powyższe pod uwagę. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie odmówił wydania pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w zakresie dotyczącym potencjalnych obowiązków innych płatników składek (pracodawców zleceniobiorców).

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.