WPI/200000/43/930/2016 - Tytuł podlegania ubezpieczeniom społecznym dla żony przedsiębiorcy, z którą zawarł on umowę zlecenie.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 584 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 963), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie stanowisko zawarte we wniosku złożonym w dniu 25 sierpnia 2016 r. przez przedsiębiorcę (...) działającego pod firmą (...) w sprawie podlegania żony Wnioskodawcy, z którą zawarto umowę zlecenia, ubezpieczeniom społecznym na zasadach właściwych dla zleceniobiorców.

W dniu 25 sierpnia 2016 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy: (...) działającego pod firmą (...) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w przedmiocie obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne za żonę (...), z którą zostanie zawarta umowa zlecenie.

Wnioskodawca wskazał, te od listopada 2010 r. prowadzi indywidualną działalność gospodarczą, świadcząc usługi w zakresie rehabilitacji. Żona Wnioskodawcy, (...), również prowadzi działalność gospodarcza od czerwca 2014 r., także w zakresie rehabilitacji. Oboje prowadzą wspólne gospodarstwo domowe. Wnioskodawca informuje, że chce zatrudnić żonę na umowę zlecenie, z tym że żona planuje zawiesić własną działalność gospodarczą.

Wnioskodawca powziął wątpliwość, czy zatrudniając żonę na umowę zlecenie staje się ona tzw. osobą współpracującą, podlegającą pełnym składkom ZUS, czy też opłaca składki za żonę w wysokości zależnej od kwoty zarobku ustalonej w umowie?, czy umowa zawarta między nim, (...) a żoną może mieć nieodpłatny charakter?

Wnioskodawca wskazuje, że według znanych mu aktualnie przepisów prawnych zatrudnienie żony na umowę zlecenie nie powoduje, iż staje się ona osobą współpracującą, nawet jeśli razem z żona prowadzi wspólne gospodarstwo domowe. Według Wnioskodawcy w takiej sytuacji nie jest zobowiązany do płacenia za żonę pełnej składki, lecz składkę wyliczona od zarobku żony, ustalonego w umowie. Jeśli więc w umowie zlecenie istnieje zapis, że zleceniobiorca wykonuje usługi nieodpłatnie, wówczas składki ZUS są równe zeru.

Wnioskodawca wnosi o udzielenie mu pisemnej odpowiedzi na powyższe pytania i wątpliwości.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do ust. 5 cytowanego przepisu w związku z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązującym od 1 stycznia 2013 r., Zakład wydaje interpretacje indywidualne w formie decyzji wyłącznie w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Zgodnie natomiast z dyspozycją art. 10 ust. 6 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, warunkiem koniecznym do stwierdzenia kompletności wniosku, jest jego należyte opłacenie, w myśl art. 10 ust. 7 tej ustawy - w przypadku wystąpienia w jednym wniosku o wydanie interpretacji odrębnych stanów faktycznych lub zdarzeń przyszłych pobiera się opłatę od każdego przedstawionego we wniosku odrębnego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Wobec faktu, iż we wniosku złożonym w dniu 25 sierpnia 2016 r. Wnioskodawca przedstawił wątpliwości w zakresie dotyczącym dwóch zdarzeń przyszłych, a do wniosku została dokonana opłata w pojedynczej wysokości. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydając niniejszą decyzję rozpoznał wniosek wyłącznie w zakresie tytułu do podlegania ubezpieczeniom społecznym żony Wnioskodawcy, z którą zostanie zawarta umowa zlecenia, natomiast kwestię podlegania ubezpieczeniom społecznym a w konsekwencji obowiązku odprowadzania składek na te ubezpieczenia w sytuacji zawarcia z żoną nieodpłatnej umowy zlecenia pozostawił bez rozpoznania informując o powyższym Wnioskodawcę odrębnym pismem.

Zakład wskazuje ponadto, że w oparciu o treść cytowanego powyżej art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych określającego zakres przedmiotowy interpretacji organ nie może wypowiadać się w trybie pisemnej interpretacji przepisów co do możliwości zawarcia przez Wnioskodawcę rzeczonej umowy zlecenia, a jedynie jest uprawniony do wskazania skutków zawarcia umowy zlecenia z członkiem rodziny w sferze ubezpieczeń społecznych.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznymi regulują przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 11 ust. 2 oraz art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz osoby z nimi współpracujące, natomiast ubezpieczeniu chorobowemu zleceniobiorcy podlegają na swój wniosek. Jednocześnie w myśl art. 6 ust. 1 pkt 5 oraz art. 12 ust. 1 tejże ustawy - obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami współpracującymi z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą.

Natomiast stosownie do art. 8 ust. 11 ustawy systemowej, za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność, uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności. Jednocześnie zgodnie z art. 8 ust. 2 powołanej ustawy - jeżeli pracownik spełnia kryteria określone dla osób współpracujących, dla celów ubezpieczeń społecznych jest traktowany jako osoba współpracująca. Należy jednakże w tym miejscu zauważyć, że umowa zlecenia jest umową regulowana przez przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r., poz. 380 z późn. zm.), odmienną w swej charakterystyce prawnej od umowy o pracę, a w konsekwencji nie może być w powyższej sytuacji traktowana analogicznie.

Mając na uwadze wskazane powyżej przepisy, osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia, nawet jeżeli wypełnia kryteria określone dla osób współpracujących, podlega ubezpieczeniom społecznym jako zleceniobiorca, bowiem wykonywanie pracy na podstawie umowy zlecenia stanowi odrębny, od współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej, tytuł do ubezpieczeń społecznych, a jednocześnie w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych w odniesieniu do zleceniobiorców brak jest przepisu odpowiadającego treści zawartej w art. 8 ust. 2 tej ustawy regulacji dotyczącej pracowników.

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca zamierza zawrzeć z żoną umowę zlecenia na świadczenie usług w zakresie rehabilitacji z żoną, która w chwili zawarcia przedmiotowej umowy nie będzie posiadała innego tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, gdyż jak wskazał Wnioskodawca planuje zawiesić własna działalność gospodarczą - zatem osoba taka dla celów ubezpieczeń społecznych nie będzie traktowana jako osoba współpracująca, ale jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia.

Odnosząc się do kwestii dotyczącej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osób wykonujących pracę na podstawie m.in. umowy zlecenia to, w myśl art. 18 ust. 1, 3 oraz art. 20 ust. 1 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla zleceniobiorcy stanowi uzyskany przychód w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.), jeżeli w umowie określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie z wyłączeniem - w stanie prawnym obowiązującym od dnia 1 sierpnia 2010 r. - przychodów wymienionych w § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 2015 r. poz. 2236).

Przychodami w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych są w myśl jej art. 4 pkt 9: przychody w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, pracy nakładczej, służby, wykonywania mandatu posła lub senatora, wykonywania pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia integracyjnego i stypendium wypłacanego bezrobotnym oraz stypendium sportowego, a także z tytułu pozarolniczej działalności oraz umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jak również z tytułu współpracy przy tej działalności lub współpracy przy wykonywaniu umowy.

Zgodnie natomiast z art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych płatnik składek jest obowiązany według zasad wynikających z przepisów ustawy obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy.

Biorąc powyższe pod uwagę, Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał za prawidłowe stanowisko zawarte we wniosku z dnia 27 lipca 2016 r. w sprawie podlegania żony Wnioskodawcy, z którą zostanie zawarta umowa zlecenia, ubezpieczeniom społecznym na zasadach właściwych dla zleceniobiorców. W konsekwencji na Wnioskodawcy jako płatniku składek będzie ciążył obowiązek naliczenia i odprowadzenia składek na ubezpieczenia społeczne, tj. rozliczenia składek z tytułu zawartej umowy cywilnoprawnej (tu: umowy zlecenia), w której odpłatność za jej wykonywanie będzie określona kwotowo. Reasumując, składki na ubezpieczenia społeczne ww. zleceniobiorcy płatnik składek będzie miał obowiązek naliczyć i odprowadzić od kwoty faktycznie osiągniętego w danym miesiącu kalendarzowym przychodu.

Jednocześnie Zakład podkreśla, iż w trybie wydawania decyzji z wniosku o pisemną interpretację przepisów na podstawie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej nie prowadzi postępowania wyjaśniającego ani dowodowego, opierając się jedynie na treści przedstawionego opisu zdarzenia przyszłego. Wydając pisemną interpretację, Zakład oparł się na twierdzeniu Wnioskodawcy, iż umowa, którą planuje zawrzeć z żoną, będzie miała charakter umowy zlecenia, zwracając jednocześnie uwagę, iż wiążący charakter niniejszej decyzji ograniczony został jedynie do zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę.

Decyzja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu jej wydania.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do właściwego Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję, lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.