WPI/200000/43/914/2021 - Możliwość ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne na podstawie art. 18c u.s.u.s.

Na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r. poz. 162 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r. poz. 423 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznaje za nieprawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku złożonym 31 grudnia 2021 r. przez Przedsiębiorcę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą pod firmą: (...) w sprawie możliwości ustalenia, w bieżącym roku kalendarzowym, podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne na podstawie art, 18c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Wnioskiem z 31 grudnia 2021 r., uzupełnionym w zakresie formalnym 18 stycznia 2022 r., reprezentowana przez (zwana dalej "Przedsiębiorcą"), wystąpiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (zwanego dalej "Zakładem"), o wydanie interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ustawy - Prawo przedsiębiorców.

Opis stanu faktycznego (Przedsiębiorcy):

Przedsiębiorca poinformował, że jest osobą prowadząca działalność gospodarcza polegającą na świadczeniu usług fotograficznych. Swoją działalność gospodarczą rozpoczął w dniu 15 maja 2014 r. i od tego momentu świadczył usługi fotograficzne na terenie miasta oraz w jego obrębie. Przedsiębiorca zawiesił swoją działalność gospodarczą w dniu 1 maja 2016 r. Od tego momentu nie świadczył usług fotograficznych. Niemniej jednak wykonywał wszelkie czynności niezbędne do zachowania oraz zabezpieczenia swojego źródła przychodów z prowadzonej działalności gospodarczej. W trakcie trwania okresu zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej Przedsiębiorca przyjmował należności i regulował zobowiązania, powstałe przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej oraz wykonywał wszelkie obowiązki nakazane przepisami prawa. Było to działanie niezbędne dla utrzymania dobra firmy Przedsiębiorcy.

Z dniem 2 grudnia 2021 r. Przedsiębiorca wznowił swoją działalność gospodarcza. Wznowienie działalności gospodarczej wiąże się z podleganiem obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Przedsiębiorca będzie zatem zobligowany do uiszczenia pierwszej składki na ww. ubezpieczenia już w styczniu 2022 r. Przedsiębiorca wskazuje, że w 2021 r. prowadził działalność gospodarczą.

Zdaniem Przedsiębiorcy w 2021 r. przekroczył również limit minimalnych 60 dni wykonywania działalności gospodarczej - należy bowiem uznać, że zawieszenie działalności gospodarczej tożsame jest z jej prowadzeniem ponieważ Przedsiębiorca wykonywał odpowiednie działania mające na celu utrzymanie stanu przedsiębiorstwa na takim poziomie aby można było wznowić wykonywanie działalności w każdym momencie.

Przychód Przedsiębiorcy z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej zarówno w 2020 jak i 2021 r. nie przekroczył kwoty 120 000 zł.

Przedsiębiorca nie korzystał w trakcie ostatnich 60 miesięcy prowadzenia działalności gospodarczej z "Małego ZUS" lub "Małego ZUS Plus" łącznie przez okres 36 miesięcy. Przedsiębiorca nie rozlicza się na kacie podatkowej i nie korzysta ze zwolnienia sprzedaży od podatku od towarów i usług na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Przedsiębiorca nie podlegał ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu także z tytułu innej pozarolniczej działalności oraz nie wykonuje w ramach działalności gospodarczej tych samych zadań, które wykonywał dla byłego bądź obecnego pracodawcy jako pracownik w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym.

Wskazane powyżej okoliczności kwalifikują Przedsiębiorcę do możliwości z korzystania z "Małego ZUS Plus" na zasadach określonych w art. 18c ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Wobec powyższego Przedsiębiorca zamierza od stycznia 2022 r. korzystać z "Małego ZUS Plus".

Jedynym elementem budzącym wątpliwość Przedsiębiorcy jest to, czy Zakład Ubezpieczeń Społecznych potraktuje okres, w którym działalność Przedsiębiorcy została zawieszona jako prowadzenie działalności gospodarczej w rozumieniu art. 18c ust. 11 pkt 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Wątpliwość ta wynika z faktu, że kwestia zawieszenia prowadzenia działalności gospodarczej bywa często mylona z całkowitym zaprzestaniem jej prowadzenia.

Stanowisko Przedsiębiorcy:

Zdaniem Przedsiębiorcy zawieszenie działalności gospodarczej w okresie od dnia: maja 2016 r. do dnia grudnia 2021 r. należy traktować jako prowadzenie działalności gospodarczej w rozumieniu art. 18c ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Jasnym jest, że w okresie zawieszenia działalności gospodarczej przedsiębiorca nie może wykonywać działalności gospodarczej i osiągać bieżących przychodów z działalności gospodarczej. Przedsiębiorca w okresie zawieszenia działalności gospodarczej nie wykonywał takich działań. Przedsiębiorca natomiast wykonywał wszelkie czynności niezbędne do zachowania oraz zabezpieczenia swoich źródeł przychodu z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. W momencie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej Przedsiębiorca przyjmował należności regulował zobowiązania powstałe przed data zawieszenia działalności gospodarczej oraz wykonywał wszelkie niezbędne obowiązki przedsiębiorców nakazane przepisami prawa. Były to działania niezbędne dla prawidłowe utrzymania stanu firmy Przedsiębiorcy oraz umożliwiały przyszłe wznowienie działalności gospodarczej.

Przedsiębiorca w tym miejscu przywołuje orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Łodzi, który w swoim wyroku z dnia 22 stycznia 2015 r. (sygn. akt III AUa 374/14, LEX nr 1661197) wskazał, że: "W okresie zawieszenia przedsiębiorca nie może wykonywać działalności gospodarczej i osiągać bieżących przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej. Może natomiast: wykonywać wszelkie czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów, przyjmować należności i regulować zobowiązania, powstałe przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej, wykonywać wszelkie obowiązki nakazane przepisami prawa, osiągać przychody finansowe, także z działalności prowadzonej przed zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej. Pozostaje więc on nadal osobą prowadzącą pozarolniczą działalność w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 1 u.s.u.s. i podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, w którym wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej (art. 13 pkt 4 u.s.u.s.). O zaprzestaniu zaś prowadzenia działalności gospodarczej mówić możemy gdy dochodzi do trwałego zaprzestania wykonywała wszelkich czynności wchodzących w zakres przedmiotowej działalności, jak zamawianie towarów, poszukiwanie kontrahentów, oraz innych działań, których celem jest kontynuowanie tej działalności."

Podobne stanowisko zajmuje Naczelny Sąd Administracyjny, który w swoim orzeczeniu z dnia 5 kwietnia 2017 r. (sygn. akt: II OSK 347/17, LEX nr 2286061), wskazał, że: "Zawieszenie działalności gospodarczej nie jest równoznaczne z zaprzestaniem działalności gospodarczej" Tym samym na gruncie przywołanego orzecznictwa, nie należy mylić pojęcia zawieszenia działalności gospodarczej z zaprzestaniem jej wykonywania, gdyż są to dwa odrębne pojęcia, które prowadzą do powstania odrębnych skutków.

O zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej można mówić dopiero wtedy, gdy dochodzi do trwałego zaprzestania wykonywała wszelkich czynności wchodzących w zakres przedmiotowej działalności, jak przykładowo zamawianie towarów, poszukiwanie kontrahentów, oraz innych działań, których celem jest kontynuowanie tej działalności.

Przedsiębiorca w okresie zawieszenia działalności gospodarczej wykonywał działania, mające na celu utrzymanie swojego przedsiębiorstwa w prawidłowym stanie. Zdaniem Przedsiębiorcy w okresie, w którym jego działalność gospodarcza była zawieszona, był on jednocześnie osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą w rozumieniu art. 18c ust. 11 pkt 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Tym samym, w ocenie Przedsiębiorcy kwalifikuje się on do możliwości korzystania od stycznia 2022 r. z "Małego ZUS Plus" na zasadach określonych w art. 18c ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Analiza stanu faktycznego w świetle stanu prawnego:

Zasady ustalania prawidłowej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz opłacania składek na te ubezpieczenia regulują przepisy ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 12 ust. 1 powołanej ustawy, osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu. Treści art. 13 pkt 4 ustawy wskazuje, iż osoby prowadzące pozarolniczą działalność, z wyłączeniem osób, o których mowa w pkt 4a i 4b - podlegają obowiązkowym ww. ubezpieczeniom (emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu) od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie art. 36aa oraz przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców. Natomiast, zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu na swój wniosek.

W myśl art. 18 ust. 8 wskazanej ustawy, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla osób prowadzących pozarolniczą działalność oraz osób z nimi współpracujących, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku.

Zgodnie z art. 18c ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w brzmieniu obowiązującym od 1 lutego 2020 r. - podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonego, o którym mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, którego roczny przychód z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczył kwoty 120 000,00 złotych, uzależniona jest od dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, uzyskanego w poprzednim roku kalendarzowym. Natomiast, w myśl art. 18c ust. 2 ww. ustawy, podstawa wymiaru składek, o której mowa w ust. 1, nie może przekroczyć 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy i nie może być niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu danego roku.

Przy czym, stosownie do brzmienia art. 18c ust. 3 ustawy - podstawę wymiaru składek, o której mowa w ust. l, osoba prowadząca działalność gospodarczą ustala na dany rok kalendarzowy po uprzednim ustaleniu przeciętnego miesięcznego dochodu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskanego w poprzednim roku kalendarzowym, obliczonego według wzoru wskazanego dyspozycją art. 18c ust. 4 cytowanej ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Jednocześnie, w art. 18c ust. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ustawodawca enumeratywnie wymienił okoliczności wyłączające możliwość skorzystania w danym roku przez ubezpieczonych, o których mowa w art. 18c ust. 1, z nowych zasad ustalania najniższej podstawy wymiaru składek. Zatem, przepisy art. 18c ust. 1 nie mają zastosowania do osób, które lub do których:

Powyższe oznacza, że spełnienie choć jednej z wymienionych powyżej przesłanek powoduje, że osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie nabędzie prawa do zastosowania podstawy wymiaru składek ustalonej w oparciu o przeciętny miesięczny dochód uzyskany przez ww. osobę w poprzednim roku kalendarzowym, tj. do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru w wysokości nie niższej niż ustalona na zasadach przedstawionych w art. 18c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych tzw. "mały ZUS plus". Wówczas zasadne będzie ustalenie podstawy wymiaru składek na zasadach określonych w art. 18 ust. 8 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Z treści wniosku wynika, iż Przedsiębiorca jest osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą polegająca na świadczeniu usług fotograficznych. Działalność wykonuje na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej od 15 maja 2014 r., natomiast od 1 maja 2016 r. zawiesił prowadzenia działalności gospodarczej, którą wznowił od 2 grudnia 2021 r. W opinii Przedsiębiorcy ma on możliwość ustalenia w bieżącym roku kalendarzowym podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne na zasadach określonych w art. 18c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych bowiem, w poprzednim roku kalendarzowym prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą przez więcej niż 60 dni, a Jego przychody z działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczyły kwoty 120 000,00 złotych. Ponadto oświadczył, że spełnia wszystkie warunki wymienione w art. 18e ust. 11 ustawy, spełnienie których uprawnia Przedsiębiorcę do opłacania składek na zasadach wskazanych w art. 18c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w tym również określony treścią art. 18c ust. 11 pkt 3 ustawy. Zdaniem Przedsiębiorcy "zawieszenie działalności gospodarczej tożsame jest z jej prowadzeniem ponieważ Przedsiębiorca wykonywał odpowiednie działania mające na celu utrzymanie stanu przedsiębiorstwa na takim poziomie aby można było wznowić wykonywanie działalności w każdym momencie".

Zakład nie podziela przedstawionego przez Przedsiębiorcę stanowiska.

Zgodnie z art. 21 ust. l ustawy z 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców, Przedsiębiorca niezatrudniający pracowników może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na zasadach określonych w niniejszej ustawie, z uwzględnieniem przepisów dotyczących ubezpieczeń społecznych. Z kolei w art. 25 ww. ustawy ustawodawca wskazuje skutki zawieszenia wykonywania działalności, wskazując w ust. 1, że w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca nie może wykonywać działalności gospodarczej i osiągać bieżących przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej. Jednocześnie w ust. 2 tegoż artykułu szczegółowo określa katalog dopuszczalnych czynności i działań, które może wykonywać/ podejmować Przedsiębiorca w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej.

Natomiast odnosząc się do instytucji zawieszenia działalności gospodarczej na gruncie uregulowań zawartych w przepisach dotyczących ubezpieczeń społecznych wskazać należy, że w myśl art. 13 pkt 4 ustawy osoby prowadzące pozarolniczą działalność, z wyłączeniem osób, o których mowa w pkt 4a i 4b - podlegają obowiązkowym ww. ubezpieczeniom (emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu) od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie art. 36aa oraz przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców. Natomiast, zgodnie z art. 36a ust. 2-3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej powoduje ustanie obowiązku ubezpieczeń społecznych od dnia, w którym rozpoczyna się zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej, do dnia poprzedzającego dzień wznowienia wykonywania działalności gospodarczej. Za okres zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca będący płatnikiem składek wyłącznie za siebie nie ma obowiązku składania deklaracji rozliczeniowej oraz opłacania składek na ubezpieczenia społeczne przewidzianych w ustawie.

Stosownie zaś do treści ww. pkt 3 art. 18c ust. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przesłanką determinującą możliwość skorzystania z ww. ulgi jest prowadzenie w poprzednim roku kalendarzowym pozarolniczej działalności gospodarczej przez co najmniej 60 dni kalendarzowych. Jednocześnie, przywołane powyżej przepisy jednoznacznie wskazują, że przez liczbę dni prowadzenia działalności gospodarczej należy rozumieć liczbę dni podlegania ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu tej działalności. Natomiast z opisu stanu faktycznego złożonego wniosku wynika, że Przedsiębiorca od 1 maja 2016 r. do 2 grudnia 2021 r. zawiesił wykonywanie działalności gospodarczej. Zatem ustalając liczbę dni, w których 2021 r. pozarolnicza działalność gospodarcza była prowadzona, należy uwzględnić tylko okres od 2 grudnia 2021 r. tj. liczbę dni faktycznego prowadzenia działalności gospodarczej, w której Przedsiębiorca w poprzednim roku kalendarzowym podlegał ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu tej działalności.

Stanowisko Zakładu: Mając na uwadze przedstawiony we wniosku złożonym 31 grudnia 2021 r. stan faktyczny, własne stanowisko Przedsiębiorcy oraz obowiązujące przepisy prawa uznać należy za nieprawidłowe stanowisko w przedmiocie możliwości ustalenia w bieżącym roku kalendarzowym podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie art. 18c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Przedsiębiorcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia.

Wydana decyzja wiąże Zakład wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 35 ust. 1 i ust. 2 ustawy z 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 34 ust. 5 ustawy z 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców, odwołanie do Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.