WPI/200000/43/889/2017 - Brak obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne od zawartych umów zlecenia z osobami mającymi inny tytuł do ubezpieczeń - umowę o pracę z wynagrodzeniem w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy 2 dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 1829 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 963 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznaje za prawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku złożonym w dniu 14 lipca 2017 r. przez (...) w sprawie braku obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne od zawartych umów zlecenia z osobami mającymi inny tytuł do ubezpieczeń - umowę o pracę z wynagrodzeniem w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę.

W dniu 14 lipca 2017 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy (...) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca - spółka z ograniczoną odpowiedzialnością pod firmą (...) (dalej: Spółka) jest jednoosobową spółką, w której wszystkie udziały należą do (...) tj. (...) jest jedynym wspólnikiem w Spółce. Głównym celem powołania Spółki przez (...) było wykonywanie przez nią zadań z zakresu gospodarki komunalnej tj. wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych. Spółka (...) w ramach realizacji zadania inwestycyjnego pn. "Uporządkowanie gospodarki wodnokanalizacyjnej na terenie (...) - etap I" uzyskała dofinansowanie ze środków Funduszu Spójności Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, priorytet II: Gospodarka wodno-ściekowa w aglomeracjach, działalnie 2.3. Zarząd Spółki dla realizacji opisanego wyżej zadania inwestycyjnego powołał w strukturze Spółki Jednostkę Realizującą Projekt. W skład tej Jednostki wchodzą osoby na co dzień zatrudnione na podstawie umów zlecenia, zawartych ze Spółką na okres do końca 2018 r. Zadania te są wykonywane wyłącznie na rzecz Spółki (...), a w żaden sposób nie nadzoruje ich realizacji. Osoba zatrudniona w (...) na stanowisku kierownika referatu gospodarki komunalnej i inwestycji, w Spółce na zlecenie, wykonuje zadania kierownika Jednostki Realizującej Projekt. Osoba zatrudniona w (...) na samodzielnym stanowisku ds. zamówień publicznych i pozyskiwania środków w Spółce w ramach umowy zlecenia wykonuje zadania zastępcy kierownika (...). Osoba zatrudniona w (...), jako specjalista w referacie gospodarki komunalnej i inwestycji - planowanie przestrzenne w Spółce na umowę zlecenia wykonuje zadania członka komórki technicznej.

Wnioskodawca powziął wątpliwość czy pracownicy (...) zatrudnieni na umowy o pracę w tym i jednocześnie wykonujący pracę na podstawie umów zlecenia w jednoosobowej wyłącznie na rzecz tej Spółki podlegają ubezpieczeniu społecznemu z tytułu zawarcia tych umów zlecenia i czy w związku z tym (...) Spółka powinna odprowadzać składki od tych umów.

Zdaniem Wnioskodawcy, pracownicy (...) zatrudnieni w (...) na podstawie umów o pracę i osiągający wynagrodzenie w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, a jednocześnie wykonujący pracę na podstawie umów zlecenia w jednoosobowej spółce z udziałem (...) nie podlegają ubezpieczeniu społecznemu z tytułu zawarcia tych umów.

Jak wynika z art. 9 ust. 1 i la ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, co do zasady pracownicy (...) spełniający jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi z innych tytułów, są obejmowani ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy, o ile podstawa wymiaru ich składek jest nie niższa niż minimalne wynagrodzenie za pracę.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym objęte są wszystkie osoby fizyczne, które są pracownikami na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej. Jednakże, ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych definiuje pracownika w sposób szerszy, niż robi to Kodeks pracy.

Artykuł 8 ust. 2a ustawy o sus stanowi, że za pracownika, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło, jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Zawarcie więc umowy zlecenia z własnym pracownikiem albo też, gdy umowę z takim pracownikiem zawiera co prawda podmiot trzeci, ale praca ma być w rzeczywistości świadczona na rzecz pracodawcy oznacza, z punktu widzenia przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, tak jak w przypadku pozostawania w stosunku pracy. Art. 9 ustawy o sus stanowi natomiast, że pracownika spełniającego jednocześnie warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniem emerytalnym z innych tytułów, obejmuje się ubezpieczeniem tylko z tytułu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli taką umowę cywilnoprawną zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy lub na rzecz którego będą ją wykonywać na podstawie tej umowy. Wynika zatem z tego obowiązek uwzględnienia zawartych umów zlecenia przy ustalaniu wysokości składki na ubezpieczenie. Ten sam pogląd został wyrażony w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2009 r. sygn. akt II UZP 6/09, w której to stwierdzono, że "umowa o dzieło zawarta z własnym pracownikiem podlega obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu - tak jak umowa o pracę. Również obowiązkowo podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu. Jeżeli umowa o dzieło została zawarta nie z własnym pracodawcą, ale w ramach takiej umowy wykonywana jest praca na rzecz pracodawcy, z którym osoba wykonująca umowę o dzieło pozostaje w stosunku pracy, to należy odprowadzać od niej składki na ubezpieczenie społeczne na takich samych zasadach jak w przypadku umowy o pracę". Sąd Najwyższy uważa, że przychód z umów cywilnoprawnych zawartych z własnym pracodawcą, uwzględnia się przy ustalaniu wysokości składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, wyjaśniając także, jak należy go obliczyć: "za taką wykładnią przemawia także art. 18 ust. 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, według którego, w przypadku ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 2a, w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe uwzględnia się również przychód z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło. Z przepisu tego wynika logicznie, że płatnikiem jest pracodawca, a przychód z tytułu umowy cywilnoprawnej jedynie uwzględnia się w podstawie wymiaru składek z tytułu stosunku pracy. Pracodawca, ustalając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu stosunku pracy powinien zsumować wynagrodzenie z umowy cywilnoprawnej z wynagrodzeniem ze stosunku pracy".

Jednakże, jak wskazał Wnioskodawca, opisane wyżej wywody nie mają zastosowania w stanie faktycznym niniejszej sprawy, gdyż mimo tego, ze Spółka jest Spółką z wyłącznym udziałem (...) ma wobec Spółki pozycję dominującą, to w wykonaniu zadania inwestycyjnego pn. "Uporządkowanie gospodarki wodnokanalizacyjnej na terenie (...)- etap I" Spółka ta jest całkowicie niezależna od (...) Pracownicy (...) zatrudnieni w (...) Spółce na podstawie umów zlecenia wykonują pracę wyłącznie na rzecz tej Spółki, są rozliczani przez przedstawicieli Spółki, a (...) w żaden sposób nie nadzoruje tej pracy.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji, co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. W myśl ustępu 5 powołanego powyżej artykułu udzielenie interpretacji następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Jednocześnie stosownie do art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Zakład wydaje interpretacje indywidualne, wyłącznie w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych podkreśla, iż ocena stanowiska Wnioskodawcy w trybie niniejszej decyzji, dokonywana jest wyłącznie pod kątem prawidłowości zaprezentowanej przez Przedsiębiorcę wykładni przepisu prawa, czyniona jest w oparciu o kompletny opis stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego) zawarty w treści wniosku o wydanie pisemnej interpretacji. Podkreślenia przy tym wymaga fakt, iż rozpoznając wniosek o wydanie pisemnej interpretacji Zakład nie prowadzi postępowania wyjaśniającego, w szczególności nie przeprowadza postępowania dowodowego. Granice sprawy rozpatrywanej na podstawie złożonego wniosku o wydanie pisemnej interpretacji, jak zauważono wyżej, zakreślają jedynie ramy zaprezentowanego opisu stanu faktycznego bądź zdarzenia przyszłego. Zakład Ubezpieczeń Społecznych - na gruncie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej - zobligowany jest jedynie do oceny przedstawionego przez przedsiębiorcę stanowiska oraz dokonanej przez przedsiębiorcę oceny przepisów prawa, z których wynika obowiązek świadczenia składek na ubezpieczenia społeczne mających zastosowanie na tle zaistniałego zdarzenia przyszłego tak, by umożliwić przedsiębiorcy prawidłowe wypełnianie spoczywających na nim obowiązków nałożonych prawnie w tym zakresie.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym reguluje ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, wskazując w art. 6 katalog podmiotów, które podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Dla rozstrzygnięcia obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym konieczne jest ustalenie, czy dana osoba posiada jeden z tytułów ubezpieczenia określonych tym przepisem. Z powołanego powyżej art. 6 ust. 1 ustawy wynika, iż obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są m.in. pracownikami, osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Należy przy tym zaznaczyć, iż wyliczenie zawarte w tym przepisie jest wyczerpujące i ma charakter katalogu zamkniętego.

Stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych osoby, które na terenie Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu. Z kolei, w myśl powołanego powyżej art. 6 ust. 1 pkt 4 oraz art. 12 ust. 1 ustawy, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym oraz ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z ustawą z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 459) stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, z zastrzeżeniem ust. 4 tegoż artykułu. Natomiast ubezpieczenie chorobowe dla zleceniobiorcy ma charakter dobrowolny, co wynika z przepisu art. 11 ust. 2 ustawy. Podkreślić należy, iż dla celów ubezpieczeń społecznych za pracownika uważa się nie tylko osobę pozostającą w stosunku pracy, ale także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy zlecenia albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Oznacza to, że osoba zdefiniowana w art. 8 ust. 2a stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 11 i art. 12 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i chorobowemu, tak jak pracownik. Wnioskodawca w treści wniosku z dnia 12 lipca 2017 r. wskazał, że zadania w ramach umów zlecenia wykonywane są wyłącznie na rzecz Spółki, a w żaden sposób nie nadzoruje ich realizacji. Zatem dla osób, z którymi Wnioskodawca zawarł umowy zlecenia, będącymi równocześnie pracownikami - pracodawcą jest ta gmina, a nie Spółka.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 tejże ustawy osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy. Mogą oni dobrowolnie, na swój wniosek, być objęci ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1a tegoż art. 9 ustawy, zgodnie z którym ww. osoby (ubezpieczeni), których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od kwoty określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5a (obowiązującego minimalnego wynagrodzenia za pracę), podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów, takich jak m.in. umowa zlecenia.

Reasumując, w sytuacji zaistnienia zbiegu tytułów do ubezpieczeń: umowy o pracę oraz wykonywanej w innym podmiocie niż własny pracodawca umowy zlecenia, która nie jest wykonywana na rzecz własnego pracodawcy, przy ustaleniu tytułu do obowiązkowego ubezpieczenia emerytalnego i rentowych istotne jest, czy podstawa wymiaru składek z tytułu stosunku pracy w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa, równa lub wyższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalonego na podstawie odrębnych przepisów. Powyższe oznacza, iż z tytułu świadczenia usług na podstawie umowy zlecenia zawartej z Wnioskodawcą ubezpieczenia emerytalne i rentowe mają charakter dobrowolny, jeżeli podstawa wymiaru na ubezpieczenia społeczne z tytułu stosunku pracy, w przeliczeniu na okres miesiąca, wynosi co najmniej tyle, ile minimalne wynagrodzenie za pracę.

Zgodnie z treścią wniosku z dnia 14 lipca 2017 r. wątpliwość Wnioskodawcy dotyczy podlegania ubezpieczeniom społecznym, a co za tym idzie - obowiązku opłacenia składek na te ubezpieczenia - z tytułu umowy zlecenia zawartej z osobami zatrudnionymi jednocześnie na umowę o pracę w innym niż Zleceniodawca podmiocie, która nie jest wykonywana na rzecz własnego pracodawcy, w przypadku gdy wynagrodzenie takich osób w umowie o pracę jest określone na poziomie co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę. W konsekwencji, jak słusznie wskazał Wnioskodawca, w sytuacji przedstawionej powyżej brak jest obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne za zleceniobiorcę.

Mając powyższe na uwadze, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznał za prawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku złożonym w dniu 14 lipca 2017 r. w sprawie braku obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne od zawartych umów zlecenia z osobami mającymi inny tytuł do ubezpieczeń - umową o pracę z wynagrodzeniem w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia. Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w (...) Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.