WPI/200000/43/820/2019 - Możliwość nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji wypłaconego wiceprezesowi zarządu dotychczas świadczącemu usługi na podstawie umowy o świadczenie usług zarządzania tzw. kontraktu menedżerskiego.

Na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2019 r. poz. 1292) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 300 z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie stanowisko przedstawione we wniosku złożonym w dniu 22 sierpnia 2019 r., uzupełnionym w dniu 29 sierpnia 2019 r. przez przedsiębiorcę: (...) uznaje za prawidłowe w sprawie nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji wypłaconego wiceprezesowi zarządu dotychczas świadczącemu usługi na podstawie umowy o świadczenie usług zarządzania tzw. kontraktu menedżerskiego.

W dniu 22 sierpnia 2019 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów złożony przez przedsiębiorcę: (...) na podstawie art. 34 Prawo przedsiębiorców w sprawie nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne odszkodowania z tytułu rozwiązania z vice prezesem spółki umowy o świadczenie usług zarządzania (kontrakt menedżerski).

Opis stanu faktycznego:

Spółka w dniu (...) 04.2018 r. zawarła umowę o świadczenie usług zarzadzania (tzw. kontrakt menedżerski) z wiceprezesem zarządu ds. technicznych. Przedmiotem ww. umowy było m.in. prowadzenie spraw spółki wynikających z funkcji, reprezentowanie spółki wobec podmiotów trzecich samodzielne zarządzanie powierzonymi obszarami działalności spółki oraz realizacja wyznaczonych celów zarządczych. Zarządzający swoje obowiązki był zobowiązany wykonywać w siedzibie Spółki, natomiast poza siedzibą spółki nieprzerwanie powyżej 2 dni wymagało wcześniejszego poinformowania Przewodniczącego Rady Nadzorczej. W umowie o świadczenie usług zarządzania zawarto zapis o zakazie konkurencji w okresie trwania umowy, jak również po ustaniu pełnienia funkcji. W wyniku tych zapisów Zarządzający zobowiązał się, że przez okres 6 miesięcy od dnia ustania pełnienia przez niego funkcji nie będzie prowadził działalności konkurencyjnej wobec Spółki. Z tego tytułu Zarządzającemu przysługuje odszkodowanie w łącznej wysokości stanowiącej iloczyn 6 miesięcy i 0,5 krotności miesięcznego wynagrodzenia stałego, płatnego w 6 miesięcznych ratach, do 10 dnia następnego miesiąca. Warunkiem wypłaty każdej raty odszkodowania jest złożenie przez Zarządzającego pisemnego oświadczenia o przestrzeganiu zakazu konkurencji po ustaniu funkcji. Z dniem sierpnia 2019 r. uchwałą Rady Nadzorczej spółki Zarządzający został odwołany z pełnionej funkcji, a w związku z tym również wyrejestrowany z ubezpieczeń społecznych tj. emerytalnej, rentowej, dobrowolnej chorobowej oraz ubezpieczenia zdrowotnego. Przez okres 6 miesięcy na podstawie składanych przez Zarządzającego oświadczenia Spółka będzie wypłacać odszkodowanie.

Wnioskodawca wskazał, że w związku z różnymi interpretacjami: 26 kwietnia 2016 r. DI/100000/43/417/2016 ZUS Oddział w Gdańsku oraz 02 lipiec 2019 r. WPI/200 000/43/555/2019 ZUS Oddział w Lublinie Spółka powzięła wątpliwość czy kwota odszkodowania podlega składkom na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, czy też na mocy § 5 ust. 2 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (dalej: "Rozporządzenie"), powinny być zastosowane przepisy § 2 ust. 1 pkt 4 Rozporządzenia, zgodnie z którymi podstawy wymiaru składek nie stanowią odszkodowania wypłacane byłym pracownikom po rozwiązaniu stosunku pracy, na podstawie umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art. 101 (2) Kodeksu Pracy. Mając na uwadze powyższe wątpliwości Spółka prosi o udzielenie wyjaśnienia co do powinności stosowania przepisów Rozporządzenia.

W dniu 28 sierpnia 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wezwał Wnioskodawcę o uzupełnienie wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji, złożonego w dniu 22 sierpnia 2019 r., poprzez wskazanie:

* czy wartość wypłaconego odszkodowania z tytułu przestrzegania zakazu konkurencji po odwołaniu z pełnionej funkcji wiceprezesa zarządu ds. technicznych, z którym była podpisana umowa o świadczenie usług zarządzania (kontrakt menedżerski), będzie dla niego przychodem w myśl przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 1387),

* czy dla wskazanego we wniosku wiceprezesa zarządu ds. technicznych wynagrodzenie ustalane było zgodnie z zapisami ustawy z dnia 9 czerwca 2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 2190 z późn. zm.)

*własnego stanowiska w sprawie w myśl art. 34 ust. 3 Prawo przedsiębiorców, który stanowi iż "przedsiębiorca we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej przedstawia zaistniały stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe oraz własne stanowisko w sprawie."

W dniu 29 sierpnia 2019 r. Wnioskodawca udzielił odpowiedzi na wezwanie Zakładu, w której wskazał, że wartość wypłaconego odszkodowania z tytułu przestrzegania zakazu konkurencji po odwołaniu z pełnionej funkcji Wiceprezesa Zarządu ds. Technicznych z którym była podpisana umowa o świadczenie usług zarządzania będzie dla niego przychodem w myśl przepisów ustawy z dnia 26 lipca 2019 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wnioskodawca poinformował, że wynagrodzenia dla członków zarządu są ustalane uchwałą Walnego Zgromadzenia w oparciu o kryteria określone w ustawie z dnia 9 czerwca 2016 r. "o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi Spółkami (Dz. U. z 2017 r. poz. 2190). Zatem Wnioskodawca stwierdził, że wynagrodzenie Zarządzającego zostało ustalone zgodnie z przedmiotową ustawą. Wnioskodawca przedstawił własne stanowisko w sprawie. W ocenie Wnioskodawcy wypłata z tytułu przestrzegania zakazu konkurencji jest swoistym rodzajem odszkodowania za wstrzymanie się od świadczenia usług zarządczych na rzecz podmiotów konkurencyjnych i w związku z tym odszkodowanie z istoty podlega wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie. Jednocześnie osoby te mogą świadczyć pracę z zastrzeżeniem nie świadczenia pracy w podmiotach konkurencyjnych.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia, co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna). W myśl ustępu 5 powołanego powyżej artykułu udzielenie interpretacji indywidualnej następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Jednocześnie stosownie do art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład wydaje interpretacje indywidualne, wyłącznie w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Solidarnościowy Fundusz Wsparcia Osób Niepełnosprawnych, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek. Oddział zaznacza jednocześnie, że w drodze niniejszej decyzji Zakład dokonuje jedynie oceny stanowiska przedsiębiorcy w zakresie przedstawionej przez niego interpretacji przepisów. Ocena stanowiska przedsiębiorcy, dokonywana jest pod kątem prawidłowości zaprezentowanej przez przedsiębiorcę wykładni przepisu prawa, czyniona jest w oparciu o kompletny opis stanu faktycznego zawarty w treści wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej. Podkreślenia przy tym wymaga fakt, iż rozpoznając wniosek Zakład nie prowadzi postępowania wyjaśniającego, w szczególności nie przeprowadza postępowania dowodowego. Granice sprawy rozpatrywanej na podstawie złożonego wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej, jak zauważono wyżej, zakreślają jedynie ramy zaprezentowanego opisu stanu faktycznego. Wydając interpretację indywidualną Zakład przyjmuje więc jako prawdziwe złożone przez Wnioskodawcę oświadczenia, zwracając jednocześnie uwagę na fakt, iż wiążący charakter niniejszej decyzji ograniczony został jedynie do stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia. Ryzyko podania nieprawdziwych informacji w opisie stanu faktycznego bądź też poczynione przez terenowe jednostki organizacyjne Zakładu, np. w toku prowadzonego postępowania lub w toku czynności kontrolnych ustaleń odmiennych od tych prezentowanych przez Wnioskodawcę obciąża jedynie przedsiębiorcę, który wystąpił z wnioskiem o interpretację.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 w zw. z art. 18 ust. 3 art. 20 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osób wykonujących swa pracę w oparciu o umowę o świadczenie usług, do której zastosowanie znajdują przepisy kodeksu cywilnego odnośnie umowy zlecenia (kontrakt menedżerski) stanowi przychód z tytułu tej umowy, jeżeli w umowie zlecenia określono odpłatność za jej wykonanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.

Z kolei w myśl § 1 ww. rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 1387), osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu stosunku pracy.

Zgodnie z zapisem art. 4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przychodami są: przychody w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, pracy nakładczej, służby, wykonywania mandatu posła lub senatora, wykonywania pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia integracyjnego i stypendium wypłacanych bezrobotnym oraz stypendium sportowego a także z tytułu pozarolniczej działalności oraz umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jak również z tytułu współpracy przy tej działalności lub współpracy przy wykonywaniu umowy oraz przychody z działalności wykonywanej osobiście przez osoby należące do składu rad nadzorczych, niezależnie od sposobu ich powoływania.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych podkreśla, iż zgodnie z § 5 ust. 1 pkt 2 powołanego powyżej rozporządzenia z dnia 18 grudnia 1998 r. w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 sierpnia 2010 r., przepisy § 2-4 stosuje się odpowiednio przy ustalaniu podstawy wymiaru składek m.in. osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Nie każde jednak wyłączenie z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, wymienione w § 2-4 tegoż rozporządzenia przewidziane dla osób zatrudnionych na podstawie umowy o prace znajdzie zastosowanie do umów zlecenia. Zatem zastosowanie wyłączeń przewidzianych w tym rozporządzeniu w odniesieniu do umów zlecenia jest uzależnione od ich charakteru oraz dopuszczalności zawarcia poszczególnych instytucji w tego typu umowach.

Natomiast z art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 1373) wynika, że do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia zdrowotne osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia lub osób z nim współpracujących stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób.

Z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wyłączone są odszkodowania wypłacone byłym pracownikom po rozwiązaniu stosunku pracy, na podstawie umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art. 101² Kodeksu pracy.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 2190 z późn. zm.), która weszła w życie z dniem 9 września 2016 r., z członkiem organu zarządzającego spółka zawiera umowę o świadczenie usług zarządzania na czas pełnienia funkcji z obowiązkiem świadczenia osobistego takiego członka bez względu na to, czy działa on w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej. W myśl art. 5 ust. 1 pkt 3 stanowi, iż projekty uchwały w sprawie wynagrodzeń mogą określać w szczególności wysokość i warunki przyznawania członkom organu zarządzającego odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji, o którym mowa w art. 8. Zapisy dotyczące odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji po ustaniu stosunku będącego podstawa pełnienia funkcji zawarte są w art. 8 ust. 1 cyt. ustawy. Natomiast z treści art. 8 ust. 2 ww. ustawy wynika jasno, że w sprawach określonych w ust. 1 przepisy art. 101¹ § 1 oraz 101²-101⁴ ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy stosuje się odpowiednio, przy czym odszkodowanie za każdy miesiąc, o którym mowa w tych przepisach nie może być wyższe niż 100% wynagrodzenia miesięcznego podstawowego otrzymanego prze członka organu zarządzającego przed ustaniem pełnienia funkcji.

Zatem, kwestia odszkodowań z tytułu zakazu konkurencji w odniesieniu do osób świadczących pracę na podstawie umowy o świadczenie usług zarządzania w oparciu o przepisy ustawy z dnia 9 czerwca 2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami (która weszła w życie z dniem 9 września 2016 r. - art. 22 ustawy), została uregulowana w szczególny sposób dla tej grupy (t.j. osób świadczących pracę na podstawie umów o świadczenie usług zarządzania, kontraktów menedżerskich), poprzez wyraźne odesłanie do przepisów Kodeksu pracy regulujących zakaz konkurencji dla pracowników. W myśl art. 20 pkt 2 ww. ustawy do umów o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku będącego podstawą pełnienia funkcji w organie zarządzającym spółki zawartych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe. W związku z wyraźnym odesłaniem wskazanym w art. 8 ust. 2 ustawy o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami do przepisów Kodeksu pracy regulujących zakaz konkurencji dla pracowników, do osób świadczących pracę na podstawie umów o świadczenie usług zarządzania od dnia 9 września 2016 r. - wypłacone na podstawie ww. umów odszkodowanie za przestrzeganie zakazu konkurencji dla osoby świadczącej uprzednio pracę na podstawie umowy o świadczenie usług zarządzania, podlega wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne na podstawie § 2 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r.

Z opisu stanu faktycznego przedstawionego w złożonym wniosku wynika, że w dniu kwietnia 2018 r. spółka zawarła z wiceprezesem zarządu ds. technicznych umowę o świadczenie usług zarządzania. W umowie tej zawarto zapis o zakazie konkurencji w okresie trwania umowy, jak również po ustaniu pełnienia funkcji. Zarządzający na mocy tego zakazu zobowiązał się że przez okres 6 miesięcy od dnia ustania pełnienia przez niego funkcji nie będzie prowadził działalności konkurencyjnej wobec spółki. Z tego tytułu Zarządzającemu przysługuje odszkodowanie w łącznej wysokość stanowiącej iloczyn 6 miesięcy i 0,5 krotności miesięcznego wynagrodzenia stałego, płatnego w 6 miesięcznych ratach do 10 dnia następnego miesiąca. Warunkiem wypłaty każdej raty odszkodowania jest złożenie przez Zarządzającego pisemnego oświadczenia o przestrzeganiu zakazu konkurencji po ustaniu funkcji. W odpowiedzi na wezwanie Zakładu złożonej w dniu 29 sierpnia 2019 r. Wnioskodawca wskazał, że wynagrodzenia dla członków zarządu są ustalane uchwałą Walnego Zgromadzenia w oparciu o kryteria określone w ustawie z dnia 9 czerwca 2016 r. "o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami. Wnioskodawca stwierdził zatem, że wynagrodzenie Zarządzającego zostało ustalone zgodnie z przedmiotową ustawą. Wnioskodawca wskazał również, iż wartość wypłaconego odszkodowania z tytułu przestrzegania zakazu konkurencji po odwołaniu z pełnionej funkcji wiceprezesa zarządu ds. technicznych, z którym była podpisana umowa o świadczenie usług zarządzania będzie dla niego przychodem w myśl przepisów ustawy z dnia 6 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji, uwzględniając przedstawiony we wniosku złożonym w dniu 22 sierpnia 2019 r., opis stanu faktycznego, uzupełniony w dniu 29 sierpnia 2019 r., własne stanowisko Wnioskodawcy oraz obowiązujące przepisy prawa uznać należy za prawidłowe stanowisko w przedmiocie nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji wypłaconego wiceprezesowi zarządu dotychczas świadczącemu usługi na podstawie umowy o świadczenie usług zarządzania tzw. kontraktu menedżerskiego.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu jego zaistnienia.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 35 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 34 ust. 5 ustawy z dnia z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców, odwołanie do Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w (...).

Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.