WPI/200000/43/810/2016 - Prawo do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej od podstawy wymiaru w wysokości zadeklarowanej kwoty nie niższej jednak niż 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 584 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 963) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznaje za prawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku złożonym w dniu 21 lipca 2016 r. przez przedsiębiorcę: (...) prowadzącego działalność gospodarcza pod firmą (...), w sprawie prawa do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej od podstawy wymiaru w wysokości zadeklarowanej kwoty nie niższej jednak niż 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę.

W dniu 21 lipca 2016 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy: (...) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca poinformował, że w okresie od dnia (...) 02.2013 r. do dnia (...) 06.2016 r. był związany umową o pracę z Kancelarią Prawną (...) na stanowisku asystenta radcy prawnego w wymiarze pracy 3/5 etatu. Zakresem czynności objęta była bieżąca obsługa biura tj. przykładowo rejestracja poczty, skanowanie, kserowanie dokumentów oraz sporządzanie projektów pism procesowych, następnie sprawdzanych i korygowanych przez pracodawcę, przy czym wszelkie czynności były wykonywane przez Wnioskodawcę za każdorazowym uprzednim udzieleniu wytycznych przez pracodawcę. Kontakt z klientami jako asystentki radcy prawnego sprowadzał się do odbierania od nich dokumentów, stąd był ograniczony. Wnioskodawca jako asystentka radcy prawnego nie był upoważniony do samodzielnego podpisywania jakichkolwiek pism procesowych, a wszelkie czynności były wykonywane pod kierownictwem i nadzorem pracodawcy w czasie i miejscu przez niego wyznaczonym.

Wnioskodawca wskazał, że podczas pracy u wyżej wymienionego pracodawcy w okresie od (...) 01.2013 r. do (...) 12.2015 r. odbywał aplikację adwokacką w Izbie Adwokackiej w (...). Z uwagi na odbywanie aplikacji adwokackiej i pracę u (...), który nie pozostawał wspólnikiem w spółce adwokacko-radcowskiej, z zakresu czynności w ramach stosunku pracy wykluczone pozostawało zastępowanie pracodawcy jako radcy prawnego przed sądami, organami ścigania, organami państwowymi, samorządowymi i innymi instytucjami, jak również Wnioskodawca nie był uprawniony do sporządzania i podpisywania pism procesowych związanych z występowaniem pracodawcy jako radcy prawnego przed wyżej wymienionymi podmiotami (art. 77 ust. 1, 3 i 5 Prawa o adwokaturze). Uchwałą z dnia 11.05.2016 r. Wnioskodawca został poinformowany przez Okręgowa Radę Adwokacką (...) o wpisaniu go na listę adwokatów Izby Adwokackiej (...) w związku z brakiem sprzeciwu Ministra Sprawiedliwości od wpisu w terminie 30 dni od dnia doręczenia uchwały. Wpis na listę adwokatów został dokonany (art. 69a ust. 1 Prawa o adwokaturze) i w dniu 23.06.2016 r. Wnioskodawca przystąpił do ślubowania adwokackiego (art. 69a ust. 3 Prawo o adwokaturze). W związku z otrzymaniem uprawnień zawodowych z dniem 7 lipca 2016 r. Wnioskodawca rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej pod nazwą Kancelaria Adwokacka Adwokat (...) wnioskodawca oświadczył, że wcześniej nie prowadził jakiejkolwiek działalności gospodarczej.

W dniu (...) 17.2016 r. Wnioskodawca zawarł (...) prowadzącym działalność pod nazwą Kancelaria Prawna Radca Prawny (...) umowę współpracy, której przedmiotem pozostaje określenie warunków stałej współpracy pomiędzy Wnioskodawca a radcą prawnym (...) zasad świadczenia stałej obsługi prawnej w rozumieniu ustawy - Prawo o adwokaturze na rzecz klientów radcy prawnego (...), w której zobowiązał się w ramach prowadzonej działalności jako adwokat do stałej współpracy z radcą prawnym i świadczenia w sposób niezależny i samodzielny obsługi na rzecz klientów jego Kancelarii, gdzie do zakresu świadczonych usług przez Wnioskodawcę wskazane zostały między innymi: sporządzanie pism procesowych i innych dokumentów, w tym opinii prawnych, opracowywanie projektów umów oraz aktów wewnętrznych, zastępstwo przed sądami, organami administracji. Wnioskodawca informuje, że zakresem jego nowych zadań będzie samodzielne zawiadywanie konkretnymi sprawami sądowymi oraz obsługa klientów, co w żadnym wypadku nie wchodziło w zakres obowiązków asystentki radcy prawnego. W ramach umowy o współpracę były pracodawca zapewni Wnioskodawcy samodzielność, niekontrolowaną organizację pracy, w tym wybór godzin jej rozpoczęcia i kończenia, a także miejsce świadczenia usług. Wnioskodawca będzie ponosić także odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat świadczonych usług. Ponadto Wnioskodawca podnosi, iż w ramach umowy o współpracy samodzielnie będzie sporządzał i podpisywał pisma procesowe, samodzielnie i niezależnie obmyślał taktykę procesową, udzielał merytorycznych porad prawnych klientom i reprezentował ich (a nie pracodawcę jako radcę prawnego) w sądzie. Praca Wnioskodawcy nie będzie kontrolowana przez radcę prawnego (...) tak jak podczas jego pracy jako asystentki radcy prawnego.

W związku z powyższym Wnioskodawca zwrócił się z prośba o interpretację odnośnie wysokości składek na ubezpieczenia z tytułu prowadzenia działalności w konkretnym przypadku (składka preferencyjna czy pełna).

Przedstawiając swoje stanowisko w sprawie Wnioskodawca wskazał, że jako adwokat w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zgodnie z art. 18a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w okresie pierwszych 24 miesięcy od rozpoczęcia wykonywania tej działalności ma prawo do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalno-rentowe w zadeklarowanej kwocie, nie niższej jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Wnioskodawca zwraca uwagę, że przepis powyższy nie ma zastosowania tylko do osób, które:

Zdaniem Wnioskodawcy znamiennym pozostaje, że w sytuacji zadań postawionych przed asystentem radcy prawnego oraz adwokatem nie ma się do czynienia z tożsamymi, czy identycznymi obowiązkami. Sam fakt zatrudnienia na etacie pracownika i asystenta radcy prawnego, gdzie zakresem czynności była bieżąca obsługa biura i sporządzenie projektów pism kolejno weryfikowanych i podpisywanych przez pracodawcę, a następnie wykonywanie m.in. na rzecz tego samego podmiotu w ramach umowy współpracy, ale już jako adwokat w sposób samodzielny i niezależny, różnych czynności w żaden sposób nie może zostać uznane za odpowiadające czynnościom wcześniej wykonywanym w ramach stosunku pracy. Wnioskodawca wskazuje, że tego rodzaju stanowisko znalazło potwierdzenie między innymi w decyzji wydanej przez Oddział w Lublinie z dnia 19 listopada 2013 r. znak sprawy: 1555/2013 (WPI/200000/451/1555/2013). Tym samym stwierdzić należy, iż zakres czynności, które może podejmować aplikant, a tym bardziej asystent radcy prawnego na tyle różni się od zakresu zajęć, do którego uprawniony jest radca prawny lub adwokat, że uzasadnia to korzystanie z ulgi. Wnioskodawca podnosi, że zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 2013 r., akt II UK 184/12 wykonywanie przez radcę prawnego prowadzącego samodzielną kancelarię radcowską w ramach nowo otwartej działalności gospodarczej obsługi prawnej byłego pracodawcy, u którego poprzednio pracował jako aplikant bez wpisu na listę radców prawnych, nie jest wykonywaniem czynności wchodzących w zakres działalności gospodarczej w rozumieniu art. 18a ust. 2 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy, co uprawnia takiego radcę prawnego do skorzystania z preferencyjnej stawki podstawy składek na ubezpieczenie społeczne. Również w uchwale z dnia 10.04.2013 r. w sprawie sygn. akt II UZP 2/13 Sąd Najwyższy wypowiedział się, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe adwokata wykonującego działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze w okresie pierwszych 24 miesięcy od dnia rozpoczęcia wykonywania tej działalności może stanowić zadeklarowana kwota, nie niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia (art. 18a ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych), także wówczas gdy działalność tę wykonuje na rzecz byłego pracodawcy, u którego był zatrudniony jako aplikant adwokacki (art. 18a ust. 2 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Ponadto Wnioskodawca podnosi, że o prawidłowości przedstawionego stanowiska przesądza dodatkowa okoliczność, tj. odbywanie aplikacji adwokackiej i praca u radcy prawnego (...), który nie pozostawał wspólnikiem w spółce adwokacko-radcowskiej, ustawowo wykluczało z zakresu wykonywanych przez Wnioskodawcę czynności w ramach stosunku pracy zastępowanie pracodawcy jako radcy prawnego przed sądami, organami ścigania, organami państwowymi, samorządowymi i innymi instytucjami, jak również uniemożliwiało sporządzanie i podpisywanie pism procesowych związanych z występowaniem pracodawcy jako radcy prawnego przed wyżej wymienionymi podmiotami (art. 77 ust. 1, 3 i 5 Prawa o adwokaturze), stąd czynności wykonywane jako asystentki radcy prawnego w ramach stosunku pracy z tymi, które Wnioskodawca będzie wykonywać jako adwokat w ramach umowy o współpracy z byłym pracodawcą, w żadnym wypadku nie będą się pokrywać.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do ustępu 5 powołanego powyżej artykułu w związku z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązującym od dnia 1 stycznia 2013 r., udzielenie interpretacji dotyczącej ustalania podstawy wymiaru składek następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

W myśl art. 18a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Stosownie do ustępu 2 pkt 1 i 2 tego artykułu, z opłacania składek od podstawy wymiaru w wysokości zadeklarowanej kwoty, nie niższej jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia nie mogą skorzystać osoby, które:

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyjaśnia, iż z treści art. 18a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wynika, iż aby osoba rozpoczynająca prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej miała prawo do opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od podstawy wymiaru składek nie niższej niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia niezbędne jest, aby nie wykonywała tożsamych czynności na rzecz byłego pracodawcy w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym.

Powyższe oznacza, iż zakres wykonywanych czynności na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, na rzecz którego wykonywana jest działalność, nie może pokrywać się z zakresem czynności wykonywanych w ramach stosunku pracy. Przez zwrot "czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności" należy rozumieć czynności powierzone przez pracodawcę i wykonywane przez pracownika w ramach stosunku pracy.

Z treści wniosku z dnia 10 lipca 2016 r. wynika, że Wnioskodawca zawarł umowę o współpracy, w ramach której będzie świadczył na rzecz byłego pracodawcy usługi adwokackie w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, a wykonywane czynności są odmienne od zadań wykonywanych wcześniej w ramach umowy o pracę. W tym miejscu należy wskazać, iż w kwestii określenia, czy czynności wykonywane w ramach stosunku pracy przez aplikantów adwokackich są tożsame z czynnościami wykonywanymi na rzecz tego samego podmiotu przez osoby posiadające uprawnienia adwokatów, wypowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 10 kwietnia 2013 r. (sygn. akt II UZP 2/13), zgodnie z którą "Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe adwokata wykonującego działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 146, poz. 1188 z późn. zm.) w okresie pierwszych 24 miesięcy od dnia rozpoczęcia wykonywania tej działalności może stanowić zadeklarowana kwota, nie niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia (...) także wówczas, gdy działalność tą wykonuje na rzecz byłego pracodawcy, u którego był zatrudniony jako aplikant adwokacki". Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do powołanej uchwały zauważył, iż "aplikacja adwokacka służy przygotowaniu zawodowemu osoby posiadającej wyższe wykształcenie prawnicze do wykonywania samodzielnie zawodu adwokata". Zdaniem Sądu również "czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej, które uniemożliwiają zastosowanie preferencyjnych składek ubezpieczeniowych dla osób podejmujących po raz pierwszy działalność gospodarczą to (...) czynności odpowiadające tym, które były uprzednio wykonywane w ramach stosunku pracy na rzecz byłego pracodawcy". W konsekwencji "sam fakt zatrudnienia na etacie pracownika (aplikanta adwokackiego) (...) a następnie wykonywane, między innymi, na rzecz tej samej spółki, ale już przez adwokata różnych czynności w żaden sposób nie może zostać uznane za odpowiadające czynnościom wcześniej wykonywanym przez tę osobę w ramach stosunku pracy".

W konsekwencji, mając na uwadze przedstawiony we wniosku złożonym w dniu 21 lipca 2016 r. o wydanie interpretacji indywidualnej stan faktyczny, obowiązujące przepisy prawne oraz prezentowaną linię orzeczniczą należy uznać, że przedsiębiorca rozpoczynając po raz pierwszy prowadzenie działalności gospodarczej oraz wykonując w ramach tej działalności usługi - czynności na rzecz byłego pracodawcy, które nie są tożsame z zakresem czynności, jakie u niego wykonywał w ramach stosunku pracy - ma możliwość opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru składek w wysokości zadeklarowanej kwoty nie niższej jednak niż 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę.

W świetle powyższego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznał za prawidłowe stanowisko Wnioskodawcy w sprawie możliwości opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej od podstawy wymiaru w wysokości zadeklarowanej kwoty nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę w okresie świadczenia usług adwokackich w ramach prowadzonej działalności gospodarczej na podstawie umowy o współpracy zawartej z byłym pracodawcą.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję, lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.