WPI/200000/43/747/2015 - Uwzględnienie w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne przychodów uzyskanych przez pracowników z tytułu nieodpłatnego korzystania z samochodów służbowych do celów prywatnych.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 584 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r., o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 121) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznaje za nieprawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku złożonym w dniu 26 czerwca 2015 r. przez przedsiębiorcę: (...) w sprawie nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne przychodów uzyskanych przez pracowników z tytułu nieodpłatnego korzystania z samochodów służbowych do celów prywatnych.

W dniu 26 czerwca 2015 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek spółki: (...) reprezentowanej przez (...) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca poinformował, że spółka przekazuje niektórym pracownikom w celu prawidłowego wykonywania obowiązków pracowniczych samochody służbowe. Przekazanie samochodu służbowego pracownikowi następuje na podstawie umowy o powierzenie samochodu. Zasady korzystania z samochodów służbowych reguluje regulamin.

Równocześnie w regulaminie wynagradzania spółka określiła komu przysługuje prawo do nieodpłatnego korzystania z samochodów służbowych do celów prywatnych. Wnioskodawca poinformował również, iż w przypadku, jeżeli pracownik korzysta z nieodpłatnych przejazdów samochodem służbowym w celach prywatnych wartość pieniężna tego nieodpłatnego świadczenia jest dla pracownika przychodem ze stosunku pracy podlegającym opodatkowaniu, który spółka ustala w wysokości ryczałtowej zgodnie z przepisami art. 12 ust. 2a-2c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Spółka uważa, że te nieodpłatne świadczenia jakimi są bezpłatne przejazdy samochodem służbowym w celach prywatnych nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Wnioskodawca wskazuje, że z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne wyłączone zostały przychody wymienione w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 26 tegoż rozporządzenia, podstawy wymiaru składek nie stanowią korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, a polegające na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług oraz korzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji.

Z powyższego przepisu wynika, że z wyłączenia z podstawy wymiaru składek korzystają te przychody, które spełnią dwa warunki: są korzyścią materialną wynikającą z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagrodzeniu i polegają na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług oraz korzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji.

W rozporządzeniu nie sprecyzowano sformułowania "korzystanie z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji", dlatego też w ocenie wnioskodawcy w takim przypadku należy sięgnąć do wykładni językowej, słownikowego znaczenia danego zwrotu lub słowa. Słownik Języka Polskiego PWN podaje, że słowo "lokomocja" oznacza przenoszenie się z miejsca na miejsce za pomocą pojazdów. Synonimami słowa "lokomocja" jest transport, komunikacja, ruch. Z powyższego wynika, że pojęcie "środek lokomocji" jest tożsame z pojęciem "środka transportu" i bez wątpienia w tej kategorii mieszczą się wszelkie pojazdy, w tym także samochód osobowy.

Dalej wnioskodawca zauważa, że wskazany przepis rozporządzenia nie zawiera żadnego ograniczenia czy wymagania, aby środek lokomocji był środkiem transportu publicznego, czy żeby musiał być zorganizowany przez pracodawcę. Skoro więc zarówno w rozporządzeniu nie sprecyzowano pojęcia środka lokomocji, jak i spółka nie zdecydowała się zawrzeć w aktach wewnętrznych (układy zbiorowe, regulamin wynagradzania) definicji legalnej pojęcia "środków lokomocji" to nie ma podstaw do odejścia od literalnej wykładni rozumienia tego pojęcia, w ramach którego mieszczą się wszelkie pojazdy.

Ograniczeń co do zawężającej interpretacji pojęcia "środek lokomocji" nie znajduje wnioskodawca także w przepisach prawa pracy; wręcz przeciwnie - przykładowo w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społeczne z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej wprost wskazano, że środkiem transportu może być także samochód osobowy i to nie należący do pracodawcy (§ 3 pkt 3 rozporządzenia).

Ponadto na przeciwwskazania do stosowania restrykcyjnej wykładni § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia wskazywały Sądy. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 kwietnia 2008 r. (sygn. II UK 172/07) stwierdził: "Skoro z treści § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia z dnia 18 grudnia 1998 r. wynika, że podstawy wymiaru składek nie stanowią przychody w postaci korzyści materialnych wynikających z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu polegające między innymi na korzystaniu z odpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji, to do materii normatywnej tych aktów lub przepisów prawa pracy należy określenie tego rodzaju korzyści materialnych, które są wyłączone z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Wprawdzie zgodzić się trzeba, że wyłączenia przychodów w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiąganych przez pracowników z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, następuje wyłącznie w przypadkach enumeratywnie wskazanych w § 2 rozporządzenia z 18 grudnia 1998 r., ale nie oznacza to, że sytuacje te podlegają restrykcyjnej wykładni zwężającej," W podobnym duchu wypowiedział się Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 27 września 2012 r. (sygn. III AUa 445/12).

Jeżeli zatem pracownicy są uprawnieniu do korzystania z samochodów służbowych do celów prywatnych na podstawie wewnętrznych przepisów o wynagradzaniu, to zdaniem wnioskodawcy, przychody osiągnięte z tytułu tych nieodpłatnych świadczeń (przysporzeń majątkowych) jakimi są bezpłatne przejazdy samochodami służbowymi w celach prywatnych, podlega wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne na podstawie § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji, co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do ustępu 5 powołanego powyżej artykułu w związku z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązującym od dnia 1 stycznia 2013 r., udzielenie indywidualnej interpretacji dotyczącej obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Stosownie do treści art. 18 ust. 1 i ust. 2, art. 20 ust. 1 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.), podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, z wyłączeniem wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych.

Jednocześnie z brzmienia art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wynika ograniczenie w tematyce, w której Zakład jest zobowiązany wypowiedzieć się za pośrednictwem pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, uniemożliwiające potwierdzenie w tym trybie przez organ wskazanych przez wnioskodawcę informacji dotyczących kwalifikacji przychodu w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Uwzględniając powyższe, Zakład dokonał interpretacji przepisów ubezpieczeniowych opierając się na przedstawionej przez wnioskodawcę informacji w powyższym zakresie.

Katalog przychodów nie stanowiących podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe został zawarty w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 26 wskazanego rozporządzenia ustawodawca wyłączył z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, a polegające na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług oraz korzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji,

Z treści wniosku z dnia 15 czerwca 2015 r. wynika, że kwestie dotyczące udostępniania pracownikom nieodpłatnie samochodów służbowych do celów prywatnych zostaną zawarte w regulaminie wynagradzania. Świadczenie z tytułu przekazania nieodpłatnie do użytkowania do celów prywatnych samochodu służbowego, będzie stanowić przychód pracownika ze stosunku pracy w wysokości ustalanej zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wskazany powyżej przepis § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe umożliwia wyłączenie z podstawy wymiaru składek osiąganych przez pracowników korzyści w postaci bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji. Zakład wskazuje jednakże, że udostępnienie pracownikowi nieodpłatnie samochodu służbowego do celów prywatnych nie może być uznane za korzyść w formie "bezpłatnych przejazdów środkami lokomocji" w rozumieniu przepisu § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Pod wskazanym pojęciem należy rozumieć zorganizowaną i usystematyzowaną formę przemieszczania się np. korzystanie z transportu publicznego na podstawie przekazanych przez pracodawcę biletów lub transportu zorganizowanego przez pracodawcę, a nie udostępnienie pracownikowi pojazdu do swobodnego używania. Podkreślić należy przy tym, że czym innym jest oddanie pracownikowi samochodu służbowego do swobodnego używania, a czym innym zapewnienie pracownikom nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych "przejazdów środkami lokomocji". W rezultacie niewłaściwym jest stosowanie rozszerzonej definicji pojęcia "środek lokomocji" bez uwzględnienia treści przepisu, w którym pojęcie to zostało zastosowane.

Jednocześnie należy podkreślić, że przepisy zawarte w § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowią wyjątki od obowiązującej zasady ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od każdego przychodu ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiąganego przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, a w konsekwencji powinny być interpretowane bez dokonywania wykładni rozszerzającej.

Biorąc powyższe pod uwagę i odnosząc się do treści wniosku z dnia 15 czerwca 2015 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał za nieprawidłowe stanowisko przedstawione przez wnioskodawcę w sprawie nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne przychodów uzyskanych przez pracowników z tytułu nieodpłatnego korzystania z samochodów służbowych do celów prywatnych.

Ponadto Zakład nadmienia, iż przywołane przez wnioskodawcę wyroki Sądów dotyczą innego niż przedstawione przez wnioskodawcę świadczenia z tytułu stosunku pracy tj. ekwiwalentów pieniężnych wypłacanych pracownikom z tytułu kosztów przejazdów do pracy, a ponadto został wydane w jednostkowych sprawach i nie mają mocy powszechnie obowiązującej.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.