WPI/200000/43/731/2019

Na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1292) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. Z 2019 r. poz. 300 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznaje za nieprawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku złożonym w dniu 26 lipca 2019 r. przez Przedsiębiorcę (...) w sprawie niepodlegania ubezpieczeniom społecznym przez obywateli Ukrainy zatrudnionych w Polsce na podstawie umowy o pracę.

W dniu 26 lipca 2019 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku wpłynął wniosek Przedsiębiorcy (...) reprezentowanej przez radcę prawnego (...) o wydanie interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ustawy - Prawo przedsiębiorców.

Stan faktyczny:

Wnioskodawca wskazał, ii prowadzi agencję pracy tymczasowej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 594 z późn. zm.). Spółka, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, zatrudnia oraz planuje zatrudnić kolejnych obywateli Ukrainy w celu skierowania Ich do wykonywania pracy tymczasowej na czas określony na rzecz pracodawcy użytkownika, a więc pracodawcy lub podmiotu niebędącego pracodawcę w rozumieniu kodeksu pracy wyznaczającemu pracownikowi skierowanemu przez agencję pracy tymczasowej zadania i kontrolujący Ich wykonanie. Zatrudnienie ww. obywateli Ukrainy obecnie i w przyszłości odbywać się będzie na podstawie:

* umów o pracę oraz umów cywilnoprawnych (zlecenia, o świadczenie usług).

Powyższe umowy zawierane są na czas określony na okres czasowego, przejściowego pobytu obywateli Ukrainy na terytorium Polski w oparciu o uzyskane przez Wnioskodawcę oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi wydawane przez Powiatowy Urząd Pracy na okres pracy trwający od jednego miesiąca i trwający łącznie nie dłużej niż 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy bądź też na podstawie zezwoleń na pracę typu A wydawanych przez Wojewodę na okres do 12 miesięcy, a w przyszłości - przy założeniu dalszego rozwoju działalności gospodarczej Wnioskodawcy - również na podstawie tzw. jednolitego zezwolenia na pobyt czasowy i pracę wydawanego przez Wojewodę na okres do 3 lat.

W zależności od sposobu legalizacji pobytu obywatele Ukrainy przebywają na terytorium Polski na podstawie wizy wydawanej na czas określony lub na podstawie przepisów o tzw. "ruchu bezwizowym" trwającym łącznie do 90 dni w ciągu każdego 180 dniowego okresu (w przypadku osób legitymujących się paszportem biometrycznym). Nie posiadają oni karty stałego pobytu ani nie będą jej posiadać, gdyż celem przyjazdu tych pracowników do Polski oraz Ich pobytu Jest wyłącznie wykonanie pracy w czasie z góry określonym. Po wykonaniu powierzonej im pracy wracają oni z powrotem na Ukrainę. Jak wynika z powyższego, pobyt tych ww. osób od samego początku ma charakter czasowy (przejściowy) albowiem nie mają oni zamiaru stałego pobytu na terytorium RP.

W świetle powyższego Wnioskodawca zwraca się o wydanie interpretacji indywidualnej, czy obywatele Ukrainy obecnie zatrudnieni oraz planowani do zatrudnienia w przyszłości na podstawie umowy o pracę lub umowy zlecenia bądź świadczenie usług, których pobyt na terenie Polski nie ma charakteru stałego - podlegają obowiązkowi ubezpieczeń społecznych określonych w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 300 z późn. zm.).

Stanowisko Wnioskodawcy:

Co do zasady, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 300 z późn. zm., zwanej dalej "u.o.s.s.") obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym określonym w u.o.s.s. podlegają m.in. osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami w rozumieniu Kodeksu pracy. Z kolei osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia (tzw. "zleceniobiorcy") podlegają co do zasady tylko obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu.

Niemniej jednak, zgodnie z art. 5 ust. 2 u.o.s.s. "nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej. Wnioskodawca powołał wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 19 stycznia 2018 r" III AUa 461/17, Legalist przepis art. 5 ust. 2 u.o.s.s. stanowi wyjątek od reguły wskazanej w art. 6 ust. 1 u.o.s.s. Prawodawca zdecydował więc, że pewna grupa obywateli Państw obcych nie podlega ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie, co nie stanowi dyskryminacji obywateli polskich stale zamieszkujących w kraju, choćby z tego względu, że zasadniczą przesłanką nieobjęcia ubezpieczeniem społecznym cudzoziemców niebędących pracownikami placówek wymienionych w art. 5 ust. 2 u.o.s.s. jest fakt, ze ich pobyt na terenie Polski nie ma charakteru stałego, a więc zasadniczo różni się od sytuacji obywateli polskich.

Zdaniem Wnioskodawcy, powyższego stanowiska, co do zastosowania w niniejszej sprawie art. 5 ust. 2 u.o.s.s, nie zmienia rówπlei treść umowy międzynarodowej zawartej pomiędzy Polską a Ukrainą, która nie określa odmiennych zasad niż te przewidziane w art. 5 ust. 2 u.o.s.s. Ewentualny zarzut naruszenia zasady równego traktowania wszystkich ubezpieczeniowych przez zwolnienie z obowiązku ubezpieczenia na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 1 i 4 u.o.s.s. (w odniesieniu do pracowników oraz zleceniobiorców) poszczególnych grup obywateli ze względu na obywatelstwo, czy charakter pobytu na terenie Polski nie może okazać się skuteczny.

Wnioskodawca zauważa, jak trafnie wywiedziono w cytowanym powyżej wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 19 stycznia 2018 r. III AUa 461/17 "równość w znaczeniu formalnym oznacza konieczność takiego samego traktowania przez prawo wszystkich adresatów norm, bez uprowadzania jakiegokolwiek różnicowania, a równość w znaczeniu materialnym polega na tym, że wszystkie podmioty charakteryzujące się daną cechą istotną mają być traktowane tak samo. Nie naruszą zatem zasady równego traktowania ubezpieczonych fakt, że wszyscy obywatele, których cechują przymioty wskazane w art. 5 ust. 2 u.o.s.s. nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu zawartych umów zlecenia w oparciu o art. 6 ust. 1 pkt 4 u.o.s.s.". W ocenie Wnioskodawcy analogicznie należy uznać w odniesieniu do pracowników pozostających w stosunku pracy.

Ponadto, Jak podnosi Wnioskodawca, wykładnia cytowanego powyżej przepisu art. 5 ust. 2 u.o.s.s. odnośnie przesłanek jego zastosowania dokonana została przez utrwalone orzecznictwo Sądu Najwyższego, z którego wynika, że ma on zastosowanie zarówno do obywateli państw obcych zatrudnionych w placówkach wymienionych w tym przepisie (bez względu na charakter Ich pobytu), Jak również do obywateli państw obcych niezatrudnionych w tych placówkach, pod warunkiem że Ich pobyt nie ma charakteru stałego.

Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 3 kwietnia 2013 r., III AUa 1089/12, Legalis wyraził pogląd, iż z faktu posiadania karty stałego pobytu daje się wyprowadzić domniemanie, że pobyt cudzoziemca na terytorium Polski ma charakter stały, lecz strona może w procesie wykazać okoliczności przeciwne w celu obalenia tego domniemania". W przedmiotowej sprawie żaden z obecnych, jak i przyszłych pracowników oraz zleceniobiorców Wnioskodawcy nie posiada i nie będzie posiadać karty stałego pobytu właśnie ze względu na swój krótkoterminowy pobyt na terytorium Polski.

Wobec powyższego, w ocenie Wnioskodawcy, obywatele Ukrainy wskazani w niniejszym wniosku, na podstawie art. 5 ust. 2 u.o.s.s podlegają wyłączeniu od obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym wynikającym z u.o.s.s. albowiem ich pobyt nie ma charakteru stałego. Miejsce koncentracji interesów życiowych ww. osób (obywateli Ukrainy) zlokalizowane jest zatem na Ukrainie, a w Polsce przebywają oni jedynie przejściowo tj. dla potrzeb wykonania powierzonej im czasowo pracy.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia, co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (Interpretacja indywidualna). W myśl ustępu 5 powołanego powyżej artykułu, udzielenie interpretacji Indywidualnej następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Jednocześnie, stosownie do art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Zakład wydaje interpretacje indywidualne, wyłącznie w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne. Fundusz Pracy, Solidarnościowy Fundusz Wsparcia Osób Niepełnosprawnych Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Zauważyć należy, że we wniosku z dnia 26 lipca 2019 r. Wnioskodawca przedstawił zagadnienia w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym w Polsce przez obywateli Ukrainy zatrudnionych na podstawie umów o pracę oraz umów cywilnoprawnych (zlecenie, świadczenie usług). Wobec powyższego w niniejszej decyzji Organ odniósł się wyłącznie do ustalenia czy obywatele Ukrainy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę podlegają ubezpieczeniom społecznym w Polsce, natomiast w zakresie drugiego zagadnienia proceduje odrębnie.

W tym miejscu zaznaczyć należy. Iż w drodze niniejszej decyzji Zakład dokonuje jedynie oceny stanowiska przedsiębiorcy w zakresie przedstawionej przez niego interpretacji przepisów, z których wynika obowiązek opłacania składek. Mocą niniejszej decyzji Zakład nie przyznaje natomiast jakiegokolwiek prawa ani nie stwierdza jakiegokolwiek obowiązki ubezpieczeniowego. Ocena stanowiska przedsiębiorcy pod kątem prawidłowość zaprezentowanej wykładni przepisu prawa, czyniona jest w oparciu o kompletny opis stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego zawarty w treści wniosku o wydanie indywidualne interpretacji. Podkreślenia przy tym wymaga, iż granice sprawy wszczętej wniesieniem wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji zakreślają jedynie ramy opisu stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego, natomiast Organ w tym trybie nie prowadź postępowania wyjaśniającego, w szczególności dowodowego.

Zagadnienia dotyczące podlegania ubezpieczeniom społecznym i opłacania składek na te ubezpieczenia regulują przepisy ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami Należy podkreślić, że umowa o pracę rodzi bezwzględny obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym w okresie od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku, o czym stanowi przywołany art. 6 ust. 1 pkt 1 oraz art. 11 ust. 1. art. 12 ust. 1 i art. 13 pkt 1 powołanej ustawy. Zgodnie ze wskazaną zasadą obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym przez pracownika powstaje niezależnie od tego, jaki rodzaj umowy o pracę został zawarty, w jakim wymiarze czasu pracy, za jakim wynagrodzeniem i bez względu na inne tytuły do ubezpieczeń, które posiada ww. osoba. Przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie uzależniają objęcia ubezpieczeniami społecznymi od posiadanego obywatelstwa, miejsca zamieszkania czy pobytu, jak również od tego przez jaki czas praca jest świadczona (czy przez: okres do 6 miesięcy czy też do 3 lat, natomiast istotny jest fakt zawarcia z polskim podmiotem umowy rodzącej zgodnie z przepisami obowiązek ubezpieczeń społecznych oraz wykonywanie pracy w ramach takiej umowy na obszarze Polski.

Zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w tej ustawie obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub Instytucjach międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej. Wymienione przesłanki powinny być spełnione łącznie tzn. osoba jest cudzoziemcem, jej pobyt w Polsce nie może mieć charakteru stałego i jest zatrudniona w obcym przedstawicielstwie dyplomatycznym, urzędzie konsularnym, misji, misji specjalnej lub instytucji międzynarodowej.

We wniosku z dnia 26 lipca 2019 r. Wnioskodawca wskazał, że zawiera i zamierza zawrzeć umowy o pracę z obywatelami Ukrainy. Osoby te wykonują lub będą wykonywać pracę na podstawie umów o pracę zawartych z polskim pracodawcą w różnych okresach czasu, a ich uprawnienie do wykonywania pracy na terytorium RP będzie wynikało z różnych przesłanek formalnych (np. zezwolenie na pracę pobyt czasowy, zezwolenie na pracę sezonowa., oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi). Wnioskodawca zaznaczył, że ich pobyt ma charakter tymczasowy, nie posiadają kart stałego pobytu. W ocenie Wnioskodawcy, osoby te nie podlegają ubezpieczeniom społecznym wynikającym z ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zatem, nie sposób zgodzić się z argumentacją Wnioskodawcy, iż już spełnienie przez cudzoziemca jednego wymogu w postaci braku stałego pobytu na terytorium Polski miałoby być wystarczającą przesłanką do zwolnienia takiej osoby z podlegania ubezpieczeniom społecznym w Polsce. Zawarcie przez osobę fizyczną z polskim podmiotem umowy rodzącej obowiązek ubezpieczeń społecznych na mocy art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i wykonywanie tej umowy na terytorium Polski jest przesłanką do uznania takiej umowy za tytuł do tych ubezpieczeń. Sam fakt zawarcia jej z cudzoziemcem, który nie posiada karty stałego pobytu, nie może zaś przesądzać o uznaniu, że spełnione zostały przesłanki zawarte w art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Z brzmienia art. 5 ust. 2 wskazanej ustawy wynika, że wskazane w nim warunki należy interpretować łącznie. Ponadto dla stwierdzenia czy cudzoziemiec podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym istotne jest istnienie tytułu do podlegania ubezpieczeniom a me sam czas trwania jego pobytu w Polsce.

Jak zauważył Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 lipca 2017 r. (sygn. II UK 295/16).termin. nie podlegają ubezpieczeniom społecznym obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego", należy dekodować w powiązaniu z systemem ubezpieczenia społecznego, a nie przez odwoływanie się do przepisów o charakterze meldunkowym, ilościowym (...) punktem odniesienia dla wyjaśnienia kwestii, czy pobyt cudzoziemca nie ma charakteru stałego. Jest wymieniony w tym przepisie obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym. Skoro ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych określa zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym, to podlegają im także obywatele państw obcych, którzy podejmują działalność stanowiącą podstawę objęcia ich obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. (...) Stały pobyt to pobyt niezmienny w danym okresie, czyli w okresie realizacji podstawy ubezpieczenia, przy czym nie ma większego znaczenia okoliczność dotycząca tego, jaką administracyjną gwarancję prowadzenia działalności lub zapewnienie pobytu miał w Polsce obywatel państwa obcego. (...) o tym, czy dany pobyt ma charakter stały nie decyduje więc stały pobyt w sensie "długotrwałości stałości pobytu na terenie Rzeczypospolitej Polskiej", albowiem w takim wypadku wyłączeniu z ubezpieczeń społecznych podlegaliby d cudzoziemcy, których pobyt nie ma "takich cech", choć spełnialiby warunki podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (...)." Podobnie w kwestii podlegania ubezpieczeniom społecznym przez cudzoziemców wypowiedział się również Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyrokach z dnia 13 grudnia 2016 r. (III AUa 1250/16) i z dnia 20 grudnia 2016 r. (III AUa 1249/16).

Ponadto dokonując analizy zagadnienia przedstawionego przez Wnioskodawcę nie sposób pominąć umowy międzynarodowej regulującej kwestię zabezpieczenia społecznego. Zgodnie z umową z dnia 18 maja 2012 r. między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o zabezpieczeniu społecznym, obywatele Jednego z Państw podlegają obowiązkom i korzystają z uprawnień wnikających z ustawodawstwa drugiego z Państw, na tych samych warunkach co obywatele tego Państwa. Osoby, do których stosuje się ww. umowę podlegają ustawodawstwu tego Państwa, na terytorium którego wykonują pracę. Wskazana powyżej umowa zawiera zasadę stosowania ustawodawstwa miejsca wykonywania pracy, jednakże nie przewiduje możliwości niepodlegania ubezpieczeniom społecznym w miejscu wykonywania pracy, z uwagi na wskazanie okresu pobytu na terytorium Polski.

Wobec powyższego, w przedstawionym przez Wnioskodawcę stanie faktycznym oraz zdarzeniu przyszłym, art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie znajduje zastosowania, a obywatele Ukrainy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę podlegają lub będą polegali ubezpieczeniom społecznym na zasadach wynikających ze stosunku pracy.

Mając powyższe na uwadze, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznał za nieprawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku złożonym w dniu 26 lipca 2019 r. przez Przedsiębiorcę

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia oraz zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie wydania decyzji.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 35 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 34 ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców, odwołanie do Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.