WPI/200000/43/711/2015 - Uwzględnienie w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy wartości bonów żywnościowych przekazywanych pracownikom.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 584 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 121) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznaje za nieprawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku złożonym w dniu 19 czerwca 2015 r. przez przedsiębiorcę: (...) w sprawie nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy wartości bonów żywnościowych przekazywanych pracownikom.

W dniu 19 czerwca 2015 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek spółki : (...) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca poinformował, iż od 2013 r. wydaje swoim pracownikom posiłki w postaci bonów żywnościowych o wartości nieprzekraczającej 190 zł miesięcznie. Bony żywnościowe uprawniają pracowników do wymiany ich w punktach gastronomiczno-restauracyjnych, barowych, stołówkowych - na gotowe dania, a w punktach handlowych - na artykuły spożywcze, które są podstawowym składnikiem posiłków.

Wnioskodawca poinformował ponadto, że bony żywnościowe wydawane są dobrowolnie, nie zobowiązuje go do tego żaden przepis prawa. Nie ma możliwości zamiany bonu na ekwiwalent pieniężny i nie wolno dokonywać jego wymiany na alkohol i wyroby tytoniowe.

Dodatkowo z treści załączonego do wniosku porozumienia pomiędzy zarządem spółki i organizacjami związków zawodowych działających w spółce wynika, iż bony żywieniowe stanowią przychód ze stosunku pracy podlegający opodatkowaniu na zasadach ogólnych. Pracownicy otrzymują bony żywieniowe uprawniające do zakupu artykułów spożywczych w wytypowanych placówkach handlowych.

Zdaniem wnioskodawcy, zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106 ze zm.), oraz mając na względzie orzeczenia Sądu Apelacyjnego w Katowicach, zarówno w wyroku z 20 lutego 2008 r. (sygn. akt III AUa 2028/06) jak i 13 kwietnia 2010 r. (sygn. akt III AUa 3012/2009), w których Sąd uznał, że "finansowanie przez pracodawcę posiłków udostępnianych pracownikowi do spożycia bez prawa do ekwiwalentu pieniężnego z tego tytułu, których wartość nie przekracza kwoty 190 zł miesięcznie, może być realizowane także poprzez dostarczanie pracownikom bonów żywnościowych", należy uznać, że z podstawy wymiaru składek została wyłączona wartość finansowanych przez pracodawcę posiłków przekazywanych pracownikom do spożycia - do kwoty 190 zł miesięcznie na jednego pracownika.

Wnioskodawca wskazuje, że w świetle powołanych orzeczeń przekazywane pracownikom bony, czy też talony, które mogą być zamieniane na posiłki i artykuły spożywcze także powinny korzystać ze zwolnienia od składek na ubezpieczenia społeczne, oczywiście do limitu określonego w tym przepisie. Przepis ten dotyczy świadczeń dostarczonych pracownikom przez pracodawcę, do których nie zobowiązują go przepisy prawa, a świadczenie jest przekazywane pracownikowi jedynie w formie rzeczowej (bon żywnościowy) i nie ma możliwości jego zamiany na ekwiwalent pieniężny. Bony żywnościowe uprawniają pracowników do wymiany ich w punktach gastronomiczno - restauracyjnych, barowych, stołówkowych - na gotowe dania, a w punktach handlowych - na artykuły spożywcze, które są podstawowym składnikiem posiłków.

Wnioskodawca stoi na stanowisku, że przekazywane pracownikom posiłki w postaci bonów żywnościowych o wartości do 190 zł miesięcznie w przeliczeniu na jednego pracownika, nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie § 2 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji, co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do ustępu 5 powołanego powyżej artykułu w związku z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązującym od dnia 1 stycznia 2013 r., udzielenie interpretacji dotyczącej ustalania podstawy wymiaru składek następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Stosownie do treści art. 18 ust. 1 i ust. 2, art. 20 ust. 1 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.), podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, z wyłączeniem wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych.

Katalog przychodów nie stanowiących podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe został zawarty we wskazanym rozporządzeniu z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. W myśl § 2 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia, z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wyłączona jest wartość finansowanych przez pracodawcę posiłków udostępnionych pracownikom do spożycia bez prawa do ekwiwalentu z tego tytułu - do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 190 złotych.

W przypadku, o którym mowa w powyższym przepisie, z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wyłączona będzie wartość finansowanych przez pracodawcę posiłków udostępnionych pracownikom do spożycia bez prawa do ekwiwalentu z tego tytułu, do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 190 zł. Na podstawie § 2 ust. 1 pkt 11 powołanego rozporządzenia, z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe możliwe będzie wyłączenie bonów żywnościowe o wartości do 190 zł uprawniających wyłącznie do wymiany na posiłek w placówkach gastronomiczno - restauracyjnych, barach, punktach gastronomicznych, stołówkach. Bony mogą być realizowane wyłącznie w placówkach gastronomicznych oferujących posiłki w formie gotowych do spożycia dań.

Przepis § 2 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, stanowi wyjątek od zasady uwzględniania w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe każdego przychodu uzyskiwanego przez pracownika z tytułu stosunku pracy w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tak więc podlega ścisłej wykładni. W konsekwencji, z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne na podstawie ww. przepisu nie będą wyłączone bony żywnościowe realizowane w placówkach handlowych, Tego typu bon uprawniający pracownika do zakupu towarów w placówkach handlowych nie jest bonem żywieniowym, lecz bonem towarowym, którego wartość należy włączyć do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia.

Potwierdzeniem powyższego może być treść wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10 września 2013 r. (sygn. II UK 74/13), zgodnie z którym "bony (talony lub kupony) żywnościowe (żywieniowe) uprawniające do nabycia posiłków lub artykułów spożywczych w zakładach zbiorowego żywienia lub sieciach (placówkach) handlowych (...) nie podlegają wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na pracownicze ubezpieczenia emerytalne i rentowe w rozumieniu § 2 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia z 18 grudnia 1998 r." Sąd Najwyższy zaznaczył również w powyższym wyroku, iż "wywołujący kontrowersje interpretacyjne przepis podlega ścisłej wykładni adekwatnej do jego wyjątkowego (szczególnego) charakteru prawnego, która w pierwszym rzędzie powinna odpowiadać językowemu i gramatycznemu brzmieniu spornego przepisu. Nie pozostawia on wątpliwości, że wyłączeniu z podstawy wymiaru składek podlega wyłącznie wartość finansowanych przez pracodawcę posiłków udostępnianych pracownikowi do spożycia, które znajdują się w stanie nadającym się do tego celu (spożycia) w miejscu i czasie pracy u zainteresowanego pracodawcy (wnioskodawcy). Tych wymagań nie spełniają bony żywnościowe (żywieniowe), które miałyby być przyznawane wszystkim pracownikom do zrealizowania we wskazanych im licznych punktach gastronomicznych lub sieciach (jednostkach) handlowych, które oferują w zamian rozmaite produkty."

W stanie faktycznym przedstawionym we wniosku z dnia 15 czerwca 2015 r., przedsiębiorca poinformował, iż wydaje swoim pracownikom bony żywnościowe o wartości nie przekraczającej 190 zł miesięcznie, uprawniające pracowników do wymiany ich w punktach gastronomiczno - restauracyjnych, barowych, stołówkowych - na gotowe dania, a w punktach handlowych - na artykuły spożywcze. Jednocześnie z załączonego porozumienia wynika wprost, że pracownicy otrzymają opisane bony żywieniowe uprawniające do zakupu artykułów spożywczych w wytypowanych placówkach handlowych.

Biorąc powyższe pod uwagę należy uznać, że wartość bonów żywnościowych, które przedsiębiorca wydaje pracownikom do realizacji zarówno w placówkach gastronomicznych jak i handlowych, będzie stanowiła podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

W konsekwencji, Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał za nieprawidłowe stanowisko wnioskodawcy w sprawie nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wartości bonów żywnościowych udostępnianych pracownikom na zasadach opisanych we wniosku.

Należy ponadto zauważyć, że wskazane przez wnioskodawcę wyroki Sądów Apelacyjnych i Sądu Okręgowego zostały wydane w indywidualnych sprawach i nie mają mocy powszechnie obowiązującej.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w (...).

Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.