WPI/200000/43/649/2014 - Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne dla zleceniobiorcy wykonującego w ramach podróży służbowej pracę na terytorium Niemiec.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz U z 2013 r. poz. 672 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1442 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznaje za nieprawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku złożonym w dniu 26 maja 2014 r. przez Pana (...) prowadzącego działalność gospodarcza pod firmą: (...) w sprawie ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne dla zleceniobiorcy wykonującego w ramach podróży służbowej pracę na terytorium Niemiec.

W dniu 26 maja 2014 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy: (...) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca poinformował, iż zajmuje się budową instalacji elektrycznych na terenie całej Polski. Jeden z dotychczasowych zleceniodawców firmy zamierza zlecić wykonanie prac na terenie Niemiec. Kontrakt ma rozpocząć się w czerwcu 2014 r. i może potrwać około jednego lub dwóch miesięcy. W związku z powyższym 11 zleceniobiorców (zgłoszonych do ubezpieczenia emerytalnego, rentowego, wypadkowego i zdrowotnego) zostanie wysłanych w podróż, służbową w celu realizacji zleconego kontraktu. Wynagrodzenie zleceniobiorców jest natomiast uzależnione od faktycznie przepracowanych godzin i nie zawsze osiąga poziom minimalnego wynagrodzenia za pracę w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy i przepisów wykonawczych.

Zleceniobiorcy mają miejsce zamieszkania w Polsce i w Polsce mieści się główny ośrodek ich życia. Firma, która zamierza ich wysłać w podróż służbową również ma siedzibę w Polsce i odprowadza składki społeczne i podatki do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i polskiego urzędu skarbowego. Wynagrodzenia za wykonaną pracę z umów zlecenia będą wypłacone przez polskiego pracodawcę. Zatem w przypadku pracowników zatrudnionych na umowę zlecenie, którzy wykonywać będą pracę przy kontrakcie w Niemczech, właściwym ustawodawstwem w zakresie zabezpieczenia społecznego będzie Polska.

Ponadto wnioskodawca wskazał, że usługi świadczone przez pracownika poza granicami kraju będą wykonywane w ramach podróży służbowej.

W związku z powyższym wnioskodawca powziął wątpliwość, czy podstawa do naliczania składek na ubezpieczenie społeczne od zleceniobiorców jest faktycznie uzyskany przychód, czy tez przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw, czy podstawą do naliczenia składek na ubezpieczenie zdrowotne zleceniobiorców będzie osiągnięty przychód pomniejszony o składki na ubezpieczenie społeczne, a także jaka będzie podstawa do naliczania składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne w przypadku świadczenia pracy tylko przez cześć miesiąca.

Zdaniem wnioskodawcy, podstawą do naliczenia składek na ubezpieczenia społeczne dla zleceniobiorców jest to wynagrodzenie wynikające z liczby przepracowanych godzin i stawki godzinowej. Od tak wypłaconego wynagrodzenia będzie potrącana składka na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe oraz składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych na ogólnych zasadach.

Dalej wnioskodawca wskazuje, ze zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, dla pracowników podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi przychód w rozumieniu przepisów o p.d.o.f., osiągany z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, z wyłączeniem: wynagrodzenia chorobowego, zasiłków oraz przychodów zwolnionych z oskładkowania na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1161 z późn. zm.) Zgodnie z art. 18 ust. 3 ustawy przepis art. 18 ust. 1 stosuje się również dla zleceniobiorców Wnioskodawcy.

Do ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne zleceniobiorców (w tym pracowników wysyłanych w podroż służbową za granicę) stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób. Stanowi o tym art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. nr 164 poz. 1027 z późn. zm.). Zatem ustalona w powyżej przedstawiony sposób kwota podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi również podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, oczywiście po uprzednim jej pomniejszeniu o kwoty składek społecznych finansowanych ze środków zleceniobiorców.

Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia składkowego, podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie stanowi część wynagrodzenia pracowników zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców (z wyjątkiem członków służby zagranicznej) w wysokości równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu, określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju. Powyższe zgodnie z § 5 ust. 2 rozporządzenia składkowego stosuje się również do zleceniobiorców.

Jeżeli jednak zleceniobiorcy nie wykonywali pracy za granicą przez cały miesiąc (np. pracę za granicą rozpoczęli lub zakończyli w trakcie miesiąca), to podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne będzie określona kwotą przychodu uzyskanego przez zleceniobiorców.

W związku z powyższym, zdaniem Wnioskodawcy, nie będzie zatem podstawą do naliczenia ubezpieczeń społecznych przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw ogłoszone przez Prezesa GUS. Podobnie będzie w przypadku ubezpieczenia zdrowotnego, kiedy to podstawą obliczenia składki będzie przychód zleceniobiorców pomniejszony o składki na ubezpieczenie społeczne finansowane przez zleceniobiorcę.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji, co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubc/pieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Natomiast Zakład nie wydaje decyzji w zakresie objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym. Stosownie do ustępu 5 powołanego powyżej artykułu w związku z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązującym od dnia 1 stycznia 2013 r., udzielenie interpretacji dotyczącej ustalania podstawy wymiaru składek następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym regulują przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 4 powołanej powyżej ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z ustawą z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121) stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

W myśl z art. 18 ust. 3 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r., o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zleceniobiorców stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) z tytułu wykonywania umowy zlecenia, jeżeli w umowie tej określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, albo w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej, albo prowizyjnie.

Ponadto stosownie do art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.) do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne zleceniobiorców stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób. Przy ustalaniu podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne nie stosuje się wyłączeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pomniejsza się o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe finansowanych przez ubezpieczonych.

W myśl art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 674) obowiązkowe składki na Fundusz Pracy ustalone od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bez stosowania ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, wynoszących w przeliczeniu na okres miesiąca, co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę, w przypadku osób, o których mowa w art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, co najmniej wynagrodzenie, o którym mowa w tym przepisie, a w przypadku osób wykonujących pracę w okresie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania co najmniej 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę opłacają pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne za osoby wymienione w tym przepisie.

Natomiast zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz. U. z dnia 5 września 2006 r.) składkę na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych ustala się od wypłat stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe bez stosowania ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Z dniem 1 sierpnia 2010 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 lipca 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 127, poz. 860). Według brzmienia § 5 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe przepisy § 2-4 tego rozporządzenia stosuje się odpowiednio przy ustalaniu podstawy wymiaru składek m.in. osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121) stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

Regulacja dotycząca instytucji umowy zlecenia znajduje się w art. 353¹ Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym strony zawierające umowę cywilnoprawną mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości stosunku. ustawie ani zasadom współżycia społecznego. W myśl art. 742 kodeksu cywilnego dający zlecenie powinien zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki związane z należytym wykonaniem zlecenia. W związku z powyższym, na zasadzie swobody umów, strony mogą uzgodnić, ze zleceniobiorca oprócz wynagrodzenia otrzyma równie?, zwrot wydatków poniesionych na wykonanie umowy.

Katalog przychodów, które nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe został zawarty w powołanym wyżej rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 15 powyższego rozporządzenia z podstawy wymiaru składek wyłączone są diety i inne należności z tytułu podróży służbowej pracownika - do wysokości określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju i. zastrzeżeniem pkt 17.

Cytowany powyżej przepis ma odpowiednio zastosowanie do zleceniobiorców, jeżeli stosowne postanowienia zawartych z nim umów lub przepisy odrębne przewidują zwrot należności na zasadach przewidzianych przepisami dotyczącymi podróży służbowych pracowników sfery budżetowej.

Zasady przyznawania należności z tytułu podróży zarówno krajowych, jak i zagranicznych reguluje rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery z tytułu podróży służbowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 167) -obowiązujące od dnia 1 marca 2013 r. Warunki wypłaty należności z tytułu podróży służbowej pracownikom spoza sektora budżetowego określa pracodawca w układzie zbiorowym pracy, regulaminie wynagradzania, a w przypadku ich braku w umowie o pracę. Diety i inne należności za czas podróży służbowej zleceniobiorcy są wyłączone z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne do wysokości określonej w powyższym rozporządzeniu.

Podsumowując wyłączenie należności z tytułu zagranicznych podróży w celu realizacji umowy zlecenia na terenie innego państwa ma miejsce w przypadku zastosowania § 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pod warunkiem, ze umowy zlecenia przewidują zwrot należności z tytułu podróży służbowej na zasadach przewidzianych przepisami dotyczącymi podróży służbowych pracowników sfery budżetowej.

Ponadto w przypadku, gdy praca nie jest wykonywana przez pełny miesiąc (np. w wyniku choroby, korzystania z urlopu bezpłatnego czy też rozpoczęcia lub zakończenia pracy za granicą w trakcie miesiąca) kwota najniższej podstawy wymiaru składek ulega pomniejszeniu proporcjonalnie do okresu wykonywania pracy za granicą (art. 18 ust. 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych), a więc fakt wykonywania pracy przez część miesiąca nie oznacza automatycznego wyłączenia zastosowania § 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r.

Oddział wskazuje, ze wnioskodawca błędnie wskazał, iż podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne będzie wynagrodzenie zleceniobiorcy z umowy zlecenia z zastosowaniem wyłączenia wskazanego w § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r.

Biorąc powyższe pod uwagę. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznał za nieprawidłowe stanowisko wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 23 maja 2014 r. w kwestii ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne dla zleceniobiorcy wykonującego w ramach podróży służbowej pracę na terytorium Niemiec.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS. która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.