WPI/200000/43/64/2019 - Możliwość wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne odszkodowania wypłaconego pracownikowi w związku z rozwiązaniem stosunku pracy.

Na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2018 r. poz. 646 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1778 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w (...) Lublinie uznaje za prawidłowe stanowisko zawarte we wniosku przedsiębiorcy: w przedmiocie dotyczącym wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne odszkodowania wypłaconego pracownikowi w związku z rozwiązaniem stosunku pracy.

W dniu 17 stycznia 2019 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy: (...) z siedzibą w (...) reprezentowanego przez (...) o wydanie w trybie art. 34 ustawy Prawo przedsiębiorców interpretacji indywidualnej.

Wnioskodawca przedstawiając opis stanu faktycznego wskazał, że zawarł z Pracownikiem umowę o pracę na czas nieokreślony w dniu października 2018 r. W dniu października 2018 r. Prezes Zarządu Wnioskodawcy, w treści wiadomości e-mail, złożył oświadczenie o rozwiązaniu z Pracownikiem umowy o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia, tj. w trybie art. 30 § 1 pkt 2 k.p. Pracownik potwierdził, iż zapoznał się ze skierowanym do niego oświadczeniem dnia listopada 2018 r. Pisemne potwierdzenie złożonego oświadczenia pracodawcy z dnia października 2018 r. o rozwiązaniu umowy o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia, zostało wystane do Pracownika pocztą. W wyniku powyższego, Pracownik zakwestionował formę wypowiedzenia i wskazane przez Wnioskodawcę przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę i wystąpił do Wnioskodawcy z propozycją porozumienia odnośnie rozwiązania umowy o pracę.

W konsekwencji. Wnioskodawca i Pracownik zawarli porozumienie, którego podstawę prawną stanowi art. 30 § 1 pkt 1 k.p. W treści porozumienia Strony postanowiły zgodnie i za porozumieniem rozwiązać umowę o pracę na czas nieokreślony zawartą z Pracownikiem w dniu października 2018 r. ze skutkiem na dzień grudnia 2018 r. Jednocześnie Wnioskodawca zobowiązał się w terminie 7 dni, liczonym od dnia rozwiązania umowy o pracę, wydać Pracownikowi świadectwo pracy, w którym wskaże, iż stosunek pracy ustał na mocy porozumienia Stron na zasadzie art. 30 § 1 pkt 1 k.p. oraz w terminie do dnia tycznia 2019 r. do zapłaty na rzecz Pracownika kwoty brutto w wysokości wskazanej w porozumieniu, to jest odszkodowania przyznanego z tytułu rozwiązania stosunku pracy. Kwota brutto w wysokości określonej w porozumieniu, zgodnie z ustaleniami poczynionymi przez Strony, odpowiadała równowartości ekwiwalentu za niewykorzystany urlop w wymiarze 19 dni. Co więcej, w treści porozumienia Strony zrzekły się dochodzenia wobec siebie jakichkolwiek innych roszczeń związanych z rozwiązaniem umowy o pracę zawartej w dniu 1 października 2018 r. oraz oświadczyły, że porozumienie w całości wyczerpuje ich wszelkie roszczenia z tytułu łączącej je umowy o pracę.

Jednocześnie Wnioskodawca poinformował, że w dniu 10 stycznia 2019 r. wypłacił Pracownikowi określoną w porozumieniu kwotę po dokonaniu potrącenia zaliczki na podatek dochodowy oraz składek na ubezpieczenia społeczne.

Wnioskodawca przedstawił własne stanowisko w sprawie.

W ocenie Wnioskodawcy odszkodowanie, które zostało wypłacone Pracownikowi jest wyłączone z podstawy oskładkowania na rzecz ZUS. Zgodnie z art. 18 ust. 1 i 2 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy z wyłączeniem przychodów wymienionych w § 2 rozporządzenia wskazanego poniżej, jak również wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych. W myśl § 2 ust. 1 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zwolnione od składek są odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym:

W opinii Wnioskodawca przyjętym jest, że katalog świadczeń zwolnionych z oskładkowania jest otwarty, co oznacza, że korzystają niego nie tylko te obligatoryjne, wymienione w przepisach prawa pracy (np. wskazane odszkodowania z kodeksu pracy), ale także te wypłacone przez pracodawcę bez takiej podstawy. Ważne jest to, aby z treści zawartej ugody jednoznacznie wynikało, że jest to świadczenie (odszkodowanie) wypłacono w związku z rozwiązaniem umowy o pracę (np. z powodu wadliwego rozwiązania umowy o pracę).

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia, co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna). W myśl ustępu 5 powołanego powyżej artykułu udzielenie interpretacji indywidualnej następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Jednocześnie stosownie do art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Solidarnościowy Fundusz Wsparcia Osób Niepełnosprawnych, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Wskazać przy tym należy, iż w drodze niniejszej decyzji Zakład dokonuje jedynie oceny stanowiska przedsiębiorcy w zakresie przedstawionej przez niego interpretacji przepisów, z których wynika obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Mocą niniejszej decyzji Zakład nie przyznaje natomiast jakiegokolwiek prawa ani nie stwierdza jakiegokolwiek obowiązku ubezpieczeniowego. Ocena stanowiska przedsiębiorcy, dokonywana pod kątem prawidłowości zaprezentowanej przez przedsiębiorcę wykładni przepisu prawa, czyniona jest w oparciu o kompletny opis stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego zawartego w treści wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji. Podkreślenia przy tym wymaga, iż procedując nad wnioskiem o wydanie indywidualnej interpretacji Zakład nie prowadzi postępowania wyjaśniającego, w szczególności nie przeprowadza postępowania dowodowego. Granice sprawy wszczętej wniesieniem wniosku o wydanie interpretacji, jak zauważono wyżej, zakreślają jedynie ramy zaprezentowanego opisu stanu faktycznego bądź zdarzenia przyszłego. Wydając pisemną interpretację Zakład przyjmuje więc jako prawdziwe złożone przez Wnioskodawcę oświadczenia, którymi jest związany.

Powyższe oznacza, iż wiążący charakter niniejszej decyzji ograniczony został jedynie do opisu stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia. Wynika to z faktu braku możliwości negowania przez Zakład okoliczności i stwierdzeń podanych przez Przedsiębiorcę we wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji w zakresie opisu stanu faktycznego / zdarzenia przyszłego. Ryzyko podania nieprawdziwych informacji w opisie stanu faktycznego / zdarzenia przyszłego bądź też poczynienie przez terenowe jednostki organizacyjne Zakładu (np. w toku czynności kontrolnych) ustaleń odmiennych od tych zaprezentowanych przez Wnioskodawcę, obciąża więc jedynie przedsiębiorcę.

Ponadto, jednoznacznie ujęty zakres przedmiotowy wniosków o wydanie indywidualnej interpretacji (art. 83d ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych), uniemożliwia Zakładowi dokonanie kwalifikacji prawnej określonego świadczenia jako przychodu ze stosunku pracy, a także dokonania kwalifikacji odszkodowania, o którym mowa we wniosku, jako świadczenia wypłacanego z tytułu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy - uznając, oświadczenie Wnioskodawcy w tym zakresie za element opisu stanu faktycznego.

Przenosząc powyższe na grunt przedstawionego przez Przedsiębiorcę opisu stanu faktycznego wskazać należy, iż wydając niniejszą decyzję Zakład związany jest oświadczeniem Przedsiębiorcy wskazującym na to iż, "Odszkodowanie wypłacone z tytułu rozwiązania stosunku pracy na mocy porozumienia stron zostało wypłacone w ścisłym i nierozerwalnym związku z faktem ustania stosunku pracy i nie zostałoby wypłacone w innych okolicznościach sprawy" oraz, że "odszkodowanie, o którym mowa we wniosku złożonym w dniu 17 stycznia 2019 r. stanowi przychód pracownika ze stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych".

Podkreślić również należy, iż w oparciu o zapytania sformułowanego przez Przedsiębiorcę, Zakład wydając niniejszą interpretację odnosi się wyłącznie do wątpliwości związanych z rozumieniem przepisu § 2 ust. l pkt 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1949), która umożliwia wyłączenie z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe uzyskanego przez pracownika przychodu w związku z wypłatą świadczeń pieniężnych, o których mowa w ww. przepisie.

Zgodnie z treścią art. 18 ust. 1 i 2 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz § 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1949), podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, wypadkowe i chorobowe) pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 1509 z późn. zm.) z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, z wyłączeniem przychodów wymienionych w § 2 ww. rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r., jak również wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych. Za przychody ze stosunku pracy uważa się: wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Z przepisu § 2 ust. 1 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1949) wynika, że podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie stanowią przychody uzyskane przez pracownika w zw. z wypłatą odpraw, odszkodowań, rekompensat wypłacanych z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.

Powyższe wyłączenie określonych należności, jako niestanowiących podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zostało skonstruowane w sposób ogólny, bez wskazania konkretnych przepisów prawa pracy, przyznających określone prawo do takich świadczeń. Jedynie przykładowo wymieniono, że chodzi o odszkodowania z tytułu nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia urnowy o pracę, rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu wypowiedzenia, czy też niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy. W związku z powyższym przyjmuje się, że katalog świadczeń wyłączonych z podstawy wymiaru składek zawartych w komentowanym przepisie ma charakter otwarty, a powyższe wyłączenie nie dotyczy tylko odpraw czy odszkodowań przysługujących na podstawie przepisów powszechnie obowiązujących, ale również wynikających z regulaminu zwolnień grupowych, z porozumień negocjowanych ze związkami zawodowymi na poziomie zakładu pracy lub indywidualnych porozumień zawieranych ze zwalnianymi pracownikami w ramach obowiązującej zasady swobody umów, która to zasada w prawie pracy oznacza dopuszczalność regulowania w umowie wszystkich innych spraw, jeśli nie pogarsza to sytuacji pracownika w porównaniu z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa.

Z powyższego wynika, że wyłączenie z podstawy wymiaru składek przychodów uzyskanych przez pracownika z tytułu odpraw, odszkodowań znajduje zastosowanie zarówno w odniesieniu do tych odpraw, odszkodowań mających swoje źródło w ustawach szczególnych, w tym ustawie z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, jak również tych wynikających z regulaminu zwolnień grupowych, z dobrowolnych porozumień zawartych między pracodawcą a pracownikiem (w sytuacjach przewidzianych przez umowę o pracę lub w późniejszych porozumieniach między pracodawcą a konkretnym pracownikiem) lub w sytuacjach kiedy doszło do wygaśnięcia umowy o pracę.

Przywołany przepis § 2 ust. 1 pkt 3 ww. rozporządzenia znajduje zastosowanie jedynie w przypadku, gdy wypłata np.: odprawy, odszkodowania, rekompensaty lub dodatkowej rekompensaty - mającej charakter odprawy pieniężnej - pozostaje w bezpośrednim oraz nierozerwalnym związku z faktem wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy. Warunkiem zastosowania wskazanego przepisu jest to, aby wypłata odprawy lub np.: odszkodowania pozostawała w bezpośrednim oraz nierozerwalnym związku z faktem wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy. Jedyną przyczyną wypłaty przez pracodawcę świadczenia, winno być ustanie zatrudnienia. Oznacza to, iż tego typu świadczenie nie może być wypłacane przez pracodawcę w innych okolicznościach, niż pozostających w ścisłym związku z rozwiązaniem stosunku pracy.

Wobec oświadczenia Przedsiębiorcy, i i odszkodowanie, o którym mowa we wniosku stanowi przychód pracownika ze stosunku pracy w rozumieniu ustawy 2 dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz, że odszkodowanie wypłacone z tytułu rozwiązania stosunku pracy na mocy porozumienia stron zostało wypłacone w ścisłym i nierozerwalnym związku z faktem ustania stosunku pracy i nie zostałoby wypłacone w innych okolicznościach sprawy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznał za prawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku złożonym w dniu 17 stycznia 2019 r. uzupełnionym w dniu 30 stycznia 2019 r. przez przedsiębiorcę (...) w sprawie nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne odszkodowania wypłaconego pracownikowi w związku z rozwiązaniem umowy o pracę.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy (...), na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 35 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 34 ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców, odwołanie do Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.