WPI/200000/43/605/2022

Na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r. poz. 162 z późn. zm.} oraz w związku z art. 83d ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r. poz. 423 z późn. zm.} Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznaje za prawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku złożonym 25 kwietnia 2022 r. przez (...) w sprawie nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne odszkodowania, które zostanie wypłaconego Prezesowi Zarządu w związku zakazem konkurencji obowiązującym po ustaniu umowy o świadczenie usług zarzadzania.

Wnioskiem z 25 kwietnia 2022 r., (zwane dalej "Przedsiębiorcą") wystąpiło do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (dalej zwany "Zakładem") o wydanie interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ustawy - Prawo przedsiębiorców.

Opis zdarzenia przyszłego (Przedsiębiorcy):

Przedsiębiorca wnosi o zajęcie stanowiska w sprawie: czy odszkodowanie, które zamierza wypłacić z tytułu zakazu zatrudniania i konkurencji po rozwiązaniu umowy o świadczenie usług zarządzania z byłym Prezesem Zarządu powinno stanowić podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i na ubezpieczenie zdrowotne?.

Przedsiębiorca poinformował, że jest 100% udziałowcem w której Zarząd pełni funkcje na podstawie umowy o świadczenie usług zarządzania. W dniu (...) 10.2019 r. Rada Nadzorcza Spółki podpisała z Prezesem Zarządu umowę o świadczenie usług zarządzania. Zasady wynagradzania organu zarządzającego ukształtowane zostały w Spółce w oparciu o ustawę z dnia 9 czerwca 2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami (Dz. U. z 2019 r. poz. 1885 z późn. zm.) oraz przepisy wewnętrzne tj:

- uchwałę nr Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników z dnia 06.2017 r. w sprawie zasad kształtowania wynagrodzeń członków Zarządu,

- uchwałę nr Zwyczajnego Zgromadzenia Wspólników z dnia 12.2017 r. w sprawie ujęcia w umowach o świadczenie usług zarzadzania zapisu dotyczącego zakazu konkurencji.

Umowa o świadczenie usług zarządzania określała wysokość wynagrodzenia stałego i uzupełniającego, jak również warunki dotyczące wypłaty odszkodowania z tytułu zakazu zatrudniania i konkurencji po zakończeniu umowy. Zgodnie z § 7 umowy na Prezesa Zarządu nałożono trzymiesięczny zakaz wykonywania działalności konkurencyjnej wobec Spółki. Powyższa umowa wygasła na skutek złożenia przez Pana Prezesa w dniu 39.2021 r. rezygnacji. Zgodnie z zapisami umowy warunkiem wypłaty odszkodowania z tytułu zakazu zatrudniania i konkurencji obowiązującego po ustaniu funkcji Prezesa Zarządu jest złożenie przez niego oświadczenia Spółce o nieprowadzeniu działalności konkurencyjnej. W dniu 04.2022 r. do Spółki wpłynęło oświadczenie złożone przez byłego Pana Prezesa dotyczące wypełnienia warunków zakazu zatrudniania i konkurencji wynikających z tej umowy.

Wobec powyższego Przedsiębiorca zamierza dokonać wypłaty odszkodowania w wysokości trzykrotności miesięcznego wynagrodzenia stałego.

Stanowisko Przedsiębiorcy:

Zdaniem Przedsiębiorcy odszkodowanie z tytułu zakazu zatrudniania i konkurencji dla byłego Prezesa Zarządu po ustaniu umowy o świadczenie usług nie powinno stanowić podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, a jedynie stanowić przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych osiągnięty przez zleceniobiorcę z tytułu działalności wykonywanej osobiście.

Swoje stanowisko Przedsiębiorca opiera na przepisach § 2 ust. 1 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1949) w nawiązaniu do art. 5 ust. l pkt. 1 i ust. 2 pkt 3 oraz art. 8 ust. 1, 2 ustawy z dnia 9 czerwca 2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 1885 z późn. zm.). Powołując się na ww. przepisy Przedsiębiorca uważa, że odszkodowanie wypłacone byłemu pracownikowi oraz na podstawie zawartej umowy o świadczenie usług zarządzania, w której uregulowano kwestię zakazu zatrudniania i konkurencji, nie podlega oskładkowaniu.

Stosownie z zapisem § 2.1 pkt 4. Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1949): "Podstawy wymiaru składek nie stanowią następujące przychody: odszkodowania wypłacone byłym pracownikom po rozwiązaniu stosunku pracy, na podstawie umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art. 101 2 Kodeksu pracy"

W myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 9 czerwca 2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami, z członkiem organu zarządzającego spółka zawiera umowę o świadczenie usług zarządzania na czas pełnienia funkcji i w nawiązaniu do art. 5 ust. 2 pkt 3 powyższej ustawy, którego zapis brzmi: "projekty uchwał w sprawie wynagrodzeń mogą także określać w szczególności: wysokość i warunki przyznawania członkom organu zarządzającego odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji, o którym mowa w art. 8". Treść art. 8 ust. 2 powyższej ustawy definitywnie odwołuje się do przepisów Kodeksu Pracy "w sprawach określonych w ust. 1 (przepisy art. 101 1 § 1 oraz 101 2-101 4 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy)."

Przepisy jednoznacznie określają, że zakaz konkurencji został uregulowany w szczególny sposób poprzez odesłanie do Kodeksu pracy, a tym samym powinny być zastosowane również do umów o świadczenie usług zarządzania. Nawiązując do art. 8 ust. 2 ustawy w sprawach określonych w ust. 1 przepisy art. 101 1 § 1 oraz 101 2-101 4 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy stosuje się odpowiednio, przy czym odszkodowanie za każdy miesiąc, o którym mowa w tych przepisach nie może być wyższe niż 100% wynagrodzenia miesięcznego podstawowego otrzymanego przez członka organu zarządzającego przed ustaniem pełnienia funkcji. Do odszkodowania wypłacanego z tytułu zakazu zatrudnienia i konkurencji byłemu Prezesowi Zarządu, z którym zawarta była umowa o świadczenie usług o zarządzanie znalazłyby zastosowanie odpowiednio przepisy Kodeksu pracy w zakresie, w jakim dotyczy on zakazu konkurencji pracowników.

W opinii Przedsiębiorcy, uwzględniając powyższe można wysnuć tezę, że § 2 ust. 1 pkt 4 wspomnianego Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe miałby odpowiednie zastosowanie także do umów cywilnoprawnych, o których mowa w ustawie o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami, przy czym odszkodowanie zostanie wypłacone już po rozwiązaniu umowy cywilnoprawnej, po ustaniu pełnienia funkcji Prezesa Zarządu, który tym samym jest "byłym" Zarządzającym.

Biorąc pod uwagę stan faktyczny i obowiązujące przepisy Przedsiębiorca uważa, że odszkodowanie z tytułu zakazu zatrudnienia i konkurencji, które wypłaci byłemu Prezesowi Zarządu nie stanowi podstawy do naliczenia składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Analiza zdarzenia przyszłego w świetle stanu prawnego:

Zagadnienia dotyczące ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz zasady opłacania tych składek regulują przepisy ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Jednocześnie, zgodnie z treścią art. 81 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r. poz. 1285 z późn. zm.) do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne zleceniobiorców stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób.

W myśl art. 18 ust. 3 w związku z ust. 1, art. 20 ust. 1, art. 4 pkt 9 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1949) podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, wypadkowe, chorobowe) zleceniobiorców stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r. poz. 1128ze zm.).

Za przychód, zgodnie z art. 4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, uznaje się przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, pracy nakładczej, służby, wykonywania mandatu posła lub senatora, wykonywania pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia integracyjnego i stypendium wypłacanych bezrobotnym oraz stypendium sportowego, a także z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności oraz umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jak również z tytułu współpracy przy tej działalności lub współpracy przy wykonywaniu umowy oraz przychody z działalności wykonywanej osobiście przez osoby należące do składu rad nadzorczych, niezależnie od sposobu ich powołania.

Zgodnie z § 5 ust. 2 ww. rozporządzenia z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe - w brzmieniu obowiązującym od 1 sierpnia 2010 r., przepisy § 2-4 stosuje się odpowiednio przy ustalaniu podstawy wymiaru składek m.in. osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej, lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Nie każde jednak wyłączenie z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, wymienione w § 2-4 tegoż rozporządzenia, przewidziane dla osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę znajdzie zastosowanie do umów zlecenia lub umów o świadczenie usług (w tym także umów o zarządzanie spółką).

Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 4 wyżej cytowanego rozporządzenia, z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wyłączone są odszkodowania wypłacone byłym pracownikom po rozwiązaniu stosunku pracy, na podstawie umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art. 101² ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeksu pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r. poz. 1320 z późn. zm.). Zakaz konkurencji oznacza, iż w zakresie określonym w odrębnej umowie, pracownik nie może prowadzić działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy ani też świadczyć pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotu prowadzącego taką działalność Na podstawie powołanego przepisu w sytuacji, gdy pracodawca i pracownik mający dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, zawierają umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy. W umowie określa się także okres obowiązywania zakazu konkurencji oraz wysokość odszkodowania należnego pracownikowi od pracodawcy.

Z uwagi na fakt, iż zakaz konkurencji został uregulowany w Kodeksie pracy (art. 101¹ -101⁴) to powołane przepisy nie znajdują zastosowania do umów cywilnoprawnych, czy też innych umów o świadczenie usług. Generalnie, przepisy rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe należy interpretować ściśle, bowiem regulacja ta ma charakter wyjątku od zasady ogólnej wyrażonej wart. 18 ust. 1 w związku z ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Na podstawie § 2 ust. 1 pkt 4 cytowanego rozporządzenia, nieuwzględnieniu w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe podlega wartość wyłącznie tych odszkodowań wypłaconych po ustaniu stosunku pracy, które zostały zawarte na podstawie umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art. 101² Kodeksu pracy, natomiast brak jest podstaw do rozciągnięcia zastosowania tego wyłączenia do umów o świadczenie usług (w tym także w odniesieniu do umów o zarządzanie spółką).

Jednakże, z opisu zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej wynika, że Przedsiębiorca podlega ustawie z 9 czerwca 2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami (tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r. poz. 1907 z późn. zm.). Ww. ustawa ma zastosowanie do osób reprezentujących Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego, państwowe i komunalne osoby prawne i reguluje kwestie związane z kształtowaniem wynagrodzeń członków organów zarządzających i organów nadzorczych, a także dotyczy wybranych postanowień umów zawieranych z członkami organów zarządzających. Na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy z członkiem organu zarządzającego, spółka zawiera umowę o świadczenie usług zarządzania na czas pełnienia funkcji. Zapisy dotyczące odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji po ustaniu stosunku będącego podstawą pełnienia funkcji zostały zawarte w art. 8 ust. 1 powyższej ustawy. Natomiast, zgodnie z art. 8 ust. 2 powołanej ustawy wynika, że w ww. sprawach przepisy art. 101¹-101⁴ Kodeksu pracy stosuje się odpowiednio. Powyższe oznacza, że kwestia odszkodowań z tytułu zakazu konkurencji w odniesieniu do osób świadczących usługi zarządzania w oparciu o przepisy ustawy z 9 czerwca 2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami, została uregulowana w szczególny sposób tj. poprzez odesłanie do przepisów Kodeksu pracy regulujących zakaz konkurencji. W konsekwencji, należy przyjąć, że wartość odszkodowania wypłaconego z tytułu zawartej umowy o zakazie konkurencji dla osób, zatrudnionych na podstawie umowy o świadczenie usług, do których zastosowanie mają przepisy ww. ustawy, podlega wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie § 2 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r.

Reasumując, w sytuacji opisanej w treści złożonego przez Przedsiębiorcę wniosku, gdy po ustaniu stosunku tu: umowy o świadczenie usług zarzadzania zawartej z Członkiem Zarządu na czas pełnienia przez niego funkcji Prezesa Zarządu, Spółka wypłaci odszkodowanie z tytułu zakazu konkurencji wynikającego z umowy o świadczenie usług i Przedsiębiorca podlega regulacjom ustawy z 9 czerwca 2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami, obowiązek naliczenia i opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne od wartości odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji wypłaconego Członkowi Zarządu (tu: byłemu Prezesowi Zarządu) - po stronie Przedsiębiorcy nie powstaje.

Stanowisko Zakładu:

Uwzględniając przedstawiony we wniosku złożonym 25 kwietnia 2022 r. opis zdarzenia przyszłego oraz obowiązujące przepisy prawa uznać należy za prawidłowe stanowisko Przedsiębiorcy w przedmiocie nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne odszkodowania wypłaconego byłemu Prezesowi Zarządu w związku z zakazem konkurencji obowiązującym po ustaniu umowy o świadczenie usług zarządzania.

Decyzja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Przedsiębiorcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania. Wydana decyzja wiąże Zakład wyłącznie w sprawie Przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 35 ust. 1 i ust. 2 ustawy z 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest więżąca dla Zakładu, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 34 ust. 5 ustawy z 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców, odwołanie do Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.