WPI/200000/43/515/2018

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz.U. z 2017 r. poz. 2168 z późn. zm.) w związku z art. 196 ust. 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo przedsiębiorców oraz inne ustawy dotyczące działalności gospodarczej (Dz. U. z 2018 r. poz. 650) oraz w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1778 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie odnosząc się do stanowiska przedstawionego we wniosku złożonym w dniu 20 kwietnia 2018 r. przez przedsiębiorcę:

W dniu 20 kwietnia 2018 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek spółki: (...) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca poinformował, że w związku z koniecznością restrukturyzacji zatrudnienia zostało zawarte z zakładowymi organizacjami związków zawodowych porozumienie o wprowadzeniu w Zakładzie Programu Dobrowolnych Odejść (dalej: PDO). Zgodnie z postanowieniami Programu umowa o pracę może zostać rozwiązana na wniosek pracownika, zaakceptowany przez Zarząd Spółki, za porozumieniem stron najpóźniej do grudnia 2018 r. Rozwiązanie umowy o pracę w ramach PDO następuje z przyczyn niedotyczących pracownika.

Wnioskodawca poinformował następnie, że pracownik, który rozwiąże umowę o pracę w ramach PDO, jeżeli jest objęty okresem ochronnym, o którym mowa w art. 39 Kodeksu pracy, otrzyma m.in. następujące świadczenia pieniężne:

Wnioskodawca wskazał również, że wypłacane pracownikom objętym okresem ochronnym świadczenia, opisane w powyższych punktach, stanowią dla pracowników przychód ze stosunku pracy zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W związku z powyższym, Wnioskodawca zwrócił się z prośbą o wydanie pisemnej interpretacji w kwestii czy:

Wnioskodawca przedstawiając własne stanowisko w sprawie wskazał, że zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 2 i 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie stanowią:

- odprawy pieniężne przysługujące w związku z przejściem na emeryturę lub rentę,

- odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy,

Z zawartych w PDO zapisów wyraźnie wynika, że istnieje ścisła więź pomiędzy wypłatą przewidzianych w nim rekompensat i odpraw, a rozwiązaniem stosunku pracy. Wypłacane świadczenia mają przede wszystkim na celu zrekompensowanie pracownikowi potencjalnego przychodu, który utraci w związku z rozwiązaniem umowy o pracę, a zatem ich podstawową funkcją jest naprawienie szkody z tego tytułu wynikającej.

Świadczenia wymienione w pkt 1 i 2, mają na celu zrekompensowanie potencjalnych przychodów, utraconych przez pracownika w związku z rozwiązaniem przez niego umowy o pracę w ramach PDO. Świadczenia te są wypłacane osobom, które z uwagi na swój wiek nie mają w zasadzie możliwości podjęcia innego zatrudnienia po rozwiązaniu umowy o pracę i mają m.in. zapewnić byłemu pracownikowi środki niezbędne do egzystencji do czasu nabycia przez niego prawa do emerytury, jak również zrekompensować utracone przychody, które mógłby uzyskać pracując do końca okresu ochronnego.

Z uwagi na powyższe, w ocenie Wnioskodawcy, wymienione wyżej świadczenia nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne bowiem świadczenia te należą do kategorii odpraw, odszkodowań i rekompensat, o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r.

W zakresie podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, zgodnie z art. 81 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne m.in. pracowników, w rozumieniu ustawy o świadczeniach społecznych, stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób. Dlatego, w związku z przedstawionym przez Wnioskodawcę stanowiskiem, że świadczenia, o których mowa w pkt 1 i 2 wniosku, nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, Wnioskodawca uważa, że nie stanowią one również podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 192 ustawy z 6 marca 2018 r. Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo przedsiębiorców oraz inne ustawy dotyczące działalności gospodarczej (Dz. U. z 2018 r. poz. 650) od 30 kwietnia 2018 r. traci moc ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Jednakże stosownie do art. 196 ust. 2 ustawy z 6 marca 2018 r. Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo przedsiębiorców oraz inne ustawy dotyczące działalności gospodarczej - do wniosków o wydanie interpretacji, o których mowa w art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, w stosunku do których nie wydano interpretacji przed dniem wejścia w życie ustawy z 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2018 r. poz. 646), stosuje się przepisy dotychczasowe.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji, co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. W myśl ustępu 5 powołanego powyżej artykułu, w związku z art. 83d ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład wydaje interpretacje indywidualne w formie decyzji, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Zasady ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne regulują przepisy ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1949). Stosownie do treści art. 18 ust. 1 i ust. 2, art. 20 ust. 1 w związku z art. 4 pkt 9 ww. ustawy oraz § 1 wskazanego rozporządzenia, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 200 z późn. zm.) z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, z wyłączeniem wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych.

Ponadto zgodnie z art. 81 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1938 z późn. zm.) do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób.

Wskazać należy przy tym, że w myśl powołanego powyżej art. 83d ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład wydaje interpretacje indywidualne, wyłącznie w ściśle zakreślonym katalogu spraw. Kwestia kwalifikacji określonego świadczenia jako przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz wskazania źródła takiego przychodu, nie mieści się w powyższym zakresie. W konsekwencji, Zakład dokonał interpretacji przepisów dotyczących ustalania podstawy wymiaru składek opierając się na zawartej w treści wniosku informacji w powyższym zakresie.

Katalog przychodów niestanowiących podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe został zawarty w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Na mocy § 2 ust. 1 pkt 3 wskazanego powyżej rozporządzenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wyłączone zostały odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.

Powyższe wyłącznie określonych świadczeń jako niestanowiących podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zostało skonstruowane w sposób ogólny - bez wskazywania konkretnych przepisów prawa pracy przyznających prawo do takich świadczeń. W związku z powyższym przyjmuje się, że katalog świadczeń wyłączonych z podstawy wymiaru składek zawartych w komentowanym przepisie ma charakter otwarty, a powyższe wyłączenie dotyczy nie tylko odpraw, odszkodowań czy rekompensat przysługujących na podstawie przepisów powszechnie obowiązujących, ale również wynikających chociażby z porozumień negocjowanych ze związkami zawodowymi na poziomie zakładu pracy. Za decydującą przesłankę w kontekście zwolnienia określonego świadczenia z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne zostało uznane natomiast istnienie bezpośredniej i nierozerwalnej więzi pomiędzy rozwiązaniem stosunku pracy a powstaniem roszczenia o wypłatę pracownikowi określonego świadczenia. Jedyną przyczyną wypłaty tych świadczeń winno być ustanie stosunku pracy, a świadczenia tego typu nie mogłyby być wypłacane przez pracodawcę w innych okolicznościach niż pozostających w ścisłym związku z rozwiązaniem stosunku pracy.

Zgodnie z treścią wniosku złożonego w dniu 20 kwietnia 2018 r. Spółka wypłaca w związku z realizacją Programu Dobrowolnych Odejść pracownikom objętym okresem ochronnym, o którym mowa w art. 39 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 108 z późn. zm.) jednorazowe rekompensaty w wysokości stanowiącej określony procent kwoty wynagrodzenia, które otrzymałby pracownik gdyby nie została z nim rozwiązana umowa o pracę za okres od dnia rozwiązania umowy o pracę do dnia osiągnięcia wieku emerytalnego oraz za okres od dnia osiągnięcia wieku emerytalnego do ostatniego dnia okresu ochronnego. Wnioskodawca podniósł również, że z zapisów PDO wynika wyraźnie istnienie ścisłej więzi pomiędzy wypłatą przewidzianych w nim rekompensat a rozwiązaniem stosunku pracy a wypłacane świadczenia mają przede wszystkim na celu zrekompensowanie tym pracownikom potencjalnego przychodu utraconego przez pracowników w związku z rozwiązaniem umowy o pracę.

W świetle powyższego, mając na uwadze wskazany przez Wnioskodawcę nierozerwalny związek wypłacanych pracownikom na podstawie Programu Dobrowolnych Odejść jednorazowych rekompensat pieniężnych z rozwiązaniem stosunku pracy, uznać należy, że wskazane w punkcie 1 i 2 wniosku rekompensaty nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne na mocy § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. W rezultacie, kwoty rekompensat nie będą również podlegały uwzględnieniu w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu stosunku pracy.

Mając powyższe na uwadze, należy uznać za prawidłowe stanowisko Wnioskodawcy w przedmiocie wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne z tytułu stosunku pracy jednorazowej rekompensaty w wysokości stanowiącej kwoty wynagrodzenia przysługującego pracownikowi za okres od dnia rozwiązania umowy o pracę do dnia osiągnięcia wieku emerytalnego.

W oparciu o powyższe, stanowisko Wnioskodawcy w kwestii nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne z tytułu stosunku pracy jednorazowej rekompensaty w wysokości stanowiącej kwoty wynagrodzenia przysługującego pracownikowi za okres od dnia osiągnięcia wieku emerytalnego do ostatniego dnia okresu ochronnego również należy uznać za prawidłowe.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.