WPI/200000/43/485/2019

Na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2018 r. poz. 646 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 300), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznaje za prawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku złożonym w dniu 14 maja 2019 r. przez przedsiębiorcę: (...) w przedmiocie braku obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym oraz opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu świadczenia polegającego na wykonaniu nieodpłatnie usługi przez dłużnika Wnioskodawcy w zamian za spłatę zobowiązania z tytułu opłat za korzystanie z lokalu mieszkalnego.

W dniu 14 maja 2019 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek złożony przez przedsiębiorcę: (...) o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów w trybie art. 34 ustawy - Prawo przedsiębiorców.

Wnioskodawca przedstawiając zdarzenie przyszłe poinformował, iż (...) posiada lokale mieszkalne i użytkowe, które są wynajmowane najemcom za odpłatnością czynszową. Zasobem mieszkaniowym (...) zarządza (...) która prowadzi również działania dotyczące windykacji na rzecz (...) należności związanych z użytkowaniem lokali mieszkalnych. W związku z tym, że występują zaległości z tytułu opłat czynszowych i mediów występują zadłużenia czynszowe.: chcąc ułatwić najemcom - dłużnikom spłatę długów zamierza wydać zarządzenie o możliwości odpracowania zaległości czynszowych przez najemców (dłużników). Z dłużnikiem, który posiada zaległości, zawierane będzie porozumienie (umowa) dotyczące spłaty długu w formie świadczenia rzeczowego polegającego na świadczeniu pracy w jednostkach podległych Świadczenie rzeczowe polegać będzie na wykonywaniu różnego rodzaju lekkich prac porządkowych np. zamiatanie, zbieranie śmieci, sadzenie kwiatów. Wartość świadczenia rzeczowego będzie ustalona na podstawie określonych przez stawek odpowiadających rodzajowi wykonywanej pracy. Z najemcami podpisywane byłoby porozumienie, w którym ustalony byłby indywidualnie konkretny rodzaj pracy, termin jej wykonania oraz wysokość zadłużenia, jaka w wyniku wykonania pracy byłaby spłacona. Z osobami zajmującymi lokal bez tytułu prawnego zawierane byłoby również porozumienie we wskazanym powyżej zakresie.

Ponadto Wnioskodawca wskazał, że w myśl postanowień art. 659 § 1 i § 2 ustawy - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018 r. poz. 1025 z późn. zm.) przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju.

Wnioskodawca powziął wątpliwości;

Wnioskodawca przedstawił własne stanowisko w sprawie:

Wnioskodawca uważa, że świadczenie usług w formie odpracowywania długu nie stanowi tytułu do ubezpieczenia społecznego i w związku z tym nie są zobowiązani do odprowadzenia składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Z dłużnikiem, u którego powstały zaległości z opłaty za korzystanie z lokalu zawierane będą porozumienia dotyczące spłaty długu w formie świadczenia rzeczowego, tj. świadczenia pracy, a więc nastąpi zamiana czynszu za korzystanie z lokalu (płatności pieniężnej) na świadczenie rzeczowe. Świadczenie rzeczowe będzie polegało na wykonywaniu różnych prac zastępczo w zamian za koszty czynszu i opłat za media. Zgodnie z art. 659 § 1 i § 2 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju. Wynajmujący jest zobowiązany do zapłaty czynszu najemcy, przy czym zapłata może być oznaczona w świadczeniach innego rodzaju niż pieniądze.

Wnioskodawca wskazuje, że zgodnie z art. 453 Kodeksu cywilnego, jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się ze zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa tak jakby nastąpiło zwykłe wykonanie zobowiązania, przy czym konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania poza umową stron jest rzeczywiste dokonanie świadczenia przez dłużnika.

W związku z powyższym, zdaniem Wnioskodawcy, po stronie osób zajmujących na podstawie umowy najmu bądź bez tytułu prawnego do lokalu, nie powstanie przychód podlegający opodatkowaniu w związku z odpracowaniem przez nich zaległości z tytułu opłat czynszowych i mediów oraz bezumowne korzystanie z lokalu oraz nie ma obowiązku odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy przez płatnika takie stanowisko reprezentuje min. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w Interpretacji Indywidualnej sygn. 0115-KDIT-2.4011.344.2018.1.LS z dnia 15.10.2018 r. Spółka jest zdania, że art. 6, 6a, 6b - ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie wymienia wśród osób obowiązkowo objętych ubezpieczeniami tych, które wykonują świadczenie/usługi zamienne celem zwolnienia z długu. Takie świadczenie lub usługa nie stanowi tytułu do ubezpieczeń, i nie podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych. Spłata zadłużenia w zamian za odpracowanie z tytułu opłat za korzystanie z lokali mieszkalnych nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne (art. 18), gdyż nie stanowi ona przychodu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia, co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna). W myśl ustępu 5 powołanego powyżej artykułu udzielenie interpretacji indywidualnej następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Jednocześnie stosownie do art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Solidarnościowy Fundusz Wsparcia Osób Niepełnosprawnych, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Podkreślenia wymaga jednak fakt, iż w drodze niniejszej decyzji Zakład nie przyznaje jakiegokolwiek prawa ani nie stwierdza jakiegokolwiek obowiązku ubezpieczeniowego, nie ustanawia również żadnej normy indywidualnej, dokonuje jedynie oceny stanowiska przedsiębiorcy w zakresie przedstawionej przez niego interpretacji przepisów, z których wynika obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Ocena stanowiska przedsiębiorcy, dokonywana pod kątem prawidłowości zaprezentowanej przez przedsiębiorcę wykładni przepisu prawa, czyniona jest w oparciu o kompletny opis stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego zawarty w treści wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji. Podkreślenia przy tym wymaga, iż procedując nad wnioskiem o wydanie indywidualnej interpretacji Zakład nie prowadzi postępowania wyjaśniającego, w szczególności nie przeprowadza postępowania dowodowego. Granice sprawy wszczętej wniesieniem wniosku o wydanie interpretacji, jak zauważono wyżej, zakreślają wyłącznie ramy zaprezentowanego opisu stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Celem interpretacji jest umożliwienie przedsiębiorcy uzyskanie informacji w przedmiocie obowiązków wiążących się z opłacaniem składek na ubezpieczenia społeczne i uchronienia przedsiębiorcy przed ryzykiem błędnego zastosowania przez niego danego przepisu. podlegający opodatkowaniu w związku z odpracowaniem przez nich zaległości z tytułu opłat czynszowych i mediów oraz bezumowne korzystanie z lokalu oraz nie ma obowiązku odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy przez płatnika takie stanowisko reprezentuje min. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w Interpretacji Indywidualnej sygn. 0115-KDIT-2.4011.344.2018.1.LS z dnia 15.10.2018 r. Spółka jest zdania, że art. 6, 6a, 6b - ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie wymienia wśród osób obowiązkowo objętych ubezpieczeniami tych, które wykonują świadczenie/usługi zamienne celem zwolnienia z długu. Takie świadczenie lub usługa nie stanowi tytułu do ubezpieczeń, i nie podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych. Spłata zadłużenia w zamian za odpracowanie z tytułu opłat za korzystanie z lokali mieszkalnych nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne (art. 18), gdyż nie stanowi ona przychodu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia, co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna). W myśl ustępu 5 powołanego powyżej artykułu udzielenie interpretacji indywidualnej następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Jednocześnie stosownie do art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Solidarnościowy Fundusz Wsparcia Osób Niepełnosprawnych, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Podkreślenia wymaga jednak fakt, iż w drodze niniejszej decyzji Zakład nie przyznaje jakiegokolwiek prawa ani nie stwierdza jakiegokolwiek obowiązku ubezpieczeniowego, nie ustanawia również żadnej normy indywidualnej, dokonuje jedynie oceny stanowiska przedsiębiorcy w zakresie przedstawionej przez niego interpretacji przepisów, z których wynika obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Ocena stanowiska przedsiębiorcy, dokonywana pod kątem prawidłowości zaprezentowanej przez przedsiębiorcę wykładni przepisu prawa, czyniona jest w oparciu o kompletny opis stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego zawarty w treści wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji. Podkreślenia przy tym wymaga, iż procedując nad wnioskiem o wydanie indywidualnej interpretacji Zakład nie prowadzi postępowania wyjaśniającego, w szczególności nie przeprowadza postępowania dowodowego. Granice sprawy wszczętej wniesieniem wniosku o wydanie interpretacji, jak zauważono wyżej, zakreślają wyłącznie ramy zaprezentowanego opisu stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Celem interpretacji jest umożliwienie przedsiębiorcy uzyskanie informacji w przedmiocie obowiązków wiążących się z opłacaniem składek na ubezpieczenia społeczne i uchronienia przedsiębiorcy przed ryzykiem błędnego zastosowania przez niego danego przepisu. W tym miejscu Oddział zaznacza, że zgodnie z dyspozycją ww. art. 34 ust. 1 Prawo przedsiębiorców indywidualna interpretacja przepisów może być wydana w sprawach, których katalog zawiera art. 83d ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, przy czym niezbędną przesłanką, która musi zostać spełniona przez Wnioskodawcę jest konieczność indywidualnego charakteru sprawy, w rezultacie interpretacja może dotyczyć wyłącznie indywidualnej sprawy wnioskodawcy będącego przedsiębiorcą.

Dlatego też. Zakład w drodze indywidualnej interpretacji nie może wypowiedzieć w zakresie ewentualnych obowiązków w sferze ubezpieczeń społecznych innych podmiotów tu: będącej właścicielem lokali mieszkalnych i użytkowych, wynajmowanych najemcom za odpłatnością, którymi zrządza i jednocześnie prowadzi windykację należności związanych z użytkowaniem ww. lokal wnioskodawca:

Zagadnienia dotyczące podlegania ubezpieczeniom społecznym i obowiązku opłacania składek na te ubezpieczenia regulowane są za pośrednictwem ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z przepisami tej ustawy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowych podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wymienionymi w art. 6. Ponadto, stosownie do art. 11 i 12 tejże ustawy, ubezpieczeniom chorobowemu i wypadkowemu mogą podlegać wyłącznie niektóre z osób wskazanych ww. art. 6 ustawy. W rezultacie dla rozstrzygnięcia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne istotne jest, czy dana osoba posiada jeden z tytułów do ubezpieczenia określonych wskazanym przepisem. Jednocześnie wyliczenie tytułów do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zawarte w powyższym artykule ma charakter katalogu wyczerpującego, zamkniętego i nie podlega wykładni rozszerzającej. Powyższe oznacza, że wyłącznie osoba wymieniona w art. 6 ustawy, zostaje objęta tymi ubezpieczeniami i staje się stroną stosunku ubezpieczeń społecznych.

Z opisu przedstawionego we wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca jest (....),, Wnioskodawca zarządza zasobem mieszkaniowym która posiada lokale mieszkalne i użytkowe wynajmowane najemcom za czynszową. Wnioskodawca prowadzi również na rzecz działania dotyczące windykacji od najemców należności z tytułu zadłużeń czynszowych. W celu ułatwienia najemcom - dłużnikom spłaty długów, na podstawie zarządzenia będą z nimi zawierane porozumienie (umowa) dotycząca spłaty długu w formie świadczenia rzeczowego, polegającego na wykonaniu, w jednostkach podległych różnego rodzaju lekkich prac porządkowych. Zarządzenie powołane powyżej, będzie określać katalog prac porządkowych oraz wartość świadczenia rzeczowego, ustalanego na podstawie określonych przez stawek odpowiadających rodzajowi wykonywanej pracy. Natomiast, w porozumieniu podpisanym z najemcami - dłużnikami wskazany zostanie indywidualnie konkretny rodzaj pracy, termin jej wykonania oraz wysokość zadłużenia, jaka w wyniku wykonania pracy będzie spłacona.

Powołany powyżej przepis art. 6 i powiązanych art. 11 oraz art. 12 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, nie wymienia wśród osób obowiązkowo objętych ubezpieczeniami tych, które wykonują świadczenie/usługi zamienne celem zwolnienia z długu. Porozumienie zmieniające sposób zapłaty, zgodnie, z którym płatność pieniężna zostanie zastąpiona świadczeniem rzeczowym w postaci odpracowania przez najemcę-dłużnika zaległości czynszowych, opłat za media bądź opłat za bezumowne korzystanie z lokalu nie stanowi tytułu do ubezpieczeń. W rezultacie takie świadczenie nie podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych.

Odnosząc się do tej części stanowiska Wnioskodawcy, w której stwierdza, że " (...) po stronie osób zajmujących na podstawie umowy najmu bądź bez tytułu prawnego do lokalu, nie powstanie przychód podlegający opodatkowaniu w związku z odpracowaniem przez nich zaległości z tytułu opłat czynszowych i mediów oraz bezumowne korzystanie z lokalu oraz nie ma obowiązku odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy przez płatnika (...)" - wskazując, że takie stanowisko reprezentuje min. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w Interpretacji Indywidualnej sygn. 0115-KDIT-2.4011.344.2018.1.LS z dnia 15 października 2018 r., oraz, że "Splata zadłużenia w zamian za odpracowanie z tytułu opłat za korzystanie z lokali mieszkalnych nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne (art. 18), gdyż nie stanowi ona przychodu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych" - Oddział wskazuje, iż kwestia powstania po stronie osób zajmujących lokal mieszkalnych czy użytkowych, w związku z odpracowaniem przez nich na podstawie zawartego porozumienia (umowy), ewentualnego przychodu jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne ma zatem charakter pochodny, który mógłby być brany pod uwagę w sytuacji, gdyby zawarte porozumienie (umowa) stanowiło tytułu do podlegania ubezpieczeniom społecznym, których zamknięty katalog ustawodawca określił w ww. art. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Natomiast w rzeczonym wypadku, nie można mówić o istnieniu tytułu do ubezpieczeń społecznych.

Na marginesie, nalży stwierdzić, iż jednoznaczny sposób ujęcia wart. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przez ustawodawcę zakresu przedmiotowego wniosków o wydanie indywidualnej interpretacji, uniemożliwia Zakładowi wydanie interpretacji w sprawach dotyczących m.in. rozstrzygnięcia czy dane świadczenie stanowi przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz wskazania źródła takiego przychodu. Rozstrzygnięcie tego typu spraw w myśl przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 800 z późn. zm.), należy do wyłącznej kompetencji organów podatkowych.

Powyższe oznacza, że oświadczenie sformułowane w opisie własnego stanowiska w sprawie przez Wnioskodawcę, iż ww. świadczenie nie skutkuje powstaniem przychodu, może być uznane jedynie jako dalsza, dodatkowa przesłanka wskazująca, iż brak jest również podstaw do uznania, iż rzeczone świadczenie rodzi obowiązek odprowadzenia składek na ubezpieczenia społeczne. Zakład nie może natomiast w żaden sposób oceniać prawidłowości takiego oświadczenia, bowiem przedmiotem interpretacji mogą być wyłącznie te przepisy, które bezpośrednio odnoszą się do obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne.

Jednocześnie, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie informuje, że nie wydaje interpretacji indywidualnych w zakresie podlegania obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego (w konsekwencji obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia zdrowotne), gdyż ustawodawca nie przyznał mu kompetencji w tym zakresie na co wskazuje treść ww. art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W związku z czym w oparciu o art. 66 § 1 i 2 Kodeksu postępowania administracyjnego organ zawiadamia, iż w przedmiotowej sprawie Wnioskodawca jest uprawniony do wniesienia podania do właściwego miejscowo Dyrektora Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia. Takie podanie złożone zgodnie z niniejszym zawiadomieniem, w terminie 14 dni od daty doręczenia zawiadomienia uważa się za złożone w dniu wniesienia pierwszego podania.

Mając na uwadze treść złożonego wniosku oraz obowiązujące przepisy prawne, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznał stanowisko przedstawione we wniosku złożonym w dniu 14 maja 2019 r. przez przedsiębiorcę: (...) w przedmiocie braku obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym oraz opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu świadczenia polegającego na wykonaniu nieodpłatnie usługi przez dłużnika Wnioskodawcy w zamian za spłatę zobowiązania z tytułu opłat za korzystanie z lokalu mieszkalnego lub użytkowego - uznaje za prawidłowe.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej decyzji. Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 35 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 34 ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, odwołanie do Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.