WPI/200000/43/453/2023 - Brak obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej, w sytuacji równoczesnego zatrudnienia na podstawie umów o pracę, z których łączna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w przeliczeniu na okres miesiąca będzie co najmniej równa lub wyższa kwocie minimalnego wynagrodzenia za pracę

Na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 201S r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2023 r. poz. 221 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1009 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (dalej: Zakład) stanowisko przedstawione we wniosku złożonym 12 maja 2023 r. przez Pana (...) (dalej: Przedsiębiorca) uznaje za prawidłowe w przedmiocie braku obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej, w sytuacji równoczesnego zatrudnienia na podstawie umów o pracę, z których łączna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w przeliczeniu na okres miesiąca będzie co najmniej równa lub wyższa kwocie minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Wnioskiem złożonym 12 maja 2023 r., Przedsiębiorca wystąpił do Zakładu o wydanie interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ustawy - Prawo przedsiębiorców.

Opis zdarzenia przyszłego Przedsiębiorcy

Od 1 kwietnia 2016 r. Przedsiębiorca prowadzi pozarolniczą jednoosobową działalność gospodarczą. Z tytułu prowadzonej działalności podlega obowiązkowym ubezpieczeniom rentowym i emerytalnym - na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej "usus"). Zgodnie z art. 13 ust. 8 usus podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi zadeklarowana kwota w wysokości 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek.

Równocześnie z prowadzeniem jednoosobowej pozarolniczej działalności gospodarczej Przedsiębiorca jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę (niepełny wymiar etatu), z tytułu której od 1 stycznia 2023 r. osiąga wynagrodzenie w wysokości niższej niż kwota minimalnego wynagrodzenia o której mowa w art. 18 ust. 4 pkt 5a usus. Do 31 grudnia 2022 r. kwota osiąganego przez Przedsiębiorcę wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę była wyższa niż kwota minimalnego wynagrodzenie, dlatego, na podstawie art. 9 ust. 1 usus, nie składał wniosku o objęcie ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej i uiszczał tylko składkę zdrowotną.

Obecnie Przedsiębiorca poszukuje dodatkowego zatrudnienia (u innego pracodawcy) w oparciu o umowę o pracę (niepełny wymiar etatu). Celem Przedsiębiorcy jest uzyskiwanie - z dwóch lub więcej umów o pracę (w ramach każdej umowy zatrudnienie w niepełnym wymiarze etatu) - łącznego wynagrodzenia w wysokości nie niższej niż kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę o której mowa w art. 18 ust. 4 pkt 5a usus.

Wówczas, na podstawie art. 9 ust. 1 usus, będzie podlegał obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu wyłącznie z tytułu pozostawania w stosunku pracy, nawet jeżeli wynagrodzenie z żadnej umowy o pracę osobno nie będzie równe lub większe kwocie, o której mowa w art. 18 ust. 4 pkt 5a usus.

Stanowisko Przedsiębiorcy

W ocenie Przedsiębiorcy, w opisanym stanie faktycznym, w przypadku osiągania z dwóch lub więcej umów o pracę łącznego wynagrodzenia w wysokości nie niższej niż kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę której mowa w art. 18 ust. 4 pkt 5a usus, nie będzie podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Wynika to z art. 9 ust. 1 usus w zw. z art. 9 ust. 1a usus.

Artykuł 9 ust. 1 usus stanowi, że osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3, 7b, 10, 20 i 21, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy (...). Mogą one dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1a.

Artykuł 9 ust. 1a stanowi, że ubezpieczeni wymienieni w art. 9 ust. 1, których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy (...) w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5a, podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. Ib i art. 16 ust. 1Oa.

W ocenie Przedsiębiorcy, skoro z dwóch stosunków pracy (u różnych pracodawców), osiągnie łączne wynagrodzenie w wysokości równej lub wyższej niż kwota o której mowa w art. 18 ust. 4 pkt 5a usus, zastrzeżenie o którym mowa w art. 9 ust. 1a usus nie znajdzie zastosowania, nawet jeżeli wynagrodzenie z żadnej umowy o pracę osobno nie będzie równe lub większe kwocie, o której mowa w art. 18 ust. 4 pkt 5a usus.

Przedsiębiorca uważa, że gdyby zamiarem ustawodawcy było ustanowienie wymogu osiągania minimalnego wynagrodzenia za pracę z tytułu każdej umowy o pracę (stosunku pracy), to taki zapis znalazłby się wprost w treści art. 9 ust. 1a usus. Tymczasem ustawodawca posłużył się jedynie ogólnym sformułowaniem "stosunek pracy", a więc zgodnie z zasadami wykładni językowej należy uznać, że chodzi o łączne wynagrodzenie osiągane przez ubezpieczonego ze stosunku pracy (jednego lub kilku).

Taką argumentację wspiera również wykładnia systemowa art. 9 ust. 1a usus na tle całej ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Nie ulega wątpliwości, że celem ustawodawcy jest doprowadzenie do podlegania ubezpieczeniom społecznym od podstawy wymiaru składek w wysokości nie niższej niż kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę. Skoro w opisanym stanie faktycznym taka sytuacja będzie miała miejsce, tj. po uzyskaniu dodatkowego zatrudnienia w oparciu o umowę o pracę u innego pracodawcy, łączne wynagrodzenie będzie równe lub wyższe niż kwota, o której mowa w art. 18 ust. 4 pkt 5a usus, to ratio legis ustawy zostanie spełnione.

Zdaniem Przedsiębiorcy, z uwagi na powyższe w opisanym stanie faktycznym, po uzyskaniu dodatkowego zatrudnienia, jeśli dobrowolnie nie złoży wniosku o objęcie ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, nie będzie miał obowiązku opłacanie składek społecznych z tytuł prowadzonej działalności.

Analiza zdarzenia przyszłego w świetle stanu prawnego

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym regulują przepisy powołanej wyżej ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Ubezpieczeniom społecznym podlega obowiązkowo osoba, która posiada określony tytuł do ubezpieczeń wskazany przez ustawodawcę. W art. 6 ust. 1 ww. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych zostały wymienione wszystkie podmioty objęte obowiązkiem ubezpieczenia emerytalnego i ubezpieczeń rentowych.

Stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ww. ustawy, obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu) podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami. Jednocześnie, w myśl art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi.

Sytuację zbiegu tytułów do ubezpieczeń społecznych reguluje art. 9 ustawy, który w ustępie 1 wskazuje, że osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3, 7b, 10, 20 i 21, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, otrzymywania stypendium doktoranckiego, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego albo wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie. Mogą one dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1a.

Zgodnie z art. 9 ust. 1a ww. ustawy ubezpieczeni wymienieni w ust. 1, których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego lub wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5a (kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę), podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów.

W świetle powyższego, w przypadku istnienia zbiegu tytułów do ubezpieczeń, tj. pozarolniczej działalności gospodarczej i umowy o pracę, osoba prowadząca działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tego tytułu, jeśli podstawa wymiaru składek z tytułu umowy o pracę jest niższa niż minimalne wynagrodzenie za pracę.

W przypadku, gdy ubezpieczony posiada kilka umów o pracę i suma podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w danym miesiącu będzie wynosiła co najmniej kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę, to wówczas ubezpieczony będzie obowiązkowo podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu umów o pracę, natomiast z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej ubezpieczenia emerytalno-rentowe będą miały charakter dobrowolny.

Stanowisko Zakładu

Mając na uwadze przedstawiony we wniosku złożonym 12 maja 2023 r. przez Przedsiębiorcę opis zdarzenia przyszłego oraz obowiązujące przepisy Zakład uznaje za prawidłowe stanowisko w przedmiocie braku obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej, w sytuacji równoczesnego zatrudnienia na podstawie umów o pracę, z których łączna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w przeliczeniu na okres miesiąca będzie co najmniej równa lub wyższa kwocie minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Decyzja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Przedsiębiorcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie wydania decyzji.

Wydana decyzja wiąże Zakład wyłącznie w sprawie Przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 35 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 34 ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, odwołanie do Sądu Okręgowego we (...). Odwołanie wnosi ię na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.