WPI/200000/43/434/2014 - Obowiązek ubezpieczeń społecznych.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 672 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie rozpatrując wniosek złożony w dniu 1 kwietnia 2014 r. przez przedsiębiorcę (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowe - akcyjna uznaje za nieprawidłowe stanowisko Wnioskodawcy w sprawie zastosowania art. 9 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych do pracowników Wnioskodawcy, wykonujących na jego rzecz umowy cywilnoprawne.

W dniu 1 kwietnia 2014 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowo - akcyjna o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca wskazał, iż jest uprawniony do dysponowania nieruchomością na terenie której znajduje się zabytkowa kopalnia gdzie zorganizowana została ogólnodostępna trasa turystyczna. Wnioskodawca osiąga przychody ze sprzedaży biletów uprawniających do wstępu na teren podziemnej trasy turystycznej, jak również przychody związane z dzierżawą punktów gastronomicznych oraz punktów sprzedaży pamiątek na terenie trasy podziemnej ora/, nieruchomości. W związku z tym, że działalność Wnioskodawcy nie ogranicza się jedynie do organizowania ruchu turystycznego na terenie obiektu. Wnioskodawca zlecił usługi związane z zapewnieniem prawidłowej obsługi ruchu turystycznego na terenie obiektu, wyspecjalizowanej w tego typu działalności spółce (...) spółka z o.o. Spółka ta jest powiązana kapitałowo z Wnioskodawcą.

Pomiędzy Wnioskodawcą oraz (...) została zawarta dnia 12 listopada 2013 r. umowa współpracy na podstawie której (...) zobowiązuje się do zapewnienia obsługi ruchu turystycznego odbywającego się w obiekcie poprzez: kontrolę i utrzymanie wyrobisk zabytkowej kopalni, kontrolę oraz utrzymanie sieci znajdujących się w wyrobiskach zabytkowej kopalni, utrzymanie obiektów turystycznych znajdujących się na powierzchni, obsługę turystów.

Wynagrodzenie za świadczone na podstawie umowy z dnia 12 listopada 2013 r. usługi określone zostało w umowie jako suma planowanych w każdym miesiącu kosztów realizacji umowy ponoszonych przez (...) plus 20% marża. Pomimo lego, ze wszelkie czynności związane z organizacją dystrybucji biletów na terenie obiektu są prowadzone przez (...) dochody z ich sprzedaży trafiają bezpośrednio do wnioskodawcy.

Wnioskodawca wskazuje, iż podpisana między stronami umowa współpracy jest obszernym dokumentem, szczegółowo regulującym zasady utrzymania wyrobisk górniczych, utrzymania infrastruktury technicznej znajdującej się w kopalni oraz organizacji ruchu turystycznego.

Jednym z punktów umowy dotyczącym obsługi ruchu turystycznego jest zobowiązanie (...) do zapewnienia obsługi zwiedzających kopalnię grup turystycznych przez wykwalifikowanych przewodników, posiadających odpowiednią wiedzę o kopalni i zasadach bezpieczeństwa podczas poruszania się po jej terenie. Każdy z przewodników może zostać dopuszczony do realizacji takich obowiązków jedynie po pozytywnym zaliczeniu specjalistycznego egzaminu kwalifikującego. Osoby, które przeszły pozytywnie taką weryfikację wykonują zadania związane z oprowadzaniem grup turystycznych po terenie zabytkowej kopalni, na podstawie zawieranych z (...) umów o dzieło, gdzie uzyskiwane wynagrodzenie jest uzależnione od ilości oprowadzonych grup turystycznych w danym miesiącu.

W dotychczasowej praktyce działalności Wnioskodawcy oraz (...) występują przypadki w których niektóre spośród osób zatrudnionych na umówię o pracę u Wnioskodawcy, zyskały status przewodników, zdając pozytywnie egzamin kwalifikacyjny i realizują umowy o dzieło na zamówienie W każdym z takich przypadków przedmiot umów o dzieło (wykonywanie usług oprowadzania grup turystycznych po terenie kopalni), nie pokrywa się w żadnym stopniu z przedmiotem umów o pracę zawartych z Wnioskodawcą Przykładowo, osobami wykonującymi na podstawie umów o dzieło oprowadzanie grup turystycznych są zatrudnieni u Wnioskodawcy, na podstawie umów o pracę na pełen etat na czas nieokreślony, specjalista do spraw administracji oraz sztygar zmianowy oddziału ruchu mechanicznego szybów. Wykonanie obowiązków wynikających z umów o dzieło jest wykonywane przez pracowników Wnioskodawcy poza godzinami pracy. Wnioskodawca nie zatrudnia również żadnego pracownika, który w zakresie swoich obowiązków miałby oprowadzanie grup turystycznych po terenie zabytkowej kopalni.

Analizując sposób realizacji zadań wynikających z zawartych przez pracowników wnioskodawcy umów cywilnoprawnych z (...) wnioskodawca dochodzi do wniosku, ze efekty pracy pracowników wnioskodawcy mogą być wykorzystywane pośrednio w jego działalności w związku z osiąganiem przychodów z ruchu turystycznego w kopalni Tym samym wnioskodawca powziął wątpliwość dotyczącą stosowania art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1442).

Wnioskodawca pismem z dnia 28 stycznia 2014 r. wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z wnioskiem o wydanie interpretacji dotyczącej stosowania wyżej wymienionego przepisu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zdaniem Wnioskodawcy przedstawiony przez, niego stan faktyczny wykluczał zastosowanie art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, a w związku z tym Wnioskodawca nie powinien być zobligowany do zwiększenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne o wartość wynagrodzenia uzyskiwanego od podmiotu trzeciego z tytułu umowy o dzieło przez zatrudniane przez niego osoby.

Wnioskodawca wskazał, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją nr 109/2014 z dnia 14 lutego 2014 r. uznał argumentację Wnioskodawcy za nieprawidłową. Wnioskodawca w stanie faktycznym przedstawił fragment uzasadnienia decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w którym to uzasadnieniu Zakład stwierdzi, ze w przypadku gdy pracownik wykonuje dodatkową umowę cywilnoprawną na rzecz swojego pracodawcy (bez względu na fakt zawarcia takiej umowy z innym niż pracodawca podmiotem), to z tytułu wykonywania tej umowy, pracownik podlega ubezpieczeniom społecznym na takich samych zasadach jak w przypadku umowy o pracę. tj. obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi dla tej osoby łączny przychód, uzyskiwany z umowy o pracę oraz umowy cywilnoprawnej.

Wobec jednoznacznego stanowiska Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Wnioskodawca poinformował pracowników o zmianach jakie muszą zostać wprowadzone w związku z koniecznością zwiększenia podstawy-wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, o kwoty uzyskiwane przez pracowników z tytułu umów cywilnoprawnych, zawieranych z (...). Przedsiębiorca wskazuje, ze planowane zmiany wiążą się z licznymi komplikacjami formalnymi oraz zwiększeniem obciążeń pracowników z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne (powodujących spadek ich dochodów netto). W związku z tym, część pracowników Wnioskodawcy wykonujących prace na rzecz na podstawie umów zlecenia i umów o podobnym charakterze, zadeklarowała chęć dobrowolnego zgłoszenia się do ubezpieczeń społecznych przyjmując jako tytuł ubezpieczenia wiążące ich umowy zlecenia i umowy o dzieło zawarte z (...).

Przedsiębiorca wskazuje, że podstawą prawną umożliwiająca przyjęcie takiego rozwiązania jest art. 9 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zgodnie z którym osoby zatrudnione na umowę o pracę, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniem emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło. Osoby te mogą jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów.

Zastosowanie zaproponowanego rozwiązania, pozwoli zdaniem wnioskodawcy na oskładkowanie wynagrodzenia otrzymywanego przez pracowników Wnioskodawcy w ramach umów cywilnoprawnych już na etapie wypłaty wynagrodzenia z tytułu tych umów. Płatnikiem w takim przypadku byłaby spółka (...) a w związku z tym, że składki zostałyby uregulowane, nie występowałaby konieczność zwiększania podstawy wymiaru składek z tytułu umów o pracę obowiązujących między Wnioskodawcą a pracownikami.

Wnioskodawca przedstawił własne stanowisko w sprawie, w którym wskazał, że wprowadzenie do polskiego systemu ubezpieczeń społecznych art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, miało na celu wyeliminowanie nadużyć polegających na sztucznym zmniejszaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, poprzez, wykonywanie pracy na rzecz pracodawcy za pośrednictwem podmiotów trzecich. Zdaniem Wnioskodawcy w przedstawionym stanie faktycznym pracownicy Wnioskodawcy wykonujący pracę na rzecz swojego pracodawcy na podstawie umów cywilnoprawnych zawartych ze spółką (...) zgłosiliby na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wnioski, o objęcie ich dobrowolnymi ubezpieczeniami z tytułu wiążącej ich umowy cywilnoprawnej z (...).

W ten sposób, zdaniem Wnioskodawcy składki od uzyskiwanego przez tę grupę pracowników, wynagrodzenia z wykonywanych umów cywilnoprawnych zostałyby uregulowane w pełnej wysokości, za pośrednictwem płatnika jakim byłaby spółka Wnioskodawca uważa, ze w żaden sposób nie dochodziłoby do unikania oskładkowania i niezgodnego z prawem obniżenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Co za tym idzie, nie zachodziłaby konieczność zwiększenia na podstawie art. 8 ust. 2a podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne poprzez zsumowanie w Wnioskodawcy jako płatnika, wynagrodzenia z umowy cywilnoprawnej. Składki związane z umową cywilnoprawną zostałyby juz uregulowane przez płatnika składek jakim byłaby (...).

Podsumowując Wnioskodawca uważa, że zgłoszenie przez pracowników Wnioskodawcy wykonywanych przez nich dla (...) umów cywilnoprawnych jako dobrowolnego tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi przez (...) powinno powodować brak obowiązku zwiększania u pracodawcy podstawy wymiaru składek w oparciu o art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Przyjęcie przeciwnego rozwiązania wiązałoby się z przyjęciem dopuszczalności dwukrotnego naliczenia składek na ubezpieczenia społeczne od lego samego wynagrodzenia, co zdaniem Wnioskodawcy jest sprzeczne z podstawowymi zasadami państwa prawa.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład (be/pieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi. Ze przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

Ponadto zgodnie z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 powołanej powyżej ustawy, wyłącznie w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne. Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym regulują przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1) i 4) powołanej ustawy, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym podlegają, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej są pracownikami oraz osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Pracownicy zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązkowo podlegają również ubezpieczeniu chorobowemu. Natomiast na podstawie art. 12 ust. 1 tej ustawy również obowiązkowo podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu.

Ponadto art. 9 ustawy, w ustępach od 1 do 8 rozstrzyga obowiązek ubezpieczeń społecznych w odniesieniu do osób spełniających warunki do podlegania ubezpieczeniom społecznym z kilku tytułów jednocześnie. W myśl art. 9 ust. 1 ustawy, osoby, o których mowa w art 6 ust. 1 pkt 1, 3, 10, 18a, 20 i 21, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego albo wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie. Mogą one dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1a.

W powołanym powyżej przepisie zostały wskazane tytuły, z którymi zawsze łączy się obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Tytuły tc mają charakter bezwzględny w tym znaczeniu, że nawet jeżeli ubezpieczony spełnia warunki do objęcia go obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym 1 rentowymi z innego tytułu, podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznych z tych tytułów. Ustawodawca jako tytuł do objęcia obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalno - rentowym w art. 9 ust. 1 wskazał m.in. stosunek pracy, przy czym odwołał się do rozszerzonej definicji pracownika, która obejmuje również sytuację, gdy pracownik wykonuje prace na podstawie umowy cywilnoprawnej, zawartej z osobą trzecią, jeżeli w jej ramach praca wykonywana jest na rzecz pracodawcy, z którym osoba pozostaje w stosunku pracy. Przepis ten odwołuje się do pojęcia pracownika, które dla celów ubezpieczeń społecznych wykracza poza sferę stosunku pracy.

Zasady obejmowania ubezpieczeniami społecznymi wynikające z art. 9 odnoszą się do osób spełniających warunki do podlegania ubezpieczeniom społecznym z kilku tytułów jednocześnie, przy czym pracowniczy tytułu do ubezpieczeń będzie zawsze obowiązkowy, również w sytuacji, jeżeli objęcie pracowniczymi ubezpieczeniami społecznymi wynika z zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Prawo do dobrowolnego zgłoszenia do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych przysługiwać będzie w sytuacji gdy osoba posiada oprócz pracowniczego tytułu do ubezpieczeń również inny tytuł, natomiast w sytuacji wykonywania umowy cywilnoprawnej na rzecz własnego pracodawcy nie powstanie drugi tytuł do ubezpieczeń społecznych, a z tytułu wykonywania tych umów wykonawca podlega ubezpieczeniom społecznym na takich samych zasadach jak w przypadku umowy o pracę, tj. obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu.

Z wniosku złożonego przez przedsiębiorcę wynika, że pracownicy Wnioskodawcy w ramach umowy o współpracy z podmiotem powiązanym kapitałowo wykonują umowy cywilnoprawne na rzecz własnego pracodawcy (Wnioskodawcy). Zatem do pracowników Wnioskodawcy, zastosowanie znajdzie art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zgodnie z którym, za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy W konsekwencji pracownicy wnioskodawcy obowiązkowo objęci zostaną pracowniczym tytułem do ubezpieczeń społecznych, także w zakresie swojej dalszej aktywności w ramach umów cywilnoprawnych zawartych na podstawie umowy o współpracy.

Reasumując po stronie Wnioskodawcy powstanie obowiązek odprowadzenia składek na ubezpieczenia od wynagrodzenia uzyskanego na podstawie umów cywilnoprawnych w ramach, których wykonywane są czynności na rzecz Wnioskodawcy. Wnioskodawca stosownie do art. 18 ust. 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zobowiązany jest do uwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne pracowników, również przychodu jaki pracownicy uzyskali z tytułu umów cywilnoprawnych, wykonywanych na rzecz Wnioskodawcy. Zgodnie z art. 18 ust. 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w przypadku ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 2a, w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe uwzględnia się również przychód z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło.

Ponadto w przypadku dobrowolnego zgłoszenia do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, wyrażający chęć objęcia dobrowolnymi ubezpieczeniami, w ogóle nie podlega ubezpieczeniu chorobowemu, gdyż temu ubezpieczeniu podlegają jedynie osoby, obowiązkowo objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi (art. 10 ust. 2 ustawy o s.u.s.). W związku z tym. w sytuacji zastosowania rozwiązania przyjętego przez wnioskodawcę doszłoby do niezgodnego z przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych zaniżenia składki na ubezpieczenie chorobowe.

Również stanowisko Wnioskodawcy odnośnie dopuszczalności dwukrotnego naliczenia składek na ubezpieczenia społeczne jest nieprawidłowe, ponieważ z treści powołanego powyżej art. 18 ust. 1a wnika, że przychód osiągnięty przez pracownika z tytułu umowy cywilnoprawnej, uwzględnia się w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia, jeżeli umowa taka wykonywana jest na rzecz własnego pracodawcy, to jedynie Wnioskodawca zobowiązany jest do odprowadzenia składek na ubezpieczenia społeczne od wynagrodzenia uzyskanego z tytułu wykonywania tej umowy, uwzględnionego w podstawie wymiaru składek razem z przychodem uzyskanym przez pracownika z tytułu stosunku pracy.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcy i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania decyzji.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.