WPI/200000/43/42/2019 - Brak obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne od wynagrodzenia przyznanego uchwałą rady nadzorczej z tytułu pełnienia funkcji członka zarządu spółdzielni.

Na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2018 r. poz. 646 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1778 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie w odpowiedzi na wniosek o wydanie indywidualnej interpretacji złożony w dniu 14 stycznia 2019 r., uzupełniony w dniu 23 stycznia 2019 r. i w dniu 28 stycznia 2019 r. przez przedsiębiorcę: (...)

W dniu 14 stycznia 2019 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wpłynął wniosek przedsiębiorcy: (...) o wydanie interpretacji indywidualnej. Powyższy wniosek został uzupełniony przez Wnioskodawcę w dniu 23 stycznia 2019 r. poprzez dokonanie kolejnej wpłaty za drugi nieopłacony stan faktyczny. W dniu 28 stycznia 2019 r. Wnioskodawca złożył pismo z dnia 24 stycznia 2019 r. które stanowi uzupełnienie stanu faktycznego wniosku o interpretację złożonego w dniu 14 stycznia 2019 r.

Stan faktyczny wniosku:

Pani (...) jest zatrudniona w (...) na podstawie umowy o pracę na stanowisku Głównego Księgowego. Z tytułu zatrudnienia na ww. stanowisku otrzymuje wynagrodzenie, które podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych oraz od którego są odprowadzane składki na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Niezależnie od powyższego ww. jest powołana mocą uchwały Rady Nadzorczej nr 38/2010 z dnia 2 lipca 2010 r. do pełnienia funkcji Zastępcy Prezesa Zarządu. Jest to stosunek organizacyjny, a nie stosunek pracy, gdyż nie zawarto odrębnej umowy o pracę. W związku z pełnieniem funkcji Zastępcy Prezesa Zarządu Rada Nadzorcza Spółdzielni przyznała uchwałą wynagrodzenie w kwocie (...) zł (na listach plac widnieje jako dodatek funkcyjny).

Reasumując, niezależnie od wykonywanego stosunku pracy i uzyskiwanego z tego tytułu wynagrodzenia Pani (...) jest powołana do pełnienia funkcji członka zarządu (...) i z tytułu tej funkcji otrzymuje dodatkowe wynagrodzenie przyznane uchwałą Rady Nadzorczej.

Wnioskodawca powziął wątpliwość w następujących kwestiach:

W piśmie z dnia 24 stycznia 2019 r. Wnioskodawca wskazał, iż wynagrodzenie w kwocie (...) zł z tytułu pełnienia funkcji zastępcy prezesa zarządu w spółdzielni na podstawie uchwały Rady Nadzorczej stanowi przychód w rozumieniu art. 13 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wnioskodawca wyjaśnia, iż do tej pory wynagrodzenie, o którym mowa wyżej omyłkowo klasyfikowane było jako przychód ze stosunku pracy. W trakcie kontroli prowadzonej przez (...) w październiku 2018 r. Pani lustrator zwróciła uwagę na nieprawidłowości związane z odprowadzaniem składek na ubezpieczenia społeczne oraz podatku dochodowego od wynagrodzenia za sprawowanie funkcji zastępcy prezesa zarządu. W związku z tym (...) wystąpiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z wnioskiem o wydanie interpretacji oraz zamierza złożyć korektę w Urzędzie Skarbowym.

Własne stanowisko wnioskodawcy w sprawie:

I. W ocenie wnioskodawcy, wynagrodzenie ustalone uchwalą Rady Nadzorczej z tytułu pełnienia funkcji Zastępcy Prezesa Zarządu, podlega jedynie opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Nie podlega natomiast oskładkowaniu tj. nie podlega ustawie o ubezpieczeniu społecznym.

Wnioskodawca uzasadnia powyższe stanowisko wskazując, iż art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie określa powołania na stanowisko członka zarządu spółdzielni jako odrębnego tytułu do ubezpieczeń społecznych. Należy rozróżnić stosunek organizacyjny jaki wiąże członka zarządu ze spółdzielnią od stosunku pracy lub innej umowy, która może być zawarta obok aktu powołania pomiędzy spółdzielnią a członkiem zarządu. Powołanie danej osoby do zarządu spółdzielni i przyznanie jej oraz wyplata z tytułu pełnienia tej funkcji wynagrodzenia na podstawie wspomnianej uchwały nie powoduje nawiązania stosunku pracy członka zarządu na podstawie powołania (por. wyr. SN z dnia 14 lutego 2001 r. I PKN 258/00, OSNAPIUS 2002, Nr 23 poz. 565).

Katalog osób podlegających obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym określono w art. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych uzależniając zaistnienie tegoż obowiązku nie od finansowego wymiaru pełnionej funkcji a od formy, w jakiej dana osoba została powołana na stanowisko członka zarządu. Dla rozstrzygnięcia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne istotne jest czy dana osoba posiada jeden z tytułów ubezpieczenia określonych tym przepisem. W rezultacie nie powinna zostać zaliczona do ubezpieczonych osoba pełniąca funkcję członka zarządu pod warunkiem, że funkcja ta nie jest wykonywana w ramach stosunku prawnego określonego w tym przepisie (np. umowa o pracę).

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze zarząd kieruje działalnością spółdzielni oraz reprezentuje ją na zewnątrz. Członków zarządu, w tym prezesa i jego zastępców, wybiera i odwołuje, stosownie do postanowień statutu, rada lub walne zgromadzenie. Jednocześnie w myśl art. 52 § 1 powyższej ustawy z członkami zarządu zatrudnianymi w spółdzielni rada spółdzielni nawiązuje stosunek pracy - w zależności od powierzonego stanowiska - na podstawie umowy o pracę albo powołania (art. 68 Kodeksu pracy). Jednakże Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 21 lutego 2003 r. (sygn. akt III PZP 19/2002) odrzucił możliwość nawiązywania stosunku pracy z członkami zarządu spółdzielni na podstawie powołania. Ponadto cytując wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 5 marca 2009 r. (sygn. akt AUa 1512/08) należy stwierdzić, że w wyniku wyboru członka zarządu przez uprawniony do tego organ oraz przyjęcia tego wyboru dochodzi między spółdzielnią i osobą wybraną do powstania obligacyjnego stosunku cywilnoprawnego, który można określić mianem stosunku członkostwa w zarządzie. Jego treścią (...) jest uprawnienie i obowiązek współdziałania z pozostałymi członkami zarządu w wykonywaniu określonych w ustawie i statucie czynności należących do tego organu. Można zatem powiedzieć, że u podstaw łączącego strony vinculum iuris leży stosunek organizacyjny, wyznaczony strukturą spółdzielni."

Zdaniem wnioskodawcy, pełnienie funkcji członka zarządu wyłącznie na podstawie powołania uchwałą Rady Nadzorczej również przez osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę na stanowisku nie związanym z pełnioną funkcją nie skutkuje zaistnieniem obowiązku opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne od wynagrodzenia z tytułu pełnionej funkcji przyznanego uchwałą Rady Nadzorczej i nie wynikającego z wykonywanego niezależnie stosunku pracy. W rezultacie jeżeli funkcja członka zarządu pełniona jest wyłącznie na podstawie stosunku organizacyjnego i nie wynika z posiadanej umowy o pracę to pomimo pobierania ustalonego uchwałą Rady Nadzorczej wynagrodzenia z tego tytułu wynagrodzenie to nie będzie stanowiło podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

2. Wnioskodawca stoi na stanowisku, że może domagać się zwrotu nienależnie opłaconych składek, które nie uległy przedawnieniu, po złożeniu wniosku do ZUS o ich zwrot.

Art 24 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi, że:

6c. Po stwierdzeniu, że składki zostały nienależnie opłacone, płatnik składek może złożyć wniosek o ich zwrot. 6g. Nienależnie opłacone składki ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od dnia:

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia, co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna). W myśl ustępu 5 powołanego powyżej artykułu udzielenie interpretacji indywidualnej następuje w drodze decyzji. Jednocześnie stosownie do art. 83d ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład wydaje interpretacje indywidualne, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Solidarnościowy Fundusz Wsparcia Osób Niepełnosprawnych, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Nadmienić w tym miejscu należy, iż w drodze niniejszej decyzji Zakład dokonuje jedynie oceny stanowiska przedsiębiorcy w zakresie przedstawionej przez niego interpretacji przepisów, z których wynika obowiązek opłacania składek. Mocą niniejszej decyzji Zakład nie przyznaje natomiast jakiegokolwiek prawa ani nie stwierdza jakiegokolwiek obowiązku ubezpieczeniowego. Ocena stanowiska Przedsiębiorcy dokonywana pod kątem prawidłowości zaprezentowanej przez Wnioskodawcę wykładni przepisu prawa, czyniona jest w oparciu o kompletny opis stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego zawartego w treści wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji. Podkreślenia przy tym wymaga, iż granice sprawy wszczętej wniesieniem wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji, jak zauważono wyżej, zakreślają jedynie ramy opisu stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Wydając indywidualną interpretację Zakład przyjmuje więc jako prawdziwe złożone przez Wnioskodawcę oświadczenia, zwracając jednocześnie uwagę na fakt, iż wiążący charakter niniejszej decyzji ograniczony został jedynie do stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania.

Wskazać należy przy tym, że w myśl powołanego powyżej art. 83d ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład wydaje interpretacje indywidualne, wyłącznie w ściśle zakreślonym katalogu spraw. Kwestia kwalifikacji określonego świadczenia jako przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz wskazania źródła takiego przychodu, nie mieści się w powyższym zakresie. W konsekwencji, Organ dokonał interpretacji przepisów dotyczących obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne opierając się na zawartym w piśmie z dnia 24 stycznia 2019 r. wskazaniu Przedsiębiorcy, że wynagrodzenie z tytułu pełnienia zastępcy prezesa zarządu w spółdzielni na podstawie uchwały Rady Nadzorczej stanowi przychód w rozumieniu art. 13 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a nie przychód z tytułu stosunku pracy.

Katalog osób podlegających obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym określono w art. 6 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1778 z późn. zm.) Dla rozstrzygnięcia obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym konieczne jest ustalenie czy dana osoba posiada jeden z tytułów ubezpieczenia określonym tym przepisem.

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - o którym wyżej mowa, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają pracownicy z wyłączeniem prokuratorów. Za pracownika - zgodnie z art. 8 ust. 1, ust. 2a tejże ustawy uważa się osobę pozostająca w stosunku pracy, a także osobę wykonującą prace na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taka zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeśli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy, z wyjątkiem osób współpracujących.

W świetle przepisów Kodeksu pracy pracownikiem jest nie tylko osoba zatrudniona na podstawie umowy pracę, ale także na podstawie powołania - art. 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeksu pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 917 z późn. zm.). W myśl art. 68 kodeksu pracy, stosunek pracy nawiązuje się na podstawie powołania w przypadkach określonych w odrębnych przepisach.

Zgodnie z art. 35 § 1 oraz art. 48 § 1 i art. 49 § 2 ustawy z dnia 16 września 1982 r. Prawo Spółdzielcze (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 1285). Organami spółdzielni są: walne zgromadzenie; rada nadzorcza, zwana dalej "rada"; zarząd; w spółdzielniach, w których walne zgromadzenie jest zastąpione przez zebranie przedstawicieli - zebranie grup członkowskich (art. 59). Zarząd kieruje działalnością spółdzielni oraz reprezentuje ją na zewnątrz. Członków zarządu, w tym prezesa i jego zastępców, wybiera i odwołuje, stosownie do postanowień statutu, rada lub walne zgromadzenie.

W myśl art. 52 § 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze - powołanej powyżej - z członkami zarządu zatrudnianymi w spółdzielni rada spółdzielni nawiązuje stosunek pracy - w zależności od powierzonego stanowiska - na podstawie umowy o pracę albo powołania (art. 68 Kodeksu pracy). Nie dotyczy to spółdzielni pracy, w których zatrudnienie członków następuje bez względu na stanowisko na podstawie spółdzielczej umowy o pracę, oraz tych spółdzielni produkcji rolnej, w których podstawą świadczenia pracy przez członków jest stosunek członkostwa.

Skład Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego podjął uchwałę z dnia 21 lutego 2003 r. sygn. akt III PZP 19/02 stwierdzającą, iż przepis art. 52 § 1 ustawy - Prawo spółdzielcze nie jest przepisem odrębnym w rozumieniu 68 § 1 Kodeksu Pracy, co oznacza, iż samo powołanie na członka zarządu nie rodzi obowiązku pracy.

Powołanie na członka zarządu jest powołaniem do pełnienia funkcji. Zatem osoba, która pełni funkcję członka zarządu tylko na podstawie uchwały powołującej nie podlega z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym. W konsekwencji nie podlega zgłoszeniom do ubezpieczeń i od otrzymanego przez tę osobę wynagrodzenia nie odprowadza się składek na ubezpieczenia społeczne.

Z treści wniosku złożonego w dniu 14 stycznia 2019 r. wynika, że Pani (...) i jest zatrudniona w na podstawie umowy o pracę jako Główny Księgowy. Z tego tytułu otrzymuje wynagrodzenie, od którego są odprowadzane składki na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, FPiFGŚP. Niezależnie od tego Pani (...) jest powołana mocą uchwały rady nadzorczej spółdzielni z dnia 02.07.2010 r. do pełnienia zastępcy Prezesa Zarządu i w związku z pełnieniem tej funkcji pobiera wynagrodzenie w kwocie (...) zł. Wnioskodawca powziął wątpliwość w sprawie obowiązku odprowadzania składki na ubezpieczenia społeczne od wynagrodzenia Pani (...) z tytułu pełnienia funkcji członka zarządu spółdzielni.

Uwzględniając powyższe, Zakład uznał stanowisko Wnioskodawcy w sprawie braku obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne od wynagrodzenia uzyskiwanego przez członka zarządu spółdzielni wyłącznie na podstawie uchwały RN spółdzielni, jeśli nie nawiązano dodatkowo innego stosunku prawnego będącego podstawą wypłaty wynagrodzenia za prawidłowe.

Ponadto zgodnie z art. 34 ust. 1 i 5 Prawa przedsiębiorców w związku z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych udzielenie interpretacji indywidualnej następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Zakład wydaje interpretacje indywidualne, wyłącznie w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Solidarnościowy Fundusz Wsparcia Osób Niepełnosprawnych, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek. Zapis art. 83d ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wskazuje jednoznacznie, że nie każda sprawa leżąca we właściwości organu jest możliwa do rozstrzygnięcia przez wydanie interpretacji w tym trybie. W konsekwencji, w przypadku, gdy wniosek o wydanie indywidualnej interpretacji zostanie złożony w sprawie nie odnoszącej się do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę w jego indywidualnej sprawie daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, Zakład obowiązany jest odmówić wydania takiej interpretacji.

W zakresie przedmiotowym spraw w których Zakład może się wypowiedzieć za pośrednictwem indywidualnej interpretacji nie znalazły się sprawy dotyczące rozliczania składek, lub wysokości zadłużenia, a nadto sprawy dotyczące kwestii możliwości domagania się zwrotu nienależnie opłaconych składek. W trybie art. 34 Prawa przedsiębiorców Zakład nie ma również prawa prowadzenia z Wnioskodawcą postępowania dowodowego, czy też postępowania wyjaśniającego co do zaistniałego stanu faktycznego. To rolą przedsiębiorcy jest wyczerpujące przedstawienie opisu stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego, aby możliwe było wydanie przez Organ właściwej interpretacji zgodnej z zaistniałym stanem faktycznym. Zakład podkreśla, iż aby organ mógł zająć stanowisko w zakresie zwrotu nienależnie opłacanych składek musiałby przeprowadzić postępowanie dowodowe z Przedsiębiorcą, a na takie postępowanie ustawodawca w tym trybie nie udzielił organowi zgody, biorąc pod uwagę zapis art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz brzmienie art. 34 ust. 1 i 3 Prawa przedsiębiorców.

W związku z powyższym Oddział nie ma podstaw prawnych do wydania interpretacji w zakresie możliwości domagania się przez Wnioskodawcę zwrotu nienależnie opłaconych składek i dlatego w tym zakresie odmówił wydania interpretacji na wniosek Przedsiębiorcy złożony w dniu 14 stycznia 2019 r., uzupełniony w dniu 23 stycznia 2019 r. i w dniu 28 stycznia 2019 r.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu jego zaistnienia. Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 35 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 34 ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, odwołanie do Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.