WPI/200000/43/363/2023 - Ulga na start

Na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2023 r. poz. 221) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1009 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (dalej: Zakład) uznaje za prawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku złożonym 17 kwietnia 2023 r. przez (...) (dalej: Przedsiębiorca) w sprawie dotyczącej niepodlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej.

Wnioskiem z dnia 17 kwietnia 2023 r. Przedsiębiorca wystąpił do Zakładu o wydanie interpretacji indywidualnej na podstawie art. 34 ustawy - Prawo przedsiębiorców.

Opis stanu faktycznego (Przedsiębiorcy):

Przedsiębiorca poinformował, że w dniu 3 kwietnia 2023 r. rozpoczął działalność gospodarczą pod firmą (...) Jest to jego pierwsza działalność gospodarcza. W związku z powyższym zdecydował się na korzystanie z tzw. ulgi na start oraz złożył stosowne zgłoszenie do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (formularz ZUS ZZA).

Ponadto, Przedsiębiorca przed rozpoczęciem działalności gospodarczej był zatrudniony w oparciu o umowy o pracę. Pracę świadczył na rzecz prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą: (...) z siedzibą w (...). oraz na rzecz (...) prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą:- (...) siedzibą (...). Świadczenie pracy w ww. związane było z uzyskaniem pozytywnego wyniku egzaminu wstępnego na aplikację adwokacką. Przed złożeniem egzaminu adwokackiego począwszy do dnia 2 stycznia 2022 r. Przedsiębiorca przebywał na urlopie macierzyńskim, a następnie urlopie rodzicielskim, w trakcie którego złożył z pozytywnym wynikiem egzamin adwokacki. Następnie, został wpisany na listę adwokatów niewykonujących zawodu. Umowy o pracę łączące Przedsiębiorcę z ww. zostały rozwiązane za porozumieniem stron z dniem zakończenia urlopu macierzyńskiego tj. z dniem 2 stycznia 2023 r., z uwagi na fakt uzyskania uprawnień do wykonywania zawodu adwokata oraz chęć rozpoczęcia wykonywania zawodu na własny rachunek we własnym przedsiębiorstwie. Podkreślenia wymaga, iż zgodnie z art. 4b ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2022 r. poz. 1184) (dalej: ustawa - Prawo o adwokaturze) "Adwokat nie może wykonywać zawodu jeżeli pozostaje w stosunku pracy." Przedsiębiorca, w związku z rozpoczęciem działalności gospodarczej w dniu 3 kwietnia 2023 r., od tego dnia uzyskał uprawnienie do wykonywania zawodu adwokata, gdyż zgodnie z art. 4a ust. 1 ustawy - Prawo o adwokaturze "Adwokat wykonuje zawód w kancelarii adwokackiej, w zespole adwokackim oraz w spółce". Powyższe oznacza, iż zawód adwokata nie może być wykonywany w innej formie aniżeli wymienionej w ww. przepisie.

Zgodnie z treścią art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2023 r. poz. 221) (dalej: ustawa - Prawo przedsiębiorców) przedsiębiorca nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej, jeżeli:

Wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczy ostatniej z ww. przesłanek, a mianowicie "nie wykonywania działalności na rzecz pracodawcy, u którego w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym pracowali na etacie i wykonywali czynności wchodzące w zakres obecnie wykonywanej działalności". Początek pracy w zawodzie adwokata, kiedy nie posiada się grona klientów indywidualnych oraz stałych obsług prawnych świadczonych na rzecz klientów korporacyjnych, kiedy oczekuje się na pierwsze sprawy w ramach pomocy prawnej świadczonej z urzędu, jest niezwykle trudny. Ponadto, praca adwokata niejednokrotnie wymaga korzystania z pomocy innych adwokatów z uwagi na nakładające się terminy czynności procesowych, terminy rozpraw i posiedzeń sądowych. Powszechnym zjawiskiem jest stała współpraca wśród adwokatów. Mając na względzie powyższe Przedsiębiorca chciałby nawiązać taką współpracę z byłymi pracodawcami, oferując swoją pomoc w czynnościach wymagających posiadania uprawnień do wykonywania zawodu adwokata, zwłaszcza zastępstwa byłego pracodawcy przed Sądami w razie braku możliwości jego osobistego stawiennictwa czy pomocy w zapewnieniu stałej obsługi prawnej klientów. Wobec powyższego powstaje pytanie czy świadczenie usług na rzecz (...) oraz nie będzie stanowiło działalności na rzecz byłego pracodawcy, u którego Przedsiębiorca w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym pracował na etacie i wykonywał czynności wchodzące w zakres obecnie wykonywanej działalności.

Stanowisko Przedsiębiorcy:

W ocenie Przedsiębiorcy, świadczenie usług na rzecz (...) oraz nie będzie stanowiło działalności na rzecz byłego pracodawcy, u którego w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym Przedsiębiorca pracował na etacie i wykonywał czynności wchodzące w zakres obecnie wykonywanej działalności. Należy bowiem zauważyć, iż w trakcie świadczenia obowiązków pracowniczych na rzecz ww. (...)., Przedsiębiorca nie posiadał uprawnień do wykonywania zawodu adwokata, które to uzyskał dopiero z chwilą rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej w indywidualnej kancelarii. Zakres wykonywanych usług w ramach nawiązanej współpracy niewątpliwie różniłby się od czynności wykonywanych w trakcie zatrudnienia. Świadcząc pomoc prawną jako adwokat Przedsiębiorca jest samodzielny i niezależny w podejmowaniu decyzji, nie jest związany stanowiskiem czy poleceniami innych osób, w tym także, z którymi nawiązałby współpracę. Uprzednio, w ramach zawartych umów o pracę, praca Przedsiębiorcy ograniczała się do obsługi administracyjnej Kancelarii, sporządzania projektów pism, umów, występowania przed sądami z upoważnienia pracodawcy. Wszelkie czynności były realizowane pod stałym nadzorem pracodawcy, który ponosił pełną za nie odpowiedzialność, weryfikując i osobiście podpisując wszelkie sporządzone dokumenty. Zakres czynności wykonywanych w ramach współpracy adwokackiej nie będzie zatem tożsamy z uprzednio wykonywanymi czynnościami w ramach zawartych umów o pracę. Aktualnie, wykonując usługi jako adwokat, Przedsiębiorca jest w pełni samodzielny, niezależny, niezwiązany jakimikolwiek poleceniami, a jednocześnie ponosi pełną odpowiedzialność za własne działania. Podejmując współpracę w zakresie pomocy prawnej świadczonej na rzecz byłych pracodawców, zależałaby każdorazowo od potrzeb byłego pracodawcy.

Jednocześnie Przedsiębiorca pragnie zauważyć, że ta współpraca nie stanowiłaby jedynych usług wykonywanych w ramach jego przedsiębiorstwa. Przedsiębiorca ma zamiar świadczyć usługi prawne na rzecz zarówno klientów indywidualnych, jak i klientów korporacyjnych na podstawie zawartych umów o świadczenie usług, jak również w przypadku wyznaczenia przez odpowiednie organy pełnomocnikiem czy obrońcą z urzędu, a także w ramach współpracy z innymi adwokatami, nie tylko ww. z którymi łączyły go uprzednio umowy o pracę. Analizowany artykuł w części dotyczącej stwierdzenia "nie wykonuje działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej" jest tożsamym zapisem, który to zawarto w treści art. 18a ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1009). Fakt ten jest istotny, albowiem przytoczony przepis niejednokrotnie był przedmiotem orzeczeń sądowych w odniesieniu do działalności kancelarii adwokackich. Sąd Najwyższy - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w wyroku z dnia 10 kwietnia 2013 r. wydanym w sprawie o sygn. akt: II UZP 2/13 jednoznacznie potwierdził, iż "Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe adwokata wykonującego działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze w okresie pierwszych 24 miesięcy od dnia rozpoczęcia wykonywania tej działalności może stanowić zadeklarowana kwota, nie niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia także wówczas, gdy działalność tę wykonuje na rzecz byłego pracodawcy, u którego był zatrudniony jako aplikant adwokacki". Stanowisko to nadal pozostaje aktualne, znajdując potwierdzenie w wyroku Sądu Najwyższego - Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 11 lutego 2021 r. w sprawie o sygn. akt: II USKP 18/21 oraz decyzjach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wydawanych w przedmiotowej materii (przykładowo: decyzja ZUS w z dnia w sprawie nr. (...), decyzja ZUS w z dnia w sprawie nr Reasumując stwierdzić należy, iż zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem judykatury oraz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, wykonywanie przez adwokata prowadzącego samodzielną kancelarię adwokacką w ramach nowo otwartej działalności gospodarczej obsługi prawnej na rzecz pracodawcy, u którego pracował w czasie odbywania aplikacji adwokackiej, nie jest wykonywaniem czynności wchodzących w zakres działalności gospodarczej. W ocenie Przedsiębiorcy, w odniesieniu do adwokatów podejmujących działalność gospodarczą w formie prowadzenia indywidualnej kancelarii adwokackiej, w przypadku podjęcia współpracy z uprzednim pracodawcą, nie zachodzi przesłanka wyłączająca prawo do skorzystania z tzw. ulgi na start, albowiem przez "czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej", o których mowa w art. 18 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców, które uniemożliwiają zastosowanie tzw. ulgi na start dla osób podejmujących po raz pierwszy działalność gospodarczą, należy rozumieć czynności odpowiadające tym, które były uprzednio wykonywane w ramach stosunku pracy na rzecz byłego pracodawcy - z taką sytuacją nie mamy miejsca, gdyż czynności aplikanta adwokackiego (wykonywane z upoważnienia adwokata, który był osobą biorącą odpowiedzialność za ostateczny kształt dokumentów) nie mogą zostać uznane za tożsame z czynnościami podejmowanymi przez profesjonalnego pełnomocnika, jakim może być jedynie adwokat, radca prawny, rzecznik patentowy czy radca Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa. Podkreślenia wymaga, co należy przez analogię zastosować do zatrudnienia w związku z odbywaniem aplikacji adwokackiej, iż "W przypadku usług prawniczych decydujące znaczenie w zakresie interpretacji zwrotu "czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej" powinien mieć nadzór nad wcześniejszymi czynnościami wykonywanymi przez osobę zatrudnioną na stanowisku aplikanta radcowskiego. Z kolei na ograniczenie wynikające z art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców należy patrzeć przez pryzmat wykładni celowościowej, gdyż wykładnia językowa jest w tym przypadku niewystarczająca." (vide: Justyna Świątek- Rudoman glosa do uchwały SN z dnia 10 kwietnia 2013 r., sygn. akt: II UZP 2/13).

W świetle powyższych rozważań, Przedsiębiorca zwraca się z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej czy w przedmiotowym stanie faktycznym i prawnym zachodziłyby przesłanki wyłączające możliwość zastosowania art. 18 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców, albowiem w ocenie Przedsiębiorcy, mimo nawiązania współpracy z (...) może nadal korzystać z tzw. ulgi na start.

Analiza stanu faktycznego w świetle stanu prawnego:

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym, ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz opłacania składek na te ubezpieczenia regulują przepisy ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Stosownie do treści art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 12 ust. 1 i art. 13 pkt 4 tej ustawy, osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie art. 36aa przepisów ustawy z 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców.

W myśl art. 8 ust. 6a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność nie uważa się w rozumieniu tej ustawy osoby fizycznej, o której mowa w art. 18 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców. Natomiast, zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców - przedsiębiorca będący osobą fizyczną, który podejmuje działalność gospodarczą po raz pierwszy albo podejmuje ją ponownie po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia i nie wykonuje jej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej, nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej.

Z powyższego wynika, że osoba rozpoczynająca wykonywanie działalności gospodarczej po raz pierwszy lub po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia zawieszenia lub zakończenia poprzedniej działalności i nie wykonująca w ramach tej działalności na rzecz byłego pracodawcy czynności wykonywanych uprzednio w ramach stosunku pracy, przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia tej działalności nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (tzw. ulga na start). Powyższe oznacza, że ww. osoba nie jest osobą prowadzącą pozarolniczą działalność w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zatem nie podlega ubezpieczeniom społecznym w okresie 6 miesięcy stosowania tzw. "ulgi na start".

Zakład wyjaśnia, iż pod pojęciem "byłego pracodawcy", o którym mowa w art. 18 ustawy - Prawo przedsiębiorców, należy rozumieć każdego pracodawcę, na rzecz którego praca była wykonywana dotychczas, tj. przed dniem rozpoczęcia prowadzenia działalności. Decydujące znaczenie w stosowaniu przez Przedsiębiorcę w okresie pierwszych 6 miesięcy kalendarzowych, od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prawa do niepodlegania ubezpieczeniom społecznym będzie miał fakt nie wykonywania w ramach prowadzonej działalności gospodarczej czynności tożsamych z wykonywanymi uprzednio w ramach umów o pracę.

Zgodnie ze stanem faktycznym przedstawionym w złożonym wniosku, Przedsiębiorca z dniem 3 kwietnia 2023 r. rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej i zamierza świadczyć usługi na rzecz byłych pracodawców. Przedsiębiorca rozpoczął prowadzenie działalności w formie kancelarii adwokackiej i w ramach tej działalności zamierza nawiązać współpracę z byłymi pracodawcami u których pozostawał w zatrudnieniu jako aplikant. Ponadto, w okresie 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej nie prowadził innej działalności gospodarczej, jest to jego pierwsza działalność. Przedsiębiorca wskazał także, że zakres czynności wykonywanych w ramach współpracy adwokackiej nie będzie tożsamy z uprzednio wykonywanymi czynnościami w ramach zawartych umów o pracę. W ocenie Przedsiębiorcy, przysługuje mu możliwość skorzystania z uprawnień wynikających z treści art. 18 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców.

W konsekwencji, biorąc pod uwagę obowiązujące przepisy prawne oraz przedstawiony we wniosku stan faktyczny należy przyjąć, że Przedsiębiorca jako osoba rozpoczynająca po raz pierwszy prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej, spełnia przesłanki do niepodlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej.

Stanowisko Zakładu:

Uwzględniając przedstawiony we wniosku złożonym dnia 17 kwietnia 2023 r. opis stanu faktycznego, własne stanowisko oraz obowiązujące przepisy prawa, Zakład uznał za prawidłowe stanowisko Przedsiębiorcy w sprawie nie podlegania obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Przedsiębiorcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie Przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 35 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców niniejsza decyzja nie jest więżąca dla Przedsiębiorcy, natomiast jest więżąca dla Zakładu, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 34 ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, odwołanie do Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.