WPI/200000/43/314/2020

Na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2019 r. poz. 1292 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r. poz. 266 z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych stanowisko przedstawione we wniosku złożonym 16 kwietnia 2020 r. przez przedsiębiorcę: (...) mającego siedzibę w uznaje za nieprawidłowe w przedmiocie potwierdzenia, że żona zatrudniona u Przedsiębiorcy (...) nie będzie osobą współpracującą w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Wnioskiem złożonym 16 kwietnia 2020 r. (zwany dalej "Przedsiębiorcą") wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (zwanego dalej "Zakładem") o wydanie interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ustawy - Prawo przedsiębiorców.

Wnioskodawca jest osobą fizyczną prowadzącą od 2013 r. jednoosobową działalność gospodarczą. Z wykształcenia jest informatykiem. Jego centrum interesów osobistych i gospodarczych jest w Polsce. Nie posiada statusu centrum badawczo-rozwojowego. Nie prowadzi działalności na terenie specjalnej strefy ekonomicznej. Prowadzi Księgę Przychodów i Rozchodów. Jest płatnikiem VAT. W zakresie jego działalności jest produkcja systemów informatycznych (analizowanie, projektowanie, programowanie, testowanie, wdrażanie) oraz usługi doradcze z zakresu zarządzania produkcją. W celu poszerzenia zakresu swojej działalności gospodarczej wnioskodawca zamierza zbudować innowacyjny produkt on-line, który będzie programem komputerowym. Do jego powstania ma doprowadzić przeprowadzenie tzw. eksperymentalnych prac rozwojowych w rozumieniu art. 2 pkt 86 Rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 o brzmieniu: "eksperymentalne prace rozwojowe" oznaczają zdobywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności z dziedziny nauki, technologii i biznesu oraz innej stosownej wiedzy i umiejętności w celu opracowywania nowych lub ulepszonych produktów procesów lub usług. Mogą one także obejmować na przykład czynności mające na celu pojęciowe definiowanie, planowanie oraz dokumentowanie nowych produktów, procesów i usług. Eksperymentalne prace rozwojowe mogą obejmować opracowanie prototypów, demonstracje, opracowanie projektów pilotażowych, testowanie i walidację nowych lub ulepszonych produktów, procesów lub usług w otoczeniu stanowiącym model warunków rzeczywistego funkcjonowania, których głównym celem jest dalsze udoskonalenie techniczne produktów, procesów lub usług, których stateczny kształt zasadniczo nie jest jeszcze określony. Mogą obejmować opracowanie prototypów i projektów pilotażowych, które można wykorzystać do celów komercyjnych, w przypadku gdy prototyp lub projekt pilotażowy z konieczności jest produktem końcowym do wykorzystania do celów komercyjnych, a jego produkcja jest zbyt kosztowna, aby służył on jedynie do demonstracji i walidacji. Eksperymentalne prace rozwojowe nie obejmują rutynowych i okresowych zmian wprowadzanych do istniejących produktów, linii produkcyjnych, procesów wytwórczych, usług oraz innych operacji wtoku, nawet jeśli takie zmiany mają charakter ulepszeń".

W celu wykonania produktu wnioskodawca zbudował personel projektu, który będzie się składać łącznie z osób, które wspólnie będą prowadzić eksperymentalne prace rozwojowe, których finalnym rezultatem ma być powstanie innowacyjnego produktu będącego programem komputerowym. Zgodnie z budżetem i harmonogramem produktu, prace zmierzające do stworzenia produktu zostały zaplanowane na miesięcy. Wnioskodawca oprócz personelu projektu może i chce zatrudnić na umowę o pracę na czas określony na okres miesięcy tzw. Personel Obsługowy w projekcie, którego obowiązki będą następujące: obsługa administracyjna projektu, prowadzenie sekretariatu projektu, obsługa projektu, obsługa obiegu dokumentów w projekcie, organizowanie pracy biura projektu. W tym celu wnioskodawca zamierza zatrudnić na umowę o pracę na czas określony na okres miesięcy własną małżonkę, z którą ma wspólnotę majątkową i z którą mieszka we wspólnym gospodarstwie domowym, lej stanowisko pracy to będzie "starszy specjalista ds. administracyjnych w projekcie". Powierzone stanowisko będzie adekwatne do jej dotychczasowego przebiegu zatrudnienia oraz doświadczenia zawodowego, którego nabywała u dotychczasowych pracodawców.

W związku z powyższym wnioskodawca zadaje pytanie: czy małżonka wnioskodawcy będzie "osobą współpracującą" w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych?

Żeby małżonka była osobą współpracującą w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych musi pozostawać z wnioskodawcą we wspólnym gospodarstwie domowym oraz musi współpracować w prowadzeniu jego działalności gospodarczej. Z kolei działalność gospodarcza Wnioskodawcy obejmuje wytwarzanie systemów informatycznych, a niebawem również budowę i obsługę własnego innowacyjnego produktu on-line, który ma powstać w wyniku prowadzonych przez wnioskodawcę wspólnie z personelem projektu tzw. eksperymentalnych prac rozwojowych. Do obowiązków małżonki będzie należała wyłącznie obsługa administracyjna projektu, który jest jedynie częścią prowadzonej przez wnioskodawcę działalności gospodarczej i praca wykonywana przez małżonkę będzie trwała tylko przez czas trwania projektu, czyli przez miesięcy. Ponadto małżonka jako personel obsługowy projektu w wyniku wykonywania swoich obowiązków służbowych nie będzie miała wpływu na przebieg prowadzonych eksperymentalnych prac rozwojowych, nie będzie miała wpływu na czynności prowadzone przez personel projektu, a w zakresie jej, obowiązków będzie wyłącznie obsługa administracyjna projektu, dlatego nie będzie się zajmować pozostałymi obszarami (poza tym projektem) prowadzonej przez wnioskodawcę działalności gospodarczej. W świetle takich okoliczności nie można powiedzieć, że małżonka współpracuje z wnioskodawcą w prowadzeniu jego działalności gospodarczej. Dlatego małżonka nie będzie osobą współpracującą w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych zważył, co następuje:

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym reguluje ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266 z późn. zm.), wskazując w art. 6 katalog podmiotów, które podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami - art. 6 ust. 1 pkt 1 wyżej cytowanej ustawy. Natomiast art. 8 ust. 1 wskazuje, że za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy. Art. 8 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi: jeżeli pracownik spełnia kryteria określone dla osób współpracujących, o których mowa w ustępie 11, dla celów ubezpieczeń społecznych jest traktowany jako osoba współpracująca.

Natomiast, za osobę współpracującą (art. 8 ust. 11) z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność, zleceniobiorcami oraz z osobami fizycznymi, wskazanymi w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4-5a, uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia; nie dotyczy to osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego.

Należy podkreślić, że przepis art. 8 ust. 11 ustawy systemowej odwołuje się do dwóch przesłanek, a mianowicie pozostawania we wspólnym gospodarstwie domowym oraz współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej. Oba te warunki muszą być spełnione łącznie. Pozostawanie we wspólnym gospodarstwie domowym oznacza więź gospodarczą i emocjonalną opartą na pokrewieństwie i tytule prawnym. Cechami charakterystycznymi dla prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego może być udział i wzajemna ścisła współpraca w załatwianiu codziennych spraw związanych z prowadzeniem domu, niezarobkowanie i pozostawanie w związku z tym na całkowitym lub częściowym utrzymaniu osoby, z którą się gospodarstwo domowe prowadzi, a wszystko to dodatkowo uzupełnione cechami stałości, które tego typu sytuację charakteryzują. Osoby pozostające we wspólnym gospodarstwie mają zaspokajane potrzeby ze środków będących w dyspozycji wspólnoty (rodziny). Praca w ramach współpracy musi być stała i systematyczna, połączona z poświęceniem znaczącego wymiaru godzin, musi stanowić istotną sferę aktywności życiowej i powinna prowadzić do wymiernych korzyści materialnych.

Z opisu zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku wynika, Przedsiębiorca jest osobą fizyczną prowadzącą od 2013 r. jednoosobową działalność gospodarczą. Z wykształcenia jest informatykiem. W celu poszerzenia zakresu swojej działalności zamierza zbudować innowacyjny produkt on-line, który będzie programem komputerowym. W celu wykonania produktu Przedsiębiorca zbudował personel projektu, który będzie się składać łącznie z osób, które wspólnie będą prowadzić eksperymentalne prace rozwojowe, których finalnym rezultatem ma być powstanie innowacyjnego produktu będącego programem komputerowym. Zgodnie z budżetem i harmonogramem produktu, prace zmierzające do stworzenia produktu zostały zaplanowane na miesięcy. Wnioskodawca oprócz personelu projektu może i chce zatrudnić na umowę o pracę na czas określony na okres miesięcy tzw. Personel Obsługowy w projekcie, którego obowiązki będą następujące: obsługa administracyjna projektu, prowadzenie sekretariatu projektu, obsługa projektu, obsługa obiegu dokumentów w projekcie, organizowanie pracy biura projektu. W tym celu wnioskodawca zamierza zatrudnić na umowę o pracę na czas określony na okres miesięcy własną małżonkę, z którą ma wspólnotę majątkową i z którą mieszka we wspólnym gospodarstwie domowym. Jej stanowisko pracy to będzie "starszy specjalista ds. administracyjnych w projekcie". Powierzone stanowisko będzie adekwatne do jej dotychczasowego przebiegu zatrudnienia oraz doświadczenia zawodowego, którego nabywała u dotychczasowych pracodawców. Wnioskodawca uważa, że w tym przypadku nie można powiedzieć, że małżonka współpracuje w prowadzeniu jego działalności gospodarczej. Dlatego nie będzie osobą współpracującą w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Takiego stanowiska Zakład nie potwierdza. Jak wskazano wyżej art. 8 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi: jeżeli pracownik spełnia kryteria określone dla osób współpracujących, o których mowa w ustępie 11, dla celów ubezpieczeń społecznych jest traktowany jako osoba współpracująca. Powyższe potwierdza liczne orzecznictwo sądowe, przykład: wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 12 września 2019 r., sygn., akt III AUa 132/19, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 28 marca 2019, sygn., akt III AUa 1800/18, wyrok Sądy Najwyższego z 6 stycznia 2009 r., sygn., akt II UK 134/08, wyrok Sądu Najwyższego z 30 sierpnia 2018 r., sygn., akt I UK 202/17, wyrok Sądu Najwyższego z 6 marca 2019 r., sygn., akt II UK 508/17. Bez znaczenia jest uzasadnienie Przedsiębiorcy, że żona (...) w wyniku wykonywania swoich obowiązków służbowych nie będzie miała wpływu na przebieg prowadzonych eksperymentalnych prac rozwojowych, nie będzie miała wpływu na czynności prowadzone przez personel projektu, a w zakresie jej, obowiązków będzie wyłącznie obsługa administracyjna projektu, dlatego nie będzie się zajmować pozostałymi obszarami (poza tym projektem) prowadzonej przez wnioskodawcę działalności gospodarczej (...).

W konsekwencji uwzględniając przedstawiony we wniosku złożonym 16 kwietnia 2020 r. darzenie przyszłe, własne stanowisko oraz obowiązujące przepisy prawa należy uznać za nieprawidłowe stanowisko Wnioskodawcy w przedmiocie potwierdzenia, że żona zatrudniona u Przedsiębiorcy nie będzie osobą współpracującą w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Decyzja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania decyzji.

Wydana decyzja wiąże Zakład wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 35 ust. 1 i ust. 2 ustawy z 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu, do czasu jej zmiany lub uchylenia. Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 34 ust. 5 ustawy z 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców, odwołanie do Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w (...).

Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji. W okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID bieg terminów procesowych w postępowaniach administracyjnych i sądowych nie rozpoczyna się a rozpoczęty ulega zawieszeniu na ten okres (ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. z 2020 r. poz. 568).