WPI/200000/43/310/2023 - Ustalenie obowiązku opłacenia składek na Fundusz Emerytur Pomostowych za pracownika wykonującego prace górnicze po uzyskaniu prawa do emerytury pomostowej

Na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2023 r. poz. 221) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1009 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (dalej: Zakład) uznaje za prawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku złożonym dnia 27 marca 2023 r. przez (dalej: Przedsiębiorca) w sprawie obowiązku opłacenia składek na Fundusz Emerytur Pomostowych za pracownika wykonującego prace górnicze po uzyskaniu prawa do emerytury pomostowej.

Wnioskiem złożonym w dniu 27 marca 2023 r. Przedsiębiorca, reprezentowany przez radcę prawnego, wystąpił do Zakładu o wydanie interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ustawy - Prawo przedsiębiorców.

Opis stanu faktycznego (Przedsiębiorcy):

Przedsiębiorca wskazał, że w ramach prowadzonej działalności oferuje m.in. kompleksową obsługę górnictwa od produkcji maszyn i urządzeń górniczych poprzez ich instalację oraz remonty, naprawy i serwis eksploatacyjny. W związku z powyższym, zatrudnia pracowników wykonujących prace górnicze, o których mowa w art. 50e ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227). Są to pracownicy serwisu, którzy w ramach swoich obowiązków pracowniczych wykonują zjazdy pod ziemię (w-podziemia kopalń), gdzie dokonują potrzebnych przeglądów, napraw i instalacji maszyn górniczych. Spółka prowadzi miesięczną ewidencję zjazdów dokonywanych przez tych pracowników. Co do zasady pracownicy Ci przepracowują średnio połowę swoich dniówek roboczych w miesiącu pod ziemią.

Zgodnie z art. 50 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS za pracę górniczą uważa się zatrudnienie pod ziemią w przedsiębiorstwach montażowych, przedsiębiorstwach maszyn górniczych, zakładach naprawczych i innych podmiotach wykonujących dla kopalń określonych w pkt 1 podziemne roboty budowlano-montażowe, roboty przy naprawie maszyn i wdrażaniu nowych urządzeń; pracownikom zatrudnionym w tych przedsiębiorstwach, zakładach i innych podmiotach uznaje się za pracę górniczą te miesiące zatrudnienia, w których co najmniej połowę, dniówek roboczych przepracowali pod ziemią. Za pracowników wykonujących ww. prace, Spółka odprowadza na bieżąco składki na Fundusz Emerytur Pomostowych.

Stanowisko Przedsiębiorcy:

Przedsiębiorca uważa, że zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2013 r. - Prawo przedsiębiorców, Przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna).

Ponadto, zgodnie z art. 83d ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek. Interpretacje indywidualne wraz z wnioskiem o wydanie interpretacji, po usunięciu danych identyfikujących wnioskodawcę oraz inne podmioty wskazane w treści interpretacji, Zakład niezwłocznie zamieszcza w Biuletynie Informacji Publicznej.

Na podstawie powołanego powyżej art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 34 ustawy - Prawo przedsiębiorców Zakład Ubezpieczeń Społecznych zobowiązany jest do udzielenia pisemnej interpretacji w formie decyzji administracyjnej min. w sprawie obowiązku świadczenia przez przedsiębiorcę składek na Fundusz Emerytur Pomostowych.

Zasady opłacania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych wynikają z przepisów ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2015 r. poz. 965 z późn. zm.). W myśl art. 35 ust. 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, płatnik składek jest zobowiązany do opłacania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych za pracownika wykonującego prace górnicze, który uzyskał prawo do emerytury pomostowej na podstawie art. 11 za okres wykonywania prac górniczych, o których mowa w art. 50c z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 748 z późn. zm.), nie wcześniej jednak niż za okres od 1 stycznia 2010 r. Zgodnie z art. 11 powyższej ustawy - pracownik wykonujący prace górnicze, o których mowa w art. 50c ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który spełnia warunki do uzyskania prawa do emerytury pomostowej, nabywa prawo do emerytury pomostowej, jeżeli osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn oraz ma okres pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

W ocenie Przedsiębiorcy, prace górnicze, o których mowa w art. 50c ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227) nie zostały wymienione ani w wykazie prac o szczególnych warunkach ani w wykazie prac o szczególnym charakterze, stanowiących załączniki do ustawy o emeryturach pomostowych. W konsekwencji, w ocenie Przedsiębiorcy, za pracowników wykonujących takie prace, składka na Fundusz Emerytur Pomostowych nie powinna być odprowadzana na bieżąco.

W ocenie Przedsiębiorcy, nie ma obowiązku wykazywać pracowników wykonujących prace górnicze w ewidencji pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, a stanowiska pracy, na których ta praca jest wykonywana - me powinien umieszczać w wykazie stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Składki na FEP (w ocenie Przedsiębiorcy) powinny być odprowadzane wyłącznie za pracowników wykonujących prace wymienione w wykazach stanowiących załączniki do ustawy o emeryturach pomostowych (na przykład wykonujących prace bezpośrednio przy przeróbce mechanicznej węgla oraz rud metali lub ich wzbogacaniu), a takich pracowników Przedsiębiorca obecnie nie zatrudnia. Przedsiębiorca wskazuje, iż pracownik wykonujący prace górnicze, o których mowa w art. 50c ustawy o emeryturach i rentach z FUS, nabywa prawo do emerytury pomostowej na warunkach określonych w art. 11 ustawy o emeryturach pomostowych. W ocenie Przedsiębiorcy przyznanie pracownikowi wykonującemu prace górnicze emerytury pomostowej na podstawie art. 11 ustawy o emeryturach pomostowych rodzi obowiązek opłacenia składek na FEP za okres wykonywania prac górniczych, o których mowa w art. 50e ustawy o emeryturach i rentach z FUS, nie wcześniej Jednak niż za okres od 1 stycznia 2010 r. Obowiązek ten ciąży na płatniku, zaś opłacanie składek na FEP następuje w tym przypadku jednorazowo w odpowiednich terminach miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło ustalenie prawa do emerytury pomostowej. W ocenie Przedsiębiorcy kwestie te regulują przepisy art. 35 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych oraz art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 2008 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.). Płatnik składek jest zobowiązany do opłacenia składek na FEP za pracownika wykonującego prace górnicze, który uzyskał prawo do emerytury pomostowej na podstawie art. 11 za okres wykonywania prac górniczych, o których mowa w art. 50c ustawy o emeryturach i rentach z FUS, nie wcześniej niż za okres od 1 stycznia 2010 r. (art. 35 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych).

Reasumując, w ocenie Przedsiębiorcy płatnik składek jest zobowiązany do opłacania składek na FEP za pracownika wykonującego prace górnicze dopiero wówczas, gdy pracownik ten uzyska prawo do emerytury pomostowej na warunkach określonych w art. 11 ustawy o emeryturach pomostowych, czyli osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn oraz ma okres pracy górniczej, wynoszący co najmniej 15 lat. W takim przypadku płatnik składek zobowiązany jest do jednorazowego opłacenia składek na FEP za okres wykonywania prac górniczych poprzedzający dzień, od którego została przyznana emerytura, nie wcześniej jednak niż za okres od 1 stycznia 2010 r. Upływ terminu na opłacenie składek następuje w odpowiednich terminach miesiąca o których mowa w art. 47 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych następującego po miesiącu, w którym nastąpiło ustalenie prawa do emerytury pomostowej. Zatem, w ocenie Przedsiębiorcy, nie ma obowiązku bieżącego odprowadzania składek na FEP za pracowników wykonujących prace górnicze.

Przedsiębiorca zaznacza, że stanowisko zbieżne z jego oceną, zostało zaaprobowane przez ZUS w pismach wydanych przez Centralę Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Decyzjach ZUS. w tym m.in.:

Analiza stanu faktycznego w świetle stanu prawnego:

Zasady i tryb opłacania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych oraz zasady finansowania emerytur pomostowych określają przepisy ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (t.j, Dz. U. z 2023 r. poz. 164 z późn. zm.).

Prace górnicze to prace, o których mowa w art. 50c ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 504 z późn. zm.). Pracownicy wykonujący prace górnicze nabywają prawo do emerytury pomostowej na warunkach określonych w art. 11 ustawy o emeryturach pomostowych tj. jeżeli pracownik osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn oraz okres pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynosi co najmniej 15 lat. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 11 lutego 2020 r. (1 UK 356/18) podniósł, że "praca górnicza tak w świetle dawnych, jak i obecnych przepisów, uprawniała i uprawnia do wcześniejszej emerytury i to często na zasadach korzystniejszych od przewidzianych dla innych pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach. Z mocy art. 11 ustawy o emeryturach pomostowych, praca ta uprawnia też do emerytury pomostowej bez względu na to, kiedy była wykonywana (przed czy po wejściu w życie ustawy o emeryturach pomostowych)".

Stosownie do art. 35 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych, płatnik składek jest zobowiązany do opłacenia składek na FEP za pracownika wykonującego prace górnicze za okres wykonywania prac, o których mowa w art. 50c ustawy o emeryturach i rentach z FUS, nie wcześniej jednak niż za okres od 1 stycznia 2010 r., wówczas gdy pracownik ten uzyska prawo do emerytury pomostowej na podstawie art. 11 ustawy o emeryturach pomostowych. Powyższe oznacza, że obowiązek opłacenia składek na Fundusz Emerytur Pomostowych następuje w tym przypadku jednorazowo w odpowiednich terminach miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło ustalenie prawa do emerytury pomostowej, zgodnie z art. 35 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych oraz art. 47 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Ponadto, zauważenia wymaga, że prace górnicze, o których mowa w art. 50c ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie zostały wymienione ani w wykazie prac w szczególnych warunkach ani w wykazie prac o szczególnym charakterze, stanowiących załączniki do ustawy o emeryturach pomostowych. Do tej kwestii odniósł się także Sąd Najwyższy w cytowanym powyżej wyroku z dnia 11 lutego 2020 r., w którym wyjaśnił, że "Ustawodawca wprawdzie nie zamieścił jej w wykazie stanowiącym załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, ale wskazana jest w treści samej ustawy tj. w art. 11". W konsekwencji, brak jest obowiązku opłacania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych na bieżąco za pracowników wykonujących prace pod ziemią - prace górnicze w rozumieniu art. 50c ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a więc do czasu uzyskania przez nich prawa do emerytury pomostowej.

Stanowisko Zakładu:

Uwzględniając przedstawiony we wniosku złożonym dnia 27 marca 2023 r. opis stanu faktycznego, własne stanowisko Przedsiębiorcy oraz obowiązujące przepisy prawa, Zakład uznał za prawidłowe stanowisko w przedmiocie obowiązku opłacenia składek na Fundusz Emerytur Pomostowych za pracownika wykonującego prace górnicze po uzyskaniu prawa do emerytury pomostowej.

Decyzja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Przedsiębiorcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie wydania decyzji.

Wydana decyzja wiąże Zakład wyłącznie w sprawie Przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 35 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla Przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 34 ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, odwołanie do Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej Zakładu, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji. '