WPI/200000/43/266/2014 - Obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne z tytułu umowy zlecenia.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j Dz. U z 2013 r., poz. 672 z późn zm.) w związku z 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t). Dz. U. z 2013 r., poz. 1442) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie stanowisko zawarte we wniosku z dnia 28 lutego 2014 r. złożonym przez przedsiębiorcę (...).

W dniu 3 marca 2014 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy o wydanie pisemnej interpretuj i w trybie art. 10 ustawy oswobodzić działalności gospodarcze). Powyższy wniosek został uzupełniony w zakresie merytorycznym, poprzez doprecyzowanie opisanego w przedmiotowym wniosku zdarzenia przyszłego, pismem złożonym w dniu 2 kwietnia 2014 r.

Wnioskodawca wskazał, i prowadzi działalność gospodarcza, jako osoba fizyczna w zakresie handlu materiałami budowlanymi, handlu artykułami dla dzieci (odzież, zabawki). oraz świadczy usługi opieki nad osobami starszymi na terytorium Niemiec. Wnioskodawca informuje, iż zamierza zawierać umowy zlecenia, z osobami które będą oddelegowane do pracy do Niemiec w celu opieki nad osobami starszymi. Osoby te u innego zleceniodawcy posiadają już obowiązkowy tytuł ubezpieczeń emerytalnych i rentowych poprzez zawarta umowę zlecenia, a podjecie w firmie Wnioskodawcy jako Zleceniodawcy kolejnego zlecenia nie kolidowałoby z ich dotychczas wykonywanymi obowiązkami.

Wnioskodawca informuje, że zawarta umowa ustalałaby miesięczną odpłatność za wykonywana prace. Każdy przypadek rozpatrywany byłby indywidualnie. Wnioskodawca podnosi, że chce skupić się tylko na takim przypadku gdzie zawierana będzie umowa zlecenia na kilka miesięcy. Zleceniobiorca będzie oddelegowany do wykonywania czynności polegających na opiece nad osobami starszymi na terytorium Niemiec.

Wnioskodawca wskazuje, że umowa zlecenie zawarta przez zakład Wnioskodawcy nie rodziłaby obowiązkowych tytułów ubezpieczeń emerytalnych i rentowych (z uwagi na podleganie obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z pierwszej umowy zlecenia). Zleceniobiorca dodatkowo przy zawieraniu umowy zlecenia składałby oświadczenie, że rezygnuje z objęcia go obowiązkiem ubezpieczeń emerytalno rentowych. Reasumując, Wnioskodawca wskazuje, że na skutek złożonego oświadczenia wobec obowiązujących przepisów obowiązkowy tytuł ubezpieczeń wystąpiłby jedynie przy składce na ubezpieczenie zdrowotne. Zleceniobiorca nie będzie zgłaszany do ubezpieczenia emerytalnego i rentowego.

W związku z nasuwającymi się wątpliwościami Wnioskodawca zwraca się z zapytaniem:

Wnioskodawca przedstawił własne stanowisko w sprawie.

Zdaniem Wnioskodawcy, zatrudniając zleceniobiorców, którzy posiadają inny obowiązkowy tytuł ubezpieczeń z tytułu zawartej umowy zlecenie u innego Zleceniodawcy, którzy uprzednio złożą Wnioskodawcy oświadczenie o rezygnacji z ubezpieczeń emerytalnych i rentowych z tytułu zawartej w zakładzie Wnioskodawcy umowy zlecenia - nie ma on obowiązku zgłaszać ich do tychże ubezpieczeń. Wnioskodawca będzie tylko zobowiązany obowiązkowo zgłosić te osoby do ubezpieczenia zdrowotnego.

Wnioskodawca wskazuje, że w oparciu o art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym na terytorium RP. W myśl art. 9 ww. ustawy osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi z dwóch lub więcej umów zlecenia, jest objęta obowiązkowo tymi ubezpieczeniami tylko z tej umowy, którą została zawarta jako pierwsza. Taka osoba może jednak zmienić umowę zlecenia, z tytułu której będzie podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym.

Wnioskodawca wskazuje, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zasadniczo stanowi kwota określona kwotowo w umowie. Przy czym dla osób oddelegowanych poza granicę kraju kwota ta nie może być niższa niż kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Stosując przepisy § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w brzmieniu obowiązującym od 1 sierpnia 2010 r. z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wyłączone są przychody stanowiące część wynagrodzenia pracowników zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców w wysokości równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu, określonej' w przepisach w sprawie wysokości i warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju. Tak ustalony miesięczny przychód tych osób stanowiący podstawę wymiaru składek nie może być niższy od kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy'. Przy czym, jak podnosi Wnioskodawca, gdy Zleceniobiorca jest oddelegowany do pracy za granicą w trakcie miesiąca, należy sprawdzić, czy jego podstawa wymiaru składek nie jest niższa od kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia. Wysokość minimalnej podstawy składek na ubezpieczenie społeczne za niepełny miesiąc należy ustalić na podstawie zasady z art. 18 ust. 9 ustawy o s.u.s, która przewiduje jej proporcjonalne obniżenie poprzez podzielenie kwoty najniższej podstawy wymiaru przez liczbę dni danego miesiąca i pomnożeniu przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom społecznym w danym miesiącu.

Zdaniem Wnioskodawcy analogiczne obliczenie należy przeprowadzić przy ustaleniu wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Z wyjaśnień ZUS, jak podnosi Wnioskodawca, przepisy § 2-4 rozporządzenia stosuje się odpowiednio przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalnej i rentowe m.in. osób wykonujących pracę na podstawie umowy zlecenia. Zaś do ustalenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne Zleceniobiorców stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób. Tak ustaloną podstawę wymiaru składki zdrowotnej pomniejsza się o kwoty składek na ubezpieczenia (emerytalne, rentowe i ewentualnie chorobowe) finansowane ze środków zleceniobiorcy.

Wobec powyższego, w opinii Wnioskodawcy przedstawione przez niego stanowisko jest jak najbardziej prawidłowe.

Uzupełniając wniosek pismem dnia 24 marca 2014 r. doręczonym dnia 2 kwietnia 2014 r. Wnioskodawca wskazał, iż delegowanie osoby zatrudnionej w Polsce przez polskiego pracodawcę w tym także zleceniobiorcy do wykonania pracy w innym państwie członkowskim " powoduje utrzymanie obowiązku zabezpieczenia społecznego w naszym kraju". Oddelegowanie może więc dotyczyć nie tylko pracowników zatrudnionych na umowę o pracę ale i zleceniobiorców, jeżeli spełnione są warunki określone w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 oraz 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczące wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004, w jakich oddelegowanie może dotyczyć zleceniobiorcy. Ponadto, jak wskazał Wnioskodawca zgodnie z art. 12 Osoba, która wykonuje działalność jako pracownik najemny w Państwie Członkowskim w imieniu pracodawcy, który normalnie prowadzi swoja działalność, działalność która jest delegowana przez tego pracodawcę do innego Państwa Członkowskiego do wykonania pracy w imieniu tego pracodawcy, nadal podlega ustawodawstwu pierwszego Państwa Członkowskiego, pod warunkiem, że przewidywany czas takiej pracy nie przekracza 24 miesięcy i że osoba ta nie jest wysłana, aby zastąpić inną osobę.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

W myśl art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2013 r. - Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek. Natomiast Zakład nie wydaje decyzji w zakresie objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym regulują przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do ' której zgodnie z ustawą z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, z zastrzeżeniem ust. 4 tegoż artykułu. Osoba zatrudniona na podstawie umowy zlecenia podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu oraz ubezpieczeniu wypadkowemu co wynika z art. 12 ust. 1 ustawy. Ponadto w myśl art. 11 ust. 2 tejże ustawy, zleceniobiorca może również przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

W myśl art. 13 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. - cyt. powyżej-zleceniobiorcy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy.

Zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi z kilku tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-6 i 10, w tym między innymi wykonywania pracy na podstawie kilku umów zlecenia lub o świadczenie usług, jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym także z pozostałych, wszystkich lub wybranych tytułów lub zmienić tytuł do ubezpieczeń.

Z powyższego przepisu wynika, iż osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu wykonywania jednocześnie dwóch lub więcej umów zlecenia, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu tej umowy zlecenia, która została zawarta najwcześniej. Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z tytułu pozostałych, wszystkich lub wybranych, umów zleceń. Może również zmienić tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych.

W przedstawionym zdarzeniu przyszłym, tj. w sytuacji wykonywania przez zleceniobiorcę pracy na podstawie dwóch umów zlecenia, z których każda zawarta jest z innym zleceniodawcą, podlega on obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu pierwszej z umów, mając jednocześnie możliwość zmiany tytułu do ubezpieczeń. Należy przy tym zaznaczyć, iż w przypadku zmiany umowy zlecenia stanowiącej tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń społecznych nie ma znaczenia wysokość wynagrodzenia uzyskiwana przez zleceniobiorcę z tytułu pierwszej z zawartych umów. Natomiast z tytułu drugiej umowy zleceniobiorca podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym dobrowolnie, a w przypadku wyboru ubezpieczeń dobrowolnych również obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu.

Stosownie do art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.) do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób. z kolei z art. 82 ust. 1 i 2 tejże ustawy wynika, iż w przypadku gdy ubezpieczony uzyskuje przychody z więcej niż jednego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, o którym mowa w art. 66 ust. 1 (w tym m.in. z tytułu umowy o pracę, z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności lub wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia) - składka na ubezpieczenie zdrowotne opłacana jest z każdego z tych tytułów odrębnie. Natomiast, w przypadku gdy w ramach jednego z tytułów do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego wymienionych w art. 66 ust. 1 ubezpieczony uzyskuje więcej niż jeden przychód, składka na ubezpieczenie zdrowotne jest opłacana od każdego z uzyskanych przychodów odrębnie. Zatem, z powołanych wyżej, obowiązujących przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. wynika, iż osoba uzyskująca przychody z tytułu dwóch umów zlecenia jest zobowiązana opłacać składkę na ubezpieczenie zdrowotne od stosownych podstaw wymiaru wynikających z każdej z tych umów.

Jednocześnie należy podkreślić, iż Zakład w trybie wydawania decyzji z wniosku o wydanie pisemnej interpretacji nie prowadzi postępowania wyjaśniającego ani postępowania dowodowego, opierając się jedynie na treści wniosku. Wydając pisemną interpretację w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej dokonuje wyłącznie oceny przedstawionego przez Wnioskodawcę stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego w zakresie zastosowania przepisów ubezpieczeniowych dotyczących obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne, natomiast nie odnosi się do treści zawartych przez wnioskodawcę umów zlecenia w świetle przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Biorąc powyższe pod uwagę. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznał za prawidłowe stanowisko Wnioskodawcy w sprawie obowiązku odprowadzania składki tylko na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu zawartej umowy zlecenia w sytuacji gdy zleceniobiorca równocześnie wykonuje umowę zlecenia zawartą z innym niż Wnioskodawca zleceniodawcą z tytułu której odprowadzane są obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.

Odnosząc się do pytania Wnioskodawcy w przedmiocie: Czy podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne będzie kwota nie niższa niż kwota przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, przy czym przychód może być pomniejszony o diety wynikające z przepisów dotyczących podróży służbowych poza granicami kraju?. Oddział wyjaśnia co następuje.

Z treści złożonego wniosku z dnia 28 lutego 2014 r. uzupełnionego pismem złożonym w dniu 2 kwietnia 2014 r. wynika wątpliwość Przedsiębiorcy w przedmiocie zasad ustalenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne dla zleceniobiorcy za którego, z tytułu umowy zlecenia wykonywanej na terytorium Niemiec, Wnioskodawca będzie zobowiązany opłacać tylko składki na ubezpieczenie zdrowotne. Obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne od określonych przepisami podstaw wymiaru za zleceniobiorcę wykonującego pracę poza granicami kraju, na terytorium innego Państwa Członkowskiego, jest bezpośrednio związany z ustaleniem właściwego ustawodawstwa dla tego zleceniobiorcy w związku z wykonywaniem przez niego dwóch odrębnych umów zlecenia - w tym jednej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, oraz drugiej wykonywanej na terytorium Niemiec. Oznacza to, że bez rozstrzygnięcia niniejszej kwestii brak jest możliwości potwierdzenia przez Zakład zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne za tegoż zleceniobiorcę.

Natomiast, w udzielonej pismem z dnia 24 marca 2014 r. odpowiedzi na wezwanie o uzupełnienie, złożonego wniosku o wydanie interpretacji z dnia 28 lutego 2014 r. - poprzez wskazanie właściwego ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego dla opisanego we wniosku zleceniobiorcy, który będzie wykonywał umowę zlecenia poza granicami kraju na podstawie oddelegowania - Wnioskodawca przywołał obowiązujące w tym zakresie przepisy Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego oraz nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczące wykonania ww. rozporządzenia nr 883/2004. - nie wskazując jednoznacznie jakiemu ustawodawstwu w zakresie ubezpieczenia społecznego rzeczony zleceniobiorca będzie podlegał.

Zgodnie z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (obowiązującym od dnia 1 stycznia 2013 r.) Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447, z późn. zm.), wyłącznie w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Powyższe oznacza, iż wiążące interpretacje w formie decyzji mogą zostać wydane tylko w odniesieniu do wskazanych w cytowanym przepisie spraw. W konsekwencji, gdy wniosek o wydanie pisemnej interpretacji zostanie złożony w sprawie nie odnoszącej się do obowiązku świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, właściwy do rozpoznania wniosku Oddział Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zobowiązany jest odmówić wydania takiej interpretacji.

W świetle powyższego, z uwagi na fakt iż Zakład Ubezpieczenia Społecznych jako państwowa jednostka organizacyjna w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej nie wydaje interpretacji w przedmiocie ustalenia (potwierdzenia) ustawodawstwa właściwego Odział odmówił wydania pisemnej interpretacji.

Jednocześnie Oddział informuje, iż odmowa wydania pisemnej interpretacji nie pozbawia prawa do występowania w powyższym zakresie do właściwej miejscowo jednostki organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z zapytaniem na zasadach ogólnych regulowanych przepisami ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r., Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz.U z 2011 r. poz. 267).

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji

Decyzji dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia.

Wydana decyzja wiążę Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy. na którego wniosek została wydana.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest ona wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych do czasu jej zmiany lub uchylenia Od niniejszej decyzji przysługuje zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sadu Okręgowego (...).

Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydala decyzję, w termie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.