WPI/200000/43/243/2018

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 2168 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1778 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznaje za prawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku złożonym w dniu 9 marca 2018 r. przez przedsiębiorcę (...) w sprawie braku obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne przez osobę, która ma ustalone prawo do emerytury pomostowej i równocześnie prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą, nawet w sytuacji gdy wypłata emerytury podlega zawieszeniu.

W dniu 9 marca 2018 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy (...) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w sprawie braku obowiązku odprowadzania składek z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej w sytuacji ustalenia prawa do emerytury pomostowej.

W opisie stanu faktycznego Wnioskodawczyni wskazała: (...)

Wnioskodawczyni jest zatrudniona w oparciu o stosunek pracy w (...) na stanowisku Zastępcy Kierownika Oddziału Okulistycznego. W związku ze spełnieniem przesłanek do uzyskania prawa do emerytury pomostowej (praca w szczególnym charakterze personelu medycznego w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych w warunkach ostrego dyżuru), Wnioskodawczyni nabyła prawo do emerytury pomostowej. Po przejściu na emeryturę pomostową Wnioskodawczyni chce świadczyć usługi medyczne na rzecz Fundacji dla Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego we (...) w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej w postaci indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej. Wykonywane czynności będą znacząco różnić się od dotychczasowych obowiązków w ramach stosunku pracy, tj. będą ograniczać się do wykonywania okulistycznych procedur medycznych, przygotowania pacjentów do zabiegów, prowadzenia zabiegów, opieki pooperacyjnej oraz ewentualnie dydaktyki dla młodszych stażem lekarzy. Świadczenia zdrowotne wykonywane przez Wnioskodawczynię nie będą pokrywały się z pracą w warunkach szczególnych, bowiem pomimo wykonywania czynności zabiegowych nie będą miały one cech ostrego dyżuru - Wnioskodawczyni obsługiwać będzie wskazanych przez zleceniodawcę pacjentów trafiających na zabiegi planowe. Wnioskodawczyni nie będzie prowadziła również czynności administracyjnych i zarządczych, jak to miało miejsce w stosunku do dotychczasowego pracodawcy. Wnioskodawczyni przewiduje, iż okresowo może przekraczać kryterium dochodowe, o którym mowa w art. 104 ust. 7 i 8 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 1998 r. Nr 162, poz. 1118 z późn. zm., dalej: uerfus).

Stanowisko podlegające ocenie ZUS:

W ocenie Pełnomocnika należy stwierdzić, iż emerytura pomostowa, jako świadczenie o charakterze emerytalnym, na skutek ustalenia prawa do tej emerytury, będzie co do zasady powodowało na zasadzie art. 9 ust. 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 1998 r. Nr 137, poz. 887 z późn. zm., dalej: usus) skutek w postaci dobrowolności wnoszenia przez Wnioskodawczynię składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej. Składką obowiązkową staje się w takim przypadku wyłącznie ubezpieczenie zdrowotne pobierane przez ZUS i przekazywane na podstawie odrębnych przepisów Oddziałowi Wojewódzkiemu NFZ.

Niejasność stanu prawnego ujawnia się jednak w chwili, gdy Wnioskodawczyni wypełni przesłanki z art. 104 ust. 7 uerfus, osiągając z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej przychody w kwocie wyższej niż 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa GUS, co spowoduje zawieszenie prawa do emerytury. Dochodzi w tym wypadku do konieczności zestawienia ze sobą pojąć "ustalenie prawa do emerytury" oraz "zawieszenie prawa do emerytury" i ich oddziaływania na sferę praw i obowiązków Wnioskodawczyni co do konieczności pokrywania obowiązkowo bądź też dobrowolnie składek na ubezpieczenie społeczne. W ocenie Pełnomocnika pomimo, iż doszłoby do zawieszenia prawa do emerytury pomostowej Wnioskodawczyni na podstawie art. 104 ust. 7 uerfus, nie niweczy to skutku wywoływanego przez art. 9 ust. 5 usus i Wnioskodawczyni będzie w takiej sytuacji zobowiązana wyłącznie do zapłaty składki na ubezpieczenie zdrowotne, zaś opłacenie składek na ubezpieczenia społeczne pozostanie dobrowolne. Dzieje się tak z tego powodu, iż nie można utożsamić pojęcia "zawieszenie prawa do emerytury" z utratą statusu osoby, której ustalono prawo do emerytury. Zawieszenie jest bowiem czasowym wstrzymaniem wypłaty świadczeń emerytalnych ze względu na lepszą sytuację materialną, w której znalazł się uprawniony do emerytury, co jednak jest czynnikiem zmiennym, czasami wręcz chwilowym. Nie ustępują też w takim przypadku przesłanki wymagane do ustalenia prawa do emerytury pomostowej związane z dotychczasową zwiększoną eksploatacją organizmu uprawnionego na skutek pracy w szczególnym charakterze, co przekłada się na, ogółem ujmując, zmniejszenie ogólnych możliwości zarobkowania. Przyjęcie poglądu przeciwnego byłoby w ocenie Pełnomocnika sprzeczne nie tylko z wykładnia literalną powołanych przepisów, ale także z celowością ich stosowania.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji, co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. W myśl ustępu 5 powołanego powyżej artykułu udzielenie interpretacji następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Jednocześnie stosownie do art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład wydaje interpretacje indywidualne, wyłącznie w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych podkreśla, iż ocena stanowiska Wnioskodawcy w trybie niniejszej decyzji, dokonywana jest wyłącznie pod kątem prawidłowości zaprezentowanej przez Przedsiębiorcę wykładni przepisu prawa, czyniona jest w oparciu o kompletny opis stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego) zawarty w treści wniosku o wydanie pisemnej interpretacji. Podkreślenia przy tym wymaga fakt, iż rozpoznając wniosek o wydanie pisemnej interpretacji Zakład nie prowadzi postępowania wyjaśniającego, w szczególności nie przeprowadza postępowania dowodowego. Granice sprawy rozpatrywanej na podstawie złożonego wniosku o wydanie pisemnej interpretacji, jak zauważono wyżej, zakreślają jedynie ramy zaprezentowanego opisu stanu faktycznego bądź zdarzenia przyszłego. Zakład Ubezpieczeń Społecznych - na gruncie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej - zobligowany jest jedynie do oceny przedstawionego przez przedsiębiorcę stanowiska oraz dokonanej przez przedsiębiorcę oceny przepisów prawa, z których wynika obowiązek świadczenia składek na ubezpieczenia społeczne mających zastosowanie na tle zaistniałego stanu faktycznego, którego Zakład nie może uzupełniać ani weryfikować poprzez prowadzenie postępowania, tak by umożliwić przedsiębiorcy prawidłowe wypełnianie spoczywających na nim obowiązków nałożonych przez ustawodawcę w tym zakresie.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu wypadkowemu.

Osoby te podlegają tym ubezpieczeniom w myśl art. 13 pkt 4 przywołanej ustawy od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej. Ubezpieczenie chorobowe natomiast jest dla tych osób dobrowolne.

W myśl natomiast art. 9 ust. powyższej ustawy osoby prowadzące pozarolniczą działalność, mające ustalone prawo do emerytury lub renty, podlegają z tytułu tej działalności dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. W przypadku przystąpienia do tych ubezpieczeń, obejmowane są również ubezpieczeniem wypadkowym. Natomiast osoby te z mocy ustawy nie podlegają ubezpieczeniu chorobowemu.

Co jednak istotne przepis art. 9 ust. 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych odnosi się w swojej treści jedynie do osób mających ustalone prawo do emerytury lub renty. Należy podkreślić, iż emerytura pomostowa jest świadczeniem emerytalnym z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w związku z tym osoba uprawniona do tej emerytury, która ma ustalone do niej prawo decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w przypadku równoczesnego prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej nie będzie miała obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu tej działalności a ubezpieczenia te będą dla niej dobrowolne. Sytuacji tej nie zmienia również fakt zawieszenia prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych na zasadach określonych w art. 103 ust. 3 i art. 104-106 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, bowiem art. 9 ust. 5 ustawy o sus mówi o osobach prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, które mają ustalone prawo do emerytury i w sytuacji ustalenia dla osoby prawa do emerytury a następnie jej zawieszenia sytuacja osoby w zakresie obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne nie ulegnie zmianie. Ubezpieczenia społeczne (emerytalne i rentowe) z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej będą dla takiej osoby dobrowolne.

Odnosząc się natomiast do obowiązku opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność, która jest emerytem, Zakład informuje, że nie jest właściwy do wypowiadania się w zakresie obowiązku opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne, bowiem nie wydaje interpretacji indywidualnych w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu, gdyż ustawodawca nie przyznał mu kompetencji w tym zakresie, w związku z czym w oparciu o art. 66 § 1 i 2 Kodeksu postępowania administracyjnego zawiadamia, iż w przedmiotowej sprawie wnioskodawca jest uprawniony do wniesienia podania do dyrektora właściwego terytorialnie oddziału wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia. Takie podanie złożone zgodnie z niniejszym zawiadomieniem, w terminie 14 dni od daty doręczenia zawiadomienia uważa się za złożone w dniu wniesienia pierwszego podania.

Wobec przedstawionego przez wnioskodawcę opisu stanu faktycznego i prezentowanego stanowiska oraz w oparciu o obowiązujące przepisy prawne Oddział (...) uznał stanowisko wnioskodawcy za prawidłowe w sprawie braku obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne przez osobę, która ma ustalone prawo do emerytury pomostowej i równocześnie prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą, nawet w sytuacji gdy wypłata emerytury podlega zawieszeniu.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu jego zaistnienia. Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. lOa ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego we (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.