WPI/200000/43/213/2016 - Możliwość nieuwzględniania w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne wypłaconych środków pieniężnych tytułem realizacji pochodnych instrumentów finansowych, do których nabycia uprawnione będą osoby, z którymi Spółka ma zawarte umowy cywilnoprawne.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 584 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 121 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie stanowisko zawarte we wniosku złożonym w dniu 22 lutego 2016 r., uzupełnionym w dniu 15 marca 2016 r. przez przedsiębiorcę: (...) S.A. uznaje za prawidłowe w sprawie nieuwzględniania w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne wypłaconych środków pieniężnych tytułem realizacji pochodnych instrumentów finansowych, do których nabycia uprawnione będą osoby, z którymi Spółka ma zawarte umowy cywilnoprawne.

W dniu 22 lutego 2016 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy: (...) S.A., reprezentowanego przez doradcę podatkowego Panią (...), o wydanie pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Powyższy wniosek został przez Wnioskodawcę uzupełniony w dniu 15 marca 2016 r.

Wnioskodawca poinformował, że prowadzi działalność gospodarczą w branży (...). Spółka dostarcza kompleksowe rozwiązania w zakresie mobilnej rozrywki, marketingu i infrastruktury. Spółka jest polskim rezydentem podatkowym, podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych od całości osiąganych dochodów. Spółka funkcjonuje w ramach grupy kapitałowej (dalej: "Grupa").

W związku z rozwojem działalności, Spółka rozważa wprowadzenie programu (dalej: "Program Motywacyjny" lub "Program") skierowanego do kluczowych członków personelu Grupy (dalej: "Uczestnicy").

Uczestnikami będą członkowie zarządu Spółki, jak również inne osoby, które w ocenie Spółki pełnią kluczową rolę w działalności Grupy. Uczestnikami należącymi do tej grupy mogą być zarówno osoby, będące pracownikami Spółki (osoby, z którymi Spółka zawarła umowy o pracę w rozumieniu Kodeksu pracy i dla których Spółka jest pracodawcą), jak i osoby niebędące pracownikami, z którymi Spółka ma zawarte umowy cywilnoprawne, lub z którymi współpracuje w innej formie w ramach powszechnie obowiązującego prawa.

Spółka wyjaśnia również, że otrzymała już interpretację potwierdzającą, iż w związku z wypłatą na rzecz Uczestników Programu Motywacyjnego będących członkami zarządu na Spółce nie będzie ciążył obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne (decyzja ZUS Oddział w Lublinie nr 1428/2015 z dnia 27 stycznia 2016 r. znak: WPI/200000/43/1428/2015). Dalej Spółka wyjaśnia, że w odniesieniu do pozostałych Uczestników wskazanych we wniosku Spółki tut. Organ pozostawił wniosek bez rozpoznania z uwagi na brak uiszczenia opłaty.

Spółka zaznacza również, że niniejszy wniosek dotyczy wyłącznie tych Uczestników, z którymi Spółka ma zawarte umowy cywilnoprawne.

Do tej grupy Uczestników mogą należeć osoby, które świadczą na rzecz Spółki usługi, które z perspektywy Spółki mają kluczowe znaczenie dla działalności Grupy. Usługi te mogą stanowić w szczególności usługi doradcze, usługi zarządzania, usługi z zakresu (...), a także inne usługi, które Spółka uznaje za istotne dla prowadzonej działalności. Co istotne, przychody wypłacane w ramach Programu Motywacyjnego nie będą stanowić części wynagrodzenia za świadczone usługi.

Uczestnictwo w Programie Motywacyjnym będzie dobrowolne. Oznacza to, że żadna osoba nie będzie zobowiązana do udziału w Programie Motywacyjnym, ani też żadnej osobie nie będzie przysługiwało roszczenie o zawarcie Umowy i uczestnictwo w Programie Motywacyjnym.

Program Motywacyjny opierał się będzie na umożliwieniu Uczestnikom nabycia pochodnego instrumentu finansowego (dalej: "Instrument Pochodny") w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (dalej: "u.o.i.f."). Szczegółowe zasady funkcjonowania Programu Motywacyjnego zostaną uregulowane w ogólnych warunkach dla umów pochodnego instrumentu finansowego (dalej: "Ogólne Warunki") oraz zawieranych z Uczestnikami umowach o pochodnym instrumencie finansowym (dalej: "Umowy"). Będą to umowy cywilnoprawne, których zawarcie będzie niezależne od innych umów i stosunków wiążących Spółkę z Uczestnikami Programu Motywacyjnego.

Instrument Pochodny nie będzie podlegać inkorporacji w dokumencie, ani też dematerializacji i zapisowi na rachunkach pochodnych instrumentów. Instrument Pochodny będzie uprawniał Uczestnika do uzyskania w przyszłości kwoty rozliczenia pieniężnego wynikającej z realizacji instrumentu Pochodnego. Instrument Pochodny będzie bowiem stanowić prawo majątkowe przysługujące Uczestnikowi wobec Spółki do żądania w ustalonym terminie zapłaty kwoty rozliczenia pieniężnego, która to kwota będzie zależna (w sposób określony w Ogólnych Warunkach oraz w Umowie) od różnicy pomiędzy ceną rozliczenia a ceną wykonania, powiększoną o parametr odstępu w przypadku gdy cena rozliczenia jest większa lub równa cenie wykonania. Wartość Instrumentu Pochodnego zależeć będzie od wartości instrumentu bazowego za okres lub na dzień wskazany w Umowie. Instrumentem bazowym będzie skonsolidowana EBITDA Grupy lub EBITDA określonego Business Unit'u funkcjonującego w ramach Grupy lub inny wskaźnik finansowy wskazany w umowie. Wartość instrumentu bazowego obliczana będzie przez Spółkę. Szczegółowe zasady kalkulacji instrumentu bazowego wynikać będą z obowiązujących Spółkę standardów rachunkowości oraz polityki rachunkowej.

Wskaźniki, od których zależeć będzie prawo do otrzymania (lub nieotrzymania) rozliczenia Instrumentu Pochodnego będą ustalane na dany dzień (dalej: "Dzień Wykonania"). Dniem Wykonania będzie zatem dzień ustalenia ewentualnej kwoty rozliczenia przysługującego Uprawnionemu z Instrumentu Pochodnego z tytułu jego wykonania. Będzie to dzień tożsamy z dniem ustalenia kursu rozliczeniowego. Zatem w Dniu Wykonania będzie już wiadomo, czy kwota wynikająca z rozliczenia Instrumentu Pochodnego jest (lub nie jest) należna Uczestnikowi. Jeżeli w Dniu Wykonania ustalone zostanie, że Uczestnikowi przysługuje określona kwota pieniężna z tytułu rozliczenia, kwota ta będzie mu wypłacana w dniu rozliczeniowym (dalej: "Dzień Rozliczenia"). Zgodnie z Ogólnymi Warunkami, rozliczenie stanie się wymagalne w Dniu Rozliczenia. Innymi słowy, przed tym dniem Uczestnikowi nie będzie przysługiwało skuteczne roszczenie o wypłatę środków tytułem rozliczenia Instrumentu Pochodnego. Dzień Rozliczenia będzie przypadać na ustalony dzień przypadający po Dniu Wykonania (np. 30. dzień po Dniu Wykonania). Rozliczenie pieniężne w Dniu Rozliczenia następować będzie w formie przelewu bankowego na rachunek wskazany przez Uczestnika.

Spółka pragnie podkreślić, że uzyskanie prawa do otrzymania kwoty rozliczenia w związku z realizacją Instrumentu Pochodnego oraz wysokość tej kwoty będzie uzależniona od poziomu wskazanych w danej Umowie zmiennych wskaźników finansowych. Prawo do otrzymania kwoty rozliczenia pieniężnego przez uczestnika będzie mieć zawsze charakter warunkowy. Spółka nie będzie ponosić odpowiedzialności z tytułu ryzyka inwestycyjnego związanego z nabyciem przez Uczestnika Instrumentu Pochodnego. Spółka nie będzie udzielać żadnego zapewnienia co do ziszczenia się jakichkolwiek warunków uprawniających do wykonania Instrumentu Pochodnego oraz otrzymania przez Uczestników jakichkolwiek kwot z tytułu rozliczenia Instrumentu Pochodnego. Uczestnicy będą mieli prawo do realizacji Instrumentów Pochodnych tylko w przypadku, gdy wartość zmiennych bazowych osiągnie określony w Umowie poziom. Może się zdarzyć, że dany wskaźnik bazowy nie osiągnie zamierzonego poziomu i w rezultacie nie zostaną spełnione przesłanki uprawniające do realizacji prawa do rozliczenia pieniężnego. W chwili nabycia Instrumentu Pochodnego uczestnik nie będzie więc miał pewności, czy w przyszłości prawo do rozliczenia pieniężnego w ogóle powstanie, ani też jaka będzie jego ewentualna wysokość.

Instrumenty Pochodne będą nabywane przez Uczestników odpłatnie, za ustaloną przez strony Umowy kwotę, którą będą oni zobowiązani uiścić na rzecz Spółki (dalej: "Premia"). Uczestnik zobowiązany będzie do zapłacenia Premii przelewem na rachunek bankowy wskazany przez Spółkę w terminie 14 dni od wystawienia Instrumentu Pochodnego. Wysokość Premii określi każdorazowo Umowa.

Zgodnie z Ogólnymi Warunkami Instrumenty Pochodne będą niezbywalne. Tym samym nie będą mogły być one przedmiotem obrotu. Niezbywalność Instrumentów Pochodnych wynikać będzie z Ogólnych Warunków. Postanowiono w nich, że zbycie Instrumentów Pochodnych, jak i zbycie wierzytelności z nich wynikających lub przyszłych, w tym w drodze cesji, nie jest możliwe bez uprzedniej pisemnej (pod rygorem nieważności) zgody Spółki. W Ogólnych Warunkach stwierdzono również, że Spółka nieodwołalnie odmawia zgody na zbycie Instrumentów Pochodnych.

Zgodnie z Ogólnymi Warunkami Instrument Pochodny wygaśnie w przypadku, gdy ustanie powiązanie (rozumiane jako stosunek pracy, świadczenie usług na podstawie umowy cywilnoprawnej lub stosunek wynikający z powołania w skład organów podmiotu z Grupy) Uczestnika z Grupą. Instrument Pochodny wygaśnie również w wypadku, gdy:

Celem Programu Motywacyjnego jest zachęcenie Uczestników do zwiększenia swojego zaangażowania w rozwój Spółki oraz w poprawę jej wyników, co w efekcie ma się przyczynić do wzrostu przychodów osiąganych przez Spółkę.

Zgodnie z Ogólnymi Warunkami, kwoty rozliczenia pieniężnego wypłacane w ramach Programu Motywacyjnego nie będą stanowiły wynagrodzenia za pracę, wynagrodzenia za pełnienie funkcji w organach Spółki ani wynagrodzenia za świadczenie usług lub wykonanie dzieła na rzecz Spółki. Nie będą one stanowiły żadnego składnika takiego wynagrodzenia.

Zdaniem Spółki, Instrumenty Pochodne będą stanowić pochodny instrument finansowy, o którym mowa w art. 5a pkt 13 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: "Ustawa PIT") oraz art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c oraz lit. i ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (dalej: "u.o.i.f."). W konsekwencji, przychody Uczestników uzyskane z realizacji Instrumentu Pochodnego zostaną zakwalifikowane na gruncie Ustawy PIT jako przychody z kapitałów pieniężnych (art. 17 ust. 1 pkt 10 ustawy o PIT). Przychody te nie będą więc stanowiły przychodów ze stosunku pracy (o których mowa w art. 12 Ustawy PIT).

Wnioskodawca wskazał, że nie oczekuje od organu interpretacji przepisów prawa podatkowego. Spółka wystąpiła już do właściwego organu podatkowego z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej w celu potwierdzenia prawidłowości zakwalifikowania przychodów z tytułu realizacji Instrumentów Pochodnych do źródła przychodów, jakim są kapitały pieniężne.

Spółka prosi więc o przyjęcie założenia, że środki pieniężne wypłacane Uczestnikom w związku z realizacją Instrumentów Pochodnych stanowić będą przychody, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 10 Ustawy PIT, tj. przychody z realizacji praw wynikających z pochodnego instrumentu finansowego. Przedmiotem niniejszego wniosku są wyłącznie przepisy prawa z zakresu ubezpieczeń społecznych.

Spółka jest zainteresowana uzyskaniem odpowiedzi na następujące pytanie:

Czy wypłata środków pieniężnych na rzecz Uczestników, z którymi Spółka ma zawarte umowy cywilnoprawne, tytułem kwoty rozliczenia w związku z realizacją Instrumentów Pochodnych powinna być uwzględniona przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne? W związku z tym, czy Spółka, dokonując na rzecz tych osób wypłaty środków pieniężnych tytułem kwoty rozliczenia w związku z realizacją Instrumentów Pochodnych, będzie działać w charakterze płatnika składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne?

Wnioskodawca przedstawił własne stanowisko w sprawie.

Zdaniem Wnioskodawcy, wypłata środków pieniężnych na rzecz Uczestników, z którymi Spółka ma zawarte umowy cywilnoprawne, tytułem kwoty rozliczenia w związku z realizacją Instrumentów Pochodnych nie powinna być uwzględniona przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Spółka uważa, że dokonując na rzecz uczestników wypłaty środków pieniężnych tytułem kwoty rozliczenia w związku z realizacją Instrumentów Pochodnych, nie będzie działać w charakterze płatnika składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.

Wnioskodawca wskazał, że w art. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: "u.s.u.s.") ustawodawca zawarł katalog osób, które podlegają obligatoryjnie ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym. Zgodnie z tym przepisem są to osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej są między innymi: pracownikami, osobami wykonującymi pracę nakładczą, członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą, etc.

Z kolei zgodnie z art. 18 ust. 1 u.s.u.s., podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 i pkt 18a stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10, z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, ust. 4 pkt 5 i ust. 12.

Definicję przychodu ustawodawca zawarł w art. 4 ust. 9 i 10 u.s.u.s. Zgodnie z art. 4 pkt 9 u.s.u.s. przychody w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu: zatrudnienia w ramach stosunku pracy, pracy nakładczej, służby, wykonywania mandatu posła lub senatora, wykonywania pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia integracyjnego i stypendium wypłacanych bezrobotnym oraz stypendium sportowego, a także z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności oraz umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jak również z tytułu współpracy przy tej działalności lub współpracy przy wykonywaniu umowy oraz przychody z działalności wykonywanej osobiście przez osoby należące do składu rad nadzorczych, niezależnie od sposobu powoływania. Z kolei w myśl art. 4 ust. 10 u.s.u.s. przychodem z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych - przychody z tytułu pracy w spółdzielni i z tytułu wytwarzania na jej rzecz produktów rolnych.

Obowiązki płatnika składek reguluje m.in. art. 17 ust. 1 u.s.u.s. Składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe za ubezpieczonych, o których mowa w art. 16 ust. 1-3, 5, 6 i 9-12 obliczają, rozliczają i przekazują co miesiąc do Zakładu w całości płatnicy składek. Płatnicy składek obliczają części składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe finansowane przez ubezpieczonych i po potrąceniu ich ze środków ubezpieczonych przekazują do Zakładu.

W świetle powyższych regulacji Spółka stoi na stanowisku, że otrzymanie przez Uczestnika (z którym Spółka ma zawartą umowę cywilnoprawną) środków pieniężnych z tytułu realizacji Instrumentu Pochodnego nie będzie stanowić tytułu do podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. W konsekwencji Spółka nie będzie działać w charakterze płatnika składek w związku z przekazywaniem tym Uczestnikom środków pieniężnych z tytułu realizacji Instrumentów Pochodnych. Dlatego też wypłata tych środków pieniężnych nie powinna być przez Spółkę uwzględniona przy ustaleniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Wnioskodawca wskazuje, że po pierwsze w katalogu tytułów do obowiązkowego ubezpieczenia społecznego (art. 6 u.s.u.s.) brak jest takich, które nawiązywałoby do uzyskiwania przychodów z kapitałów pieniężnych. W literaturze przedmiotu podkreśla się, iż art. 6 u.s.u.s. zawiera zamknięty katalog osób podlegających obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym. Z uwagi na to, osoby niewymienione w tym przepisie nie podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (Radzisław A., Komentarz do art. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Ponadto przychody otrzymywane przez Uczestników w związku z realizacją Instrumentów Pochodnych stanowić będą przychody z kapitałów pieniężnych w rozumieniu Ustawy PIT. Nie będą one więc mogły być uznane za przychody, o których mowa w art. 4 ust. 9 u.s.u.s., w szczególności zaś za przychody ze stosunku pracy.

Stanowisko Spółki znajduje swoje potwierdzenie w najnowszych interpretacjach wydawanych w indywidualnych sprawach przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Jedną z nich jest interpretacja wydana przez tut. Organ dla Spółki w odniesieniu do Uczestników Programu Motywacyjnego będącymi członkami zarządu (decyzja ZUS Oddział w Lublinie nr 1428/2015 z dnia 27 stycznia 2016 r., znak: WPI/200000/43/1428/2015).

Innym przykładem jest interpretacja Oddziału ZUS w Gdańsku z dnia 21 kwietnia 2015 r. znak DI/100000/43/393/2015. Potwierdzono w niej, że wyłącza się z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wartość przychodów z realizacji jednostek uczestnictwa, będących pochodnymi instrumentami, do których nabycia upoważnieni zostaną pracownicy spółki:

Za przychody ze stosunku pracy uważa się: wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych. Dla rozstrzygnięcia, czy dany przychód stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, a w konsekwencji czy powstaje obowiązek opłacania składek m.in. na te ubezpieczenia, decydujące znaczenie ma, czy dla celów podatkowych zostanie on zakwalifikowany jako przychód pracownika z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy.

Przychody uzyskane przez pracowników z realizacji jednostek uczestnictwa (pochodnych instrumentów finansowych) nie zostały przez wnioskodawcę zakwalifikowane jako przychody tych osób z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, lecz jako przychody ze źródeł kapitałowych (art. 17 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych), w związku z czym stanowisko wnioskodawcy wskazuje, że świadczenia o których mowa we wniosku stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne uznać należy za prawidłowe.

Powyższe ma również zastosowanie w odniesieniu do składek na Fundusz Pracy oraz składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Zgodnie bowiem z art. 104 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 149) oraz art. 29 ustawy z dnia 13 sierpnia 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz. U. z 2014 r. poz. 272 z późn. zm.) analogicznie ustala się składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Podobne stanowisko zajął Oddział ZUS w Gdańsku w interpretacji z dnia 12 grudnia 2014 r. znak DI/100000/43/1196/2014. Organ wskazał, że w celu rozstrzygnięcia, czy dany przychód stanowi podstawę wymiaru składek, istotne znaczenie ma jego kwalifikacja na gruncie prawa podatkowego (interpretacja ta dotyczyła programu motywacyjnego, opartego właśnie na instrumentach pochodnych):

Dla rozstrzygnięcia, czy dany przychód stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, a w konsekwencji czy powstaje obowiązek opłacania składek m.in. na te ubezpieczenia, decydujące znaczenie ma, czy dla celów podatkowych zostanie on zakwalifikowany jako przychód pracownika z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy.

Rzeczony przychód w sytuacji opisanej we wniosku nie został przez Wnioskodawcę zakwalifikowany jako przychód pracowników oraz byłych pracowników z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, w związku z czym stanowisko wnioskodawcy wskazujące, że świadczenia, o których mowa we wniosku, nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, uznać należy za prawidłowe.

Powyższe ma również zastosowanie w odniesieniu do składek na Fundusz Pracy oraz składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, a także składek na Fundusz Emerytur Pomostowych.

Podobne stanowisko zaprezentował Oddział ZUS w Gdańsku w interpretacji z dnia 4 lipca 2013 r. znak DI/100000/451/719/2013.

Spółka uważa nadto, że osiąganie przez Uczestników przychodów z tytułu realizacji Instrumentów Pochodnych nie spowoduje obowiązku uiszczania składek na ubezpieczenie zdrowotne. Spółka nie będzie zatem działać w charakterze płatnika składek w stosunku do tych przychodów. Takie wnioski płyną z analizy przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (dalej: "u.ś.o.z.").

W art. 66 u.ś.o.z. ustawodawca zawarł katalog osób, które podlegają obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, wśród których wymieniono m.in. osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem społecznym rolników, które są pracownikami w rozumieniu ustawy i systemie ubezpieczeń społecznych, osoby prowadzące działalność pozarolniczą etc.

Co istotne, wyliczenie zawarte w art. 66 u.ś.o.z. jest katalogiem zamkniętym. Oznacza to, że osoby niewymienione w tym przepisie nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego.

Z kolei w myśl art. 81 ust. 1 u.ś.o.z. do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne osób, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a, d-i i pkt 3, 11 i 35, stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób, z zastrzeżeniem ust. 5. 6 i 10.

Zgodnie z art. 85 ust. 1 u.ś.o.z. za osobę pozostająca w stosunku pracy, w stosunku służbowym albo odbywającą służbę zastępczą składkę jako płatnik oblicza, pobiera z dochodu ubezpieczonego i odprowadza pracodawca, a w razie wypłaty świadczeń pracowniczych z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, o których mowa w ustawie z dnia 29 grudnia 1993 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, podmiot obowiązany do wypłaty tych świadczeń.

Analizując powyższe przepisy, Wnioskodawca stwierdza, że ustawodawca nie wymienił osiągania przychodów z kapitałów pieniężnych jako przesłanki podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu. W takiej sytuacji brak jest obowiązku uiszczania składek. Na spółce nie będą ciążyły zatem obowiązki płatnika związane z wypłacaniem Uczestnikom (z którymi Spółka ma zawarte umowy cywilnoprawne) środków pieniężnych z tytułu realizacji Instrumentów Pochodnych.

Stanowisko Spółki potwierdza m.in. interpretacja Oddziału ZUS w Gdańsku z 21 kwietnia

2015 r. znak: DI/100000/43/393/2015 (dotycząca podobnego programu motywacyjnego), w której stwierdzono:

Jednocześnie w odniesieniu do ubezpieczenia zdrowotnego wskazać należy, iż zgodnie z art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.) do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób, a więc powyższe ma zastosowanie również do tychże składek.

W konsekwencji, wartość przychodów uzyskanych z tytułu realizacji jednostek uczestnictwa, do których nabycia upoważnieni zostaną pracownicy spółki, nie będzie stanowiła podstawy wymiaru składek także na ubezpieczenie zdrowotne.

Końcowo Spółka prosi tut. Organ także o udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy w związku z wypłatą na rzecz Uczestników, z którymi Spółka ma zawarte umowy cywilnoprawne, środków pieniężnych w ramach Programu Motywacyjnego Spółka będzie działać w charakterze płatnika składek na ubezpieczenie zdrowotne. Pytanie Spółki dotyczy samego obowiązku odprowadzania składek, nie zaś kwestii objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym.

Spółka w tym kontekście zwraca uwagę na wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 1 lipca 2014 r. sygn. III AUa 51/14, LEX nr 1493/28, w którym stwierdzono:

Jeżeli decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zostanie stwierdzone, że dana osoba podlega w określonym czasie obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym, to skutkiem tego jest objęcie tej osoby z mocy prawa obowiązkowo ubezpieczeniem zdrowotnym, co nie wymaga potwierdzenia decyzją NFZ. Wydanie takiej decyzji byłoby konieczne jedynie wówczas, gdyby ustawa z 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych stwierdzała, że objęcie ubezpieczeniem zdrowotnym następuje na podstawie decyzji wydanej przez dyrektora oddziału wojewódzkiego. Takiego przepisu nie ma jednak w ustawie o świadczeniach.

Spółka uważa, że przesądzenie przez tut. Organ o obowiązku (lub jego braku) uiszczania składek na ubezpieczenie społeczne będzie miało określone konsekwencje także dla obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenie zdrowotne (m.in. z uwagi na treść art. 81 ust. 1 u.ś.o.z.). Dlatego też nie jest konieczne występowanie przez spółkę do dyrektora właściwego terytorialnie oddziału wojewódzkiego NFZ z wnioskiem o wydanie decyzji w trybie art. 109a u.ś.o.z.

W związku z powyższym, Spółka prosi o uznanie jest stanowiska za prawidłowe.

Oddział pismem z dnia 2 marca 2016 r. wezwał Wnioskodawcę o doprecyzowanie stanu faktycznego oraz własnego stanowiska w sprawie przedstawionego we wniosku z dnia 22 lutego 2016 r. poprzez:

- odniesienie się do informacji zawartej zarówno w opisie stanu faktycznego, jak również we własnym stanowisku, że (...) przychody te nie będą stanowiły przychodów ze stosunku pracy (...).

Oddział zaznacza, że złożony w dniu 22 lutego 2016 r. wniosek o wydanie interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej dotyczy osób niebędących pracownikami, z którymi Spółka ma zawarte umowy cywilnoprawne lub z którymi współpracuje w innej formie w obowiązującego prawa.

W odpowiedzi na wezwanie Wnioskodawca w dniu 15 marca 2016 r. wyjaśnił, że we wniosku o wydanie interpretacji z dnia 16 lutego 2016 r. (data wpływu do Organu 22 lutego 2016 r.) Spółka zadała pytanie, czy wypłata środków pieniężnych na rzecz Uczestników Programu Motywacyjnego, z którymi Spółka ma zawarte umowy cywilnoprawne, tytułem kwoty rozliczenia w związku z realizacją Instrumentów Pochodnych powinna być uwzględniona przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Spółka jest zainteresowana ustaleniem, czy dokonując na rzecz tych osób wypłaty środków pieniężnych tytułem kwoty rozliczenia w związku z realizacją Instrumentów Pochodnych, będzie działać w charakterze płatnika składek na ubezpieczenie społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.

Spółka wyjaśniła, iż pierwotnie złożyła jeden wspólny wniosek dla wszystkich Uczestników Programu, wśród których znajdowały się nie tylko osoby, z którymi Spółka ma zawarte umowy cywilnoprawne, ale również członkowie zarządu oraz pracownicy Spółki (wniosek Spółki z dnia 9 grudnia 2015 r. uzupełniony pismem z dnia 18 stycznia 2016 r.). ZUS Oddział w Lublinie uznał, że skoro wniosek dotyczył kilku podgrup Uczestników, oznacza to istnienie kilku odrębnych stanów faktycznych. W konsekwencji Organ wydał interpretację wyłącznie w odniesieniu do członków zarządu (jako pierwszej z grup wskazanych we wniosku z dnia 9 grudnia 2015 r.), uznając wniosek za nieopłacony w pozostałej części. Chcąc uzyskać potwierdzenie własnego stanowiska także w stosunku do pozostałych Uczestników, Spółka złożyła trzy dodatkowe wnioski, m.in. wniosek, którego dotyczy niniejsza odpowiedź na wezwanie.

We wniosku z dnia 16 lutego 2016 r. Spółka wskazała, że zapytanie dotyczy wyłącznie tych Uczestników Programu Motywacyjnego, z którymi Spółka ma zawarte umowy cywilnoprawne (Jednocześnie Spółka poinformowała, że złożyła odrębne wnioski w odniesieniu do uczestników Programu Motywacyjnego, będących pracownikami, oraz w odniesieniu do innych osób, z którymi Spółka współpracuje w innej formie w ramach powszechnie obowiązującego prawa).

Spółka wyjaśnia, że Uczestnicy, których dotyczy wniosek, nie pozostają ze spółką w stosunku pracy. Intencją Spółki było jedynie dodatkowe podkreślenie, że bez względu na stosunek prawny, na podstawie którego Uczestnicy wykonują swoje obowiązki na rzecz Spółki, przychody wypłacane w ramach Programu Motywacyjnego nie będą stanowić części wynagrodzenia z takiego stosunku. Przychody te będą bowiem stanowić z punktu widzenia prawa podatkowego przychody z kapitałów pieniężnych (art. 17 ust. 1 pkt 10 Ustawy PIT). Nie będą to zatem przychody ze stosunku pracy, ani też przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej lub z działalności wykonywanej osobiście. Pierwotny wniosek Spółki (z dnia 9 grudnia 2015 r.) dotyczył wszystkich grup Uczestników, m.in. pracowników. Stąd też wyjaśnienie Spółki, że przychody otrzymywane przez Uczestników nie będą stanowiły (m.in.) przychodów ze stosunku pracy.

Wnioskodawca wskazuje ponadto, że prawidłowość kwalifikacji przychodów osiąganych przez Uczestników w związku z realizacją Instrumentów Pochodnych do źródła przychodów, jakim są kapitały pieniężne, została potwierdzona w interpretacji indywidualnej wydanej na wniosek Spółki przez Dyrektora Izby Skarbowej w (...) w dniu (...) 2016 r., znak (...). W interpretacji tej organ podatkowy potwierdził, że osiągane przez Uczestników przychody stanowić będą przychody z kapitałów pieniężnych, a na Spółce nie będą ciążyć obowiązki płatnika w podatku dochodowym od osób fizycznych. Warto również podkreślić, że we wniosku o wydanie interpretacji podatkowej krąg Uczestników został zakreślony znacznie szerzej, aniżeli we wniosku Spółki do tut. Organu z dnia 16 lutego 2016 r. Zdaniem Spółki potwierdza to, że bez względu na rodzaj stosunku łączącego danego Uczestnika ze Spółką przychody, o których mowa, stanowić będą przychody z kapitałów pieniężnych.

Spółka prosi więc o przyjęcie, że kwalifikacja przychodów Uczestników uzyskiwanych w ramach Programu Motywacyjnego do źródła przychodów "kapitały pieniężne" (art. 10 ust. 1 pkt 7 Ustawy PIT) stanowi element stanu faktycznego.

Na koniec Spółka informuje, że tut. Organ - Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wydał już decyzje, w których uznał stanowisko Spółki za prawidłowe w odniesieniu do następujących grup Uczestników Programu Motywacyjnego:

Mając na uwadze powyższe, Spółka prosi o uznanie jej stanowiska za prawidłowe również w odniesieniu do tych Uczestników, z którymi ma zawarte umowy cywilnoprawne.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do ust. 5 cytowanego przepisu w związku z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 powołanej powyżej ustawy, wyłącznie w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Zasady ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne reguluje ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 121 z późn. zm.) oraz rozporządzenie wykonawcze Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.).

Artykuł 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych powołanej powyżej stanowi - osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 i 3 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców stanowi przychód z tytułu wykonywania umowy zlecenia, jeżeli w umowie tej określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, albo w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej, albo prowizyjnie.

Z kolei w myśl § 1 ww. rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.), osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu stosunku pracy.

Zgodnie z zapisem art. 4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przychodami są: przychody w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu: zatrudnienia w ramach stosunku pracy, pracy nakładczej, służby, wykonywania mandatu posła lub senatora, wykonywania pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia integracyjnego i stypendium wypłacanych bezrobotnym oraz stypendium sportowego, a także z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności oraz umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jak również z tytułu współpracy przy tej działalności lub współpracy przy wykonywaniu umowy oraz przychody z działalności wykonywanej osobiście przez osoby należące do składu rad nadzorczych, niezależnie od sposobu ich powoływania.

Należy w tym miejscu podkreślić, iż zgodnie z § 5 ust. 1 pkt 2 powołanego powyżej rozporządzenia z 18 grudnia 1998 r. w brzmieniu obowiązującym od 1 sierpnia 2010 r., przepisy § 2-4 stosuje się odpowiednio przy ustalaniu podstawy wymiaru składek m.in. osób wykonujących prace na podstawie umowy agencyjnej, lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

W myśl art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 581 z późn. zm.) do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne zleceniobiorców stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób.

Z treści powyższego wynika, że przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ściśle uzależniają włączenie danego świadczenia do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zleceniobiorców od zakwalifikowania go jako przychód z zawartej umowy cywilnoprawnej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.).

Jednocześnie należy wskazać, że w myśl powołanego powyżej art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, wyłącznie w ściśle zakreślonym katalogu spraw. Kwestia kwalifikacji określonego świadczenia jako przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz wskazania źródła takiego przychodu, nie mieści się w ustawowo określonym zakresie, natomiast sprawy te należą do wyłącznej kompetencji organów podatkowych, gdyż zgodnie z art. 10a ust. 4 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej zasady i tryb udzielania interpretacji przepisów prawa podatkowego reguluje ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 613). Powyższe ograniczenie w tematyce, w której Zakład jest zobowiązany wypowiedzieć się za pośrednictwem pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, uniemożliwia potwierdzenie w tym trybie przez organ dokonanej przez Wnioskodawcę kwalifikacji przychodu w świetle przepisów ustawy o podatku.

Zatem, zgodnie z opisem zdarzenia przyszłego zawartym we wniosku z dnia 22 lutego 2016 r., uzupełnionym w dniu 15 marca 2016 r., opisane świadczenia pieniężne wynikające z realizacji pochodnych instrumentów finansowych nie będą stanowić przychodu za świadczone usługi, o którym mowa w art. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tylko przychód z kapitałów pieniężnych uregulowany w art. 17 tejże ustawy.

Biorąc powyższe pod uwagę, Zakład stwierdza, iż wartość świadczenia pieniężnego wynikającego z realizacji pochodnych instrumentów przez osoby, z którymi Spółka zawarła umowy cywilnoprawne, nie będzie stanowiła podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, gdyż stosownie do powołanych powyżej przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zleceniobiorców stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany z tytułu wykonywania umowy zlecenia, umowy agencyjnej albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

W konsekwencji wartość opisanych powyżej świadczeń nie będzie również stanowić podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne.

W świetle powyższego, uwzględniając przedstawione przez Wnioskodawcę zdarzenie przyszłe, własne stanowisko w sprawie oraz obowiązujące przepisy prawne, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznał stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 22 lutego 2016 r., uzupełnionym w dniu 15 marca 2016 r., za prawidłowe w sprawie nieuwzględniania w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne wypłaconych środków pieniężnych tytułem realizacji pochodnych instrumentów finansowych, do których nabycia uprawnione będą osoby, z którymi Spółka ma zawarte umowy cywilnoprawne.

Decyzja dotyczy zdarzenia przeszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie wydania decyzji.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w (...).

Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydala decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.