WPI/200000/43/1398/2015 - Podleganie obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy zlecenia przez osobę, która ukończyła studia I stopnia.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 584 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 121 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznaje za nieprawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku złożonym w dniu 9 grudnia 2015 r. przez (...) w sprawie niepodlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy zlecenia przez osobę, która ukończyła studia I stopnia.

W dniu 9 grudnia 2015 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy: (...) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca poinformował, iż zawarł umowę zlecenia ze studentem ostatniego roku studiów licencjackich, który nie ukończył 26 roku życia. Student zamierza kontynuować naukę na studiach magisterskich. Wnioskodawca i student mają zamiar utrzymać współpracę w ramach umowy zlecenia zarówno w okresie wakacji akademickich, pomiędzy zakończeniem przez studenta studiów 1 stopnia (licencjackich), a rozpoczęciem przez niego studiów II stopnia (magisterskich), jak również w okresie po rozpoczęciu przez studenta studiów II stopnia,

W związku z powyższym Wnioskodawca zwrócił się z pytaniem: t. Czy w zaistniałym stanie faktycznym student wykonujący pracę na podstawie umowy zlecenia, który ukończy w trakcie trwania zatrudnienia na tej podstawie studia I stopnia, od dnia następnego po dniu obrony pracy licencjackiej zaczyna obowiązkowo podlegać ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i zdrowotnemu z tytułu zawarcia umowy zlecenia z Wnioskodawcą oraz powinien w tej dacie zostać zgłoszony do obowiązkowych składek przez Wnioskodawcę?

2. Czy użyte w przepisie art. 167 ust. 2a ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 572, z późn. zm.) sformułowanie "zachowuje prawa studenta" jest tożsame z pojęciem posiadania "statusu studenta" w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 18k prawa o szkolnictwie wyższym?

Wnioskodawca przedstawił własne stanowisko w sprawie, zgodnie z którym student, który po zakończeniu studiów I stopnia, a przed rozpoczęciem studiów magisterskich wykonuje umowę zlecenia, nie powinien podlegać ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i zdrowotnemu z tytułu zawarcia umowy zlecenia do dnia 31 października roku, w którym ukończył studia licencjackie, a to ze względu na dosłowne brzmienie art. 167 ust. 2a prawa o szkolnictwie wyższym oraz regulację zawartą w art, 6 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Wnioskodawca zauważył, że art. 6 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wskazuje jednoznacznie, że osoby określone w ust. 1 pkt 4 (osoby wykonujące pracę m.in. na podstawie umowy zlecenia) nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli są uczniami gimnazjów, szkól ponadgimnazjalnych, szkół ponadpodstawowych lub studentami, do ukończenia 26 lat. Co istotne, przepisy ustawy systemowej nie definiują dla potrzeb ubezpieczeń społecznych, kogo należy uważać za ucznia i studenta, w związku z czym konieczne jest w lej kwestii odwołanie się do przepisów prawa o szkolnictwie wyższym.

Artykuł 2 ust. 1 pkt 18k prawa o szkolnictwie wyższym zawiera definicję studenta i stanowi, że jest to osoba kształcąca się na studiach wyższych. Ustawa wskazuje, w art. 2 ust. 1 pkt 5, na definicję studiów wyższych - są to "studia pierwszego stopnia, studia drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie, prowadzone przez uczelnię uprawnioną do ich prowadzenia". Brak jednak w przedmiotowej ustawie wskazania na definicję pojęcia "statusu" studenta, które również pojawia się w kontekście wykładni cytowanych przepisów prawa o szkolnictwie wyższym. W związku z tym, zdaniem Wnioskodawcy, definicję tę należy ustalać w oparciu o reguły wykładni językowej oraz w oparciu o konkretne, odnoszące się do tego pojęcia inne przepisy ustawy. Co równie istotne, podczas interpretacji pojęcia "student" bądź szerzej "status studenta", konieczne jest również ustalenie definicji, która pozwoliłaby na ścisłe określenie ram czasowych, w obrębie których możliwe jest korzystanie przez daną osobę z uprawnień powiązanych z tym statusem.

W przedmiotowym stanie faktycznym przepisem, do którego należy w ocenie Wnioskodawcy odnosić pojęcie "statusu" jest art. 170 ust. 1 prawa o szkolnictwie wyższym, zgodnie z którym: "osoba przyjęta na studia nabywa prawa studenta z chwilą immatrykulacji i złożenia ślubowania, którego treść określa statut uczelni". Natomiast zgodnie z art. 167 ust. 2 przedmiotowej ustawy "datą ukończenia studiów jest data złożenia egzaminu dyplomowego, w przypadku kierunku lekarskiego, lekarsko-dentystycznego i weterynarii - data złożenia ostatniego wymaganego planem studiów egzaminu, a w przypadku kierunku farmacja - data zaliczenia ostatniej, przewidzianej w planie studiów praktyki".

Kolejnym przepisem, do którego Wnioskodawca odnosi pojęcie "statusu" jest art. 167 ust. 2a prawa o szkolnictwie wyższym, stanowiący że: "Osoba, która ukończyła studia pierwszego stopnia, zachowuje prawa studenta do dnia 31 października roku, w którym ukończyła te studia, z wyłączeniem prawa do pomocy materialnej, o której mowa w art. 173".

Wnioskodawca podnosi, że z dosłownego brzmienia słowa "status", przedstawionego przez Słownik Języka Polskiego, wynika, iż oznacza ono m.in. "stan prawny osoby, instytucji lub organizacji". Natomiast zgodnie z definicją stawa "stan", jest to: "całokształt okoliczności, warunki, w których się ktoś lub coś znajduje; sytuacja, pozycja, położenie". Nie może zatem budzić wątpliwości, że tak rozumiana kwestia "statusu studenta", będzie zawierała w sobie również zachowanie praw przez studenta. Pojęcie ogółu praw przysługujących danej osobie jest bowiem nierozerwalnie związane z pojęciem samego statusu (stanu prawnego).

Zdaniem Wnioskodawcy, pojęcie "praw studenta" użyte w art. 167 ust. 2a prawa o szkolnictwie wyższym oraz pojęcie "studenta" i kwestia posiadania tego "statusu", uregulowana w art. 2 ust. 1 pkt 18k przedmiotowej ustawy mają w istocie takie samo znaczenie i odnoszą się m.in. do kwestii całości praw przysługujących studentom w związku z podjęciem i kontynuacją studiów na uczelni wyższej.

Dalej Wnioskodawca wskazał, że za wskazaną powyżej jednolitą interpretację słów "status studenta" oraz "prawa studenta" na gruncie przepisu art. 167 ust. 2a prawa o szkolnictwie wyższym opowiada się również literatura przedmiotu. Jak zauważają H. Izdebski oraz J. Zieliński; "Jednoznacznie określono (ust. 2a) - choć nie wiadomo, dlaczego w tym miejscu, bo nie jest to zgodne z systematyką legislacyjną - że student kończący studia pierwszego stopnia zachowuje prawa studenta do 31 października roku, w którym ukończył studia. Ma to istotne znaczenie dla uporządkowania uprawnień przysługujących studentom i dokumentacji tych uprawnień". (H. Izdebski, J. Zieliński, Komentarz do art. 167 Ustawy (w:) Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz, LEX 2015), Autorzy jednoznacznie wskazują zatem na funkcję przepisu, jaką jest ujednolicenie regulacji związanych z uprawnieniami przysługującymi studentom - a zatem z uprawnieniami związanymi z posiadaniem statusu studenta.

W świetle powyższego, w ocenie Wnioskodawcy należy stwierdzić, że w obszarze dotyczącym uprawnień przysługujących osobie, która ukończyła studia I stopnia oraz zaczyna studia II stopnia, w związku z czym objęta jest zakresem zastosowania art. 167 ust. 2a prawa o szkolnictwie wyższym, nieuprawnione jest wyodrębnienie osobowego pojęcia "statusu studenta", którym w takim brzmieniu prawo o szkolnictwie wyższym w ogóle się nie posługuje. Zdaniem Wnioskodawcy nieuprawnione jest również różnicowanie przy pomocy tego pojęcia uprawnień nadawanych tej grupie osób przez art. 167 ust. 2a prawa o szkolnictwie wyższym, poprzez objęcie obowiązkiem podlegania ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i zdrowotnemu, w okresie pomiędzy obroną pracy licencjackiej a rozpoczęciem studiów π stopnia mimo przeciwnego brzmienia przepisu art. 6 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Przepis art. 10 ust, 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do ust. 5 cytowanego przepisu w związku z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 powołanej powyżej ustawy, wyłącznie w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne. Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym i opłacania składek na te ubezpieczenia reguluje ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 4 i art. 12 ust. 1 wskazanej ustawy, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz osobami z nimi współpracującymi. Ubezpieczenie chorobowe jest natomiast na podstawie art. 11 ust. 2 tej ustawy dla powyżej wskazanych osób dobrowolne. Ponadto w myśl art. 6 ust. 4 ww. ustawy, ubezpieczeniom społecznym nie podlegają obowiązkowo zleceniobiorcy, którzy m.in. są studentami, do ukończenia 26 lat.

Przepis ten uzależnia wyłączenie podlegania ubezpieczeniom od posiadania statusu studenta w rozumieniu ustawy' z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 572 z późn. zm.). Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 18k tej ustawy, studentem jest osoba kształcąca się na studiach wyższych. Natomiast jako datę ukończenia studiów zgodnie z art. 167 ust. 2 ustawy należy przyjąć:

Należy zauważyć, że ustawa - Prawo o szkolnictwie wyższym konkretnie precyzuje moment rozpoczęcia i ukończenia studiów oraz związany z tymi momentami okres posiadania statusu studenta. Wprawdzie z obowiązującego od 1 października 2011 r. art. 167 ust. 2a ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym wynika, iż osoba, która ukończyła studia pierwszego stopnia, zachowuje prawu studenta do dnia 31 października roku, w którym ukończyła te studia, jednakże dla celów ubezpieczeń społecznych użyte w tym przepisie sformułowanie "zachowuje prawa studenta" nie jest tożsame z posiadaniem statusu studenta.

Jednocześnie Zakład podkreśla, iż wydając pisemną interpretację w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej nie dokonuje wykładni przepisów ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym, a jedynie wyjaśnia rozumienie powyżej wskazanych przepisów dla celów ustalania obowiązku ubezpieczeń społecznych.

W konsekwencji, dla osoby, która świadczy pracę na podstawie umowy zlecenia po ukończeniu studiów 1 stopnia, obowiązek ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy zlecenia ustala się na zasadach ogólnych (tekst jedn.: bez zastosowania art. 6 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). W świetle powyższego, opisany we wniosku z dnia 3 grudnia 2015 r. student w okresie pomiędzy zakończeniem studiów I stopnia (licencjackich) a rozpoczęciem przez niego studiów II stopnia z tytułu wykonywanej umowy zlecenia będzie podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym na zasadach ogólnych.

Uwzględniając powyższe, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznał za nieprawidłowe stanowisko Wnioskodawcy w sprawie niepodlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy zlecenia przez osobę, która ukończyła studia 1 stopnia.

Równocześnie należy wskazać, że biorąc pod uwagę treść przywołanego wyżej art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie jest uprawniony do wypowiadania się w kwestiach dotyczących podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu, gdyż ustawodawca nie przyznał mu kompetencji w tym zakresie. W świetle powyższego. Zakład w oparciu o art. 66 § 1 i 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 267 z późn. zm.) zawiadamia, iż w przedmiotowej sprawie Wnioskodawca jest uprawniony do wniesienia podania do dyrektora właściwego terytorialnie oddziału wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia. Takie podanie złożone zgodnie z niniejszym zawiadomieniem, w' terminie 14 dni od daty doręczenia zawiadomienia uważa się za złożone w dniu wniesienia pierwszego podania.

Decyzja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.