WPI/200000/43/1393/2017 - Możliwość nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne pracowników świadczenia w postaci grupowego ubezpieczenia na życie w części finansowanej przez pracodawcę.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 2168) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1778 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznaje za nieprawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku złożonym w dniu 30 listopada 2017 r. przez (...) w sprawie nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne pracowników świadczenia w postaci grupowego ubezpieczenia na życie w części finansowanej przez pracodawcę.

W dniu 30 listopada 2017 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek (...) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Powyższy wniosek został uzupełniony pismem z dnia 13 grudnia 2017 r. (wpływ do Oddziału w dniu 18 grudnia 2017 r.).

Wnioskodawca w opisie stanu faktycznego wskazał, że przedsiębiorstwo zawarło umowę grupowego ubezpieczenia na życie dla pracowników, któremu podlega również Prezes danej Spółki, który pełni funkcję na podstawie powołania i nie pracuje w Spółce na podstawie umowy o pracę ani na podstawie umowy cywilnoprawnej. Pracodawca pokrywa częściowo kwotę wynikającą z tytułu ubezpieczenia. Pracownicy wyrazili zgodę na potrącanie z ich wynagrodzenia brakującej części składki. Warunki ubezpieczenia grupowego zostały ujęte w adnotacji do każdej umowy o pracę w następującej treści: "Pracownik jest uprawniony do przystąpienia do medycznego ubezpieczenia pracowniczego w ramach Umowy Grupowego Ubezpieczenia zawartej przez Pracodawcę z wybranym ubezpieczycielem. Pracownik ponosi częściową odpłatność za możliwość korzystania z usług w zakresie ubezpieczenia medycznego w wysokości ustalonej przez Pracodawcę w porozumieniu z Pracownikiem, to jest (...) zł. Pracownik wyraża zgodę na comiesięczne potrącenie partycypacyjnej kwoty tego świadczenia ze swojego wynagrodzenia podpisując stosowne oświadczenie w deklaracji ubezpieczenia".

W związku z powyższym stanem faktycznym wnioskodawca zadał pytania:

Czy w związku z zaistniałą sytuacją pracodawca ma obowiązek naliczenia od finansowanego przez siebie świadczenia składek na ubezpieczenie społeczne?

Czy Prezes zarządu podlega z tego tytułu ubezpieczeniu społecznemu?

Czy prawidłowe jest ujęcie warunków odpłatności ubezpieczenia w umowach o pracę pracowników ze względu na brak regulaminu wynagradzania (Spółka nie ma obowiązku jego tworzenia)?

Czy warunki odpłatności za ubezpieczenie powinny być również zawarte w informacji o warunkach zatrudnienia?

Wnioskodawca przedstawił własne stanowisko:

Na mocy Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 12 grudnia 1998 r. w sprawie szczególnych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe podstawy wymiaru składek nie stanowią korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, a polegające na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług oraz korzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji. Zdaniem wnioskodawcy adnotacja zawarta w umowie o pracę stanowi właśnie element przepisów o wynagrodzeniu i nie ma potrzeby ujmowania ich w informacji o warunkach zatrudnienia. Dodatkowo na tej podstawie pracodawca nie ma obowiązku opodatkować części finansowanej przez siebie składki ubezpieczeniem społecznym, ponieważ pracownicy partycypują w kosztach ubezpieczenia. Ponadto nie ma podstawy do naliczenia składek na ubezpieczenie społeczne dla części świadczenia przypadającego na Prezesa danej Spółki. Wskazują na to przepisy Ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych i Ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Przepisy te stanowią, iż ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych podlega obowiązkowo osoba, która ma tytuł do ubezpieczeń. Członkostwo w zarządach osób prawnych nie jest takim tytułem, ponieważ dana osoba nie ma podpisanej ze Spółką umowy o pracę ani umowy cywilnoprawnej.

W uzupełnieniu opisu stanu faktycznego przedstawionego we wniosku, pismem złożonym w dniu 18 grudnia 2017 r. Wnioskodawca wskazał, że: kwota opłaty tytułem udostępnienia pracownikom świadczeń z tytułu zawartej umowy grupowego ubezpieczenia na życie, w części finansowanej przez pracodawcę będzie stanowiła przychód pracowników z tytułu stosunku pracy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Będzie ona wykazywana na liście płac indywidualnie dla każdego pracownika i opodatkowana podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji, co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. W myśl art. 10 ust. 5 tej ustawy oraz art. 83d ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład wydaje interpretacje indywidualne w formie decyzji, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Zgodnie z dyspozycją art. 10 ust. 6 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, warunkiem koniecznym do stwierdzenia kompletności wniosku, jest jego należyte opłacenie. W myśl natomiast art. 10 ust. 7 tej ustawy - w przypadku wystąpienia w jednym wniosku o wydanie interpretacji odrębnych stanów faktycznych lub zdarzeń przyszłych pobiera się opłatę od każdego przedstawionego we wniosku odrębnego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. We wniosku złożonym w dniu 30 listopada 2017 r. Wnioskodawca przedstawił wątpliwości w zakresie dwóch stanów faktycznych, tj. nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne świadczenia z tytułu zawartej umowy grupowego ubezpieczenia na życie w części finansowanej przez pracodawcę pracownikom, oraz nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne świadczenia z tytułu zawartej umowy grupowego ubezpieczenia na życie w części finansowanej przez pracodawcę Prezesowi Spółki, który pełni funkcję na podstawie powołania. Wobec faktu, iż do wniosku została dokonana opłata w wysokości 40 zł - Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydając niniejszą decyzję rozpoznał wniosek w zakresie pierwszego stanu faktycznego, tj. nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne świadczenia z tytułu zawartej umowy grupowego ubezpieczenia na życie w części finansowanej przez pracodawcę - pracownikom, pozostawiając drugą bez rozpatrzenia, o czym zawiadomił odrębnym pismem.

Dodatkowo Zakład wskazuje, że w powyższym trybie Organ nie jest uprawniony do dokonywania interpretacji przepisów, z których wywodzi się obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego, gdyż zgodnie z przepisami ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1938) w powyższym zakresie sprawy rozpatruje dyrektor właściwego miejscowo oddziału wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia. W konsekwencji, jeżeli wątpliwość Wnioskodawcy dotyczy również kwestii podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu Prezesa Spółki, który pełni funkcję na podstawie powołania - winien zwrócić się z zapytaniem do dyrektora właściwego miejscowo Oddziału Narodowego Funduszu Zdrowia.

Zaznaczyć w tym miejscu należy, iż mocą przedmiotowej decyzji Zakład nie przyznaje jakiegokolwiek prawa ani nie stwierdza jakiegokolwiek obowiązku ubezpieczeniowego. Zakład dokonuje jedynie oceny stanowiska Wnioskodawcy pod kątem prawidłowości przedstawionej przez niego interpretacji przepisów prawa tj. przedstawia swój pogląd dotyczący rozumienia treści przepisów prawa, z których wynika obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i sposobu ich zastosowania w odniesieniu do określonej sprawy indywidualnej przedsiębiorcy, której zakres przedmiotowy wyznacza opis stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego przedstawiony we wniosku o interpretację. Podkreślenia wymaga fakt, że procedując nad wnioskiem o wydanie pisemnej interpretacji Zakład nie prowadzi postępowania wyjaśniającego, ani dowodowego. Granice sprawy rozpatrywanej na podstawie złożonego wniosku o wydanie pisemnej interpretacji, jak zauważono wyżej, zakreślają jedynie ramy zaprezentowanego opisu stanu faktycznego.

Zagadnienia dotyczące ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne regulują przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1949).

Stosownie do treści art. 18 ust. 1 i ust. 2, art. 20 ust. 1 w związku z art. 4 pkt 9 ww. ustawy oraz § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 2032 z późn. zm.) z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, z wyłączeniem wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1938) do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób.

Wskazać należy przy tym, że w myśl powołanego powyżej art. 83d ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład wydaje interpretacje indywidualne, wyłącznie w ściśle określonym katalogu spraw. Kwestia kwalifikacji określonego świadczenia jako przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz wskazania źródła takiego przychodu, nie mieści się w ustawowo wskazanym zakresie, gdyż sprawy te w myśl przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 201 z późn. zm.) należą do wyłącznej kompetencji organów podatkowych. W konsekwencji, w niniejszej decyzji Zakład dokonał interpretacji przepisów sfery ubezpieczeń społecznych, opierając się na wskazaniu Wnioskodawcy, że opisane świadczenie w postaci grupowego ubezpieczenia na życie w części finansowanej przez pracodawcę będzie stanowić dla pracowników przychód ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy.

Natomiast, za przychody ze stosunku pracy, stosownie do art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, uważa się: wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Katalog przychodów niestanowiących podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe został zawarty w § 2 ust. 1 ww. rozporządzenia. Zgodnie z pkt 26 cytowanego przepisu, podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie stanowią korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, a polegające na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług oraz korzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji.

Uwzględniając powyższe, jeżeli korzyść uzyskiwana przez pracownika w ramach stosunku pracy stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, a pracownicy ponoszą za nią częściową odpłatność i stosowny zapis o takim uprawnieniu znajduje się w przepisach wewnątrzzakładowych, to korzysta ona z wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie powołanego powyżej przepisu. Częściowa odpłatność polega w tym przypadku na partycypowaniu pracownika (choćby symbolicznym) w pokryciu kosztów zakupu niektórych artykułów, przedmiotów lub usług. Pracownik uzyska efekt, o którym mowa w przepisie rozporządzenia wówczas, gdy pracodawca dokona zakupu towarów lub udostępni korzystanie z usług po cenie niższej od tej, do której uiszczenia pracownik byłby zobowiązany w przypadku osobistego (uzyskanego w oderwaniu od zatrudnienia) nabycia tychże dóbr.

W praktyce oznacza to, że wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe będzie podlegała wartość różnicy pomiędzy ceną nabycia usługi, a ponoszoną przez pracownika odpłatnością.

Konstrukcja § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia wskazuje, iż aby móc zastosować zawarte w nim wyłączenie, dana korzyść musi wynikać z zapisów zawartych w układach zbiorowych pracy, regulaminach wynagradzania lub przepisach o wynagradzaniu, które przewidują możliwość zakupu przez pracownika danego artykułu czy usługi po cenach niższych niż detaliczne. W konsekwencji należy przyjąć, iż powyższe wyłączenie będzie możliwe, jeżeli świadczenia przysługujące pracownikowi uwzględnione będą w akcie należącym do katalogu źródeł prawa pracy wynikającego z ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 1666 z późn. zm.), wskazującego na układy zbiorowe pracy, inne porozumienia zbiorowe, a także regulaminy i statuty, określające prawa i obowiązki stron stosunku pracy. Jeżeli natomiast otrzymane świadczenia wynikają z innej niż powyżej wskazane podstawy, to pomimo faktu, iż zostaną uzyskane przez pracownika po cenach niższych niż detaliczne, będą stanowić podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Z przedstawionego przez Wnioskodawcę stanu faktycznego wynika, co prawda że za świadczenia objęte grupowym ubezpieczeniem na życie, częściową odpłatność będą ponosić pracownicy Spółki, jednakże opisana korzyść materialna będzie wynikać z umowy o pracę, która w świetle art. 9 § 1 Kodeksu pracy, nie należy do ustawowego katalogu źródeł prawa pracy. Tym samym, w odniesieniu do świadczeń, które nie są zagwarantowane przez pracodawcę mocą zakładowego układu zbiorowego pracy, regulaminu wynagrodzenia lub przepisów o wynagradzaniu, nie znajdzie zastosowania przepis § 2 ust. 1 pkt 26 ww. rozporządzenia. Dlatego też wartość korzyści materialnej w postaci grupowego ubezpieczenia na życie przysługujących pracownikom na podstawie umowy o pracę - należy uwzględnić w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne ze stosunku pracy.

Mając powyższe na uwadze, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznał za nieprawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku złożonym w dniu 30 listopada 2017 r. uzupełnionym pismem złożonym 18 grudnia 2017 r. przez Przedsiębiorcę (...)w sprawie nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne świadczenia w postaci grupowego ubezpieczenia na życie w części finansowanej przez pracodawcę.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.