WPI/200000/43/1351/2015 - Obowiązek ubezpieczeń społecznych z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 584 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 121 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznaje za nieprawidłowe stanowisko przedsiębiorcy (...) zawarte we wniosku złożonym w dniu 25 listopada 2015 r. w przedmiocie braku obowiązku ubezpieczeń społecznych z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej.

W dniu 25 listopada 2015 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy (...) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w przedmiocie podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej.

Wnioskodawca we wniosku z dnia 20 listopada 2015 r. opisał stan faktyczny.

Wnioskodawczyni poinformowała, że dokonała rejestracji działalności gospodarczej począwszy od dnia października 2014 r. Działalność zarejestrowana została w ramach eksperymentu edukacyjnego i nie ma w ocenie wnioskodawczyni celu zarobkowego. W aramach prowadzonej działalności wnioskodawczyni oferuje usługi w dwóch głównych dziedzinach: usługi informatyczne związane z działalnością portali internetowych oraz usługi edukacyjne w postaci korepetycji z języka angielskiego.

Działalność w zakresie usług informatycznych prowadzona była od października 2014 r. do grudnia 2014 r. na rzecz tylko jednego kontrahenta, który jest bliskim znajomym wnioskodawczyni. Kwoty wystawianych faktur za wykonywane usługi znacząco odbiegają od stawek rynkowych, głównie z uwagi na zażyłość relacji pomiędzy oboma podmiotami. W późniejszym okresie działalność w tym zakresie nie była prowadzona, co było spowodowane trudnościami z pozyskiwaniem nowych kontrahentów, a przede wszystkim ograniczeniem zasobów czasowych na rzecz aktywizacji w zakresie udzielania korepetycji.

Wnioskodawczym, wskazała, że działalność w zakresie korepetycji prowadzona jest od początku założenia działalności. Wstępnie działalność według informacji wnioskodawczyni, prowadzona była w kręgu znajomych, lecz z biegiem czasu oferowana jest osobom trzecim, głównie z polecenia oraz ogłoszeń w intemecie (profil firmowy w serwisie Facebook, ogłoszenie w serwisie e-korepetycje.net), ma ona jednak znikoma wartość i generuje przychody do paruset złotych miesięcznie - z reguły nie przekraczają zł miesięcznie.

W ramach działalności wnioskodawczyni uzyskuje faktyczne przychody z tytułu wykonywanych usług oraz ponosi koszty, związane głównie z doładowaniami telefonu oraz jednostkowymi zakupami sprzętu komputerowego. Do kosztów uzyskania przychodów wliczane są także opłacone składki na ubezpieczenia społeczne. Zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku dochodowym od towarów i usług wnioskodawczyni nie jest płatnikiem podatku VAT. Księgowość w postaci Podatkowej Księgi Przychodów i Rozchodów prowadzona jest osobiście przez wnioskodawczynię, co jest jednym z głównych elementów prowadzonego eksperymentu edukacyjnego. Wyniki finansowe za poszczególne miesiące prowadzonej działalności prezentują się następująco: październik 2014 r. - dochód (...) zł; listopad 2014 r. - dochód (...) zł; grudzień 2014 - dochód (...) zł; styczeń 2015 11 - strata (...) zł; luty 2015 11 - strata (...) zł; marzec 2015 11 - strata (...) zł; kwiecień 2015 11 -strata (...) zł; maj 2015 r. - dochód; czerwiec 2015 r. - dochód (...) zł; lipiec 2015 11 - dochód (...) zł; sierpień 2015 r. - dochód (...) zł; wrzesień 2015 r. - strata (...) zł; październik 2015 11 - strata (...) zł.

Wnioskodawczyni wskazała, że począwszy od miesiąca maja 2015 r. składki na ubezpieczenia społeczne nie były opłacane, nie były więc wliczone do kosztów uzyskania przychodów' - stąd dodatni wynik finansowy w miesiącach od maja do sierpnia 2015 r.

Wnioskodawczyni stwierdziła, że w prowadzonej działalności gospodarczej wprawdzie wykonywane są faktyczne usługi jednak powodem jej założenia był eksperyment edukacyjny, dodatkowo, jak argumentuje wnioskodawczyni widać to na przedstawionych przez nią wynikach finansowych. Działalność jak wskazuje wnioskodawczyni nie była prowadzona dla osiągnięcia zysku - po ponad roku prowadzenia działalności przyniosła ona zł straty.

Wnioskodawczyni zaznacza, że nie zostały opłacone składki za 7 miesięcy 2015 r. (za miesiące od kwietnia do października 2015 11), co zwiększyłoby stratę, jak ocenia wnioskodawczyni o kolejne (...) zł (siedem składek po (...) zł każda, bez uwzględnienia dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego).

W związku z przedstawionym stanem faktycznym pojawia się w ocenie wnioskodawczy ni pytanie odnośnie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzonej przez nią działalności gospodarczej począwszy od dnia 1 października 2014 r.

Wnioskodawczyni przedstawiła własne stanowisko w sprawie.

Zdaniem wnioskodawcy nie podlega ona obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym (ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu) jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą.

Wnioskodawczyni powołała art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, zgodnie z którym obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą i zgodnie z art. 13 pkt 4 wskazanej ustawy osoby te obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawczyni wskazała art. 8 ust. 6 pkt 1 powołanej ustawy, zgodnie z którym za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych.

Wnioskodawczyni zacytowała również przepis art. 36 wspomnianej ustawy, zgodnie z którym osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych.

W opinii wnioskodawcy obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą należy do tych osób, a zgłoszeń dokonuje się w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń.

Wnioskodawczyni zauważa, iż stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec dokonanego zgłoszenia i powstaje tylko wówczas, gdy tytuł uzasadniający to zgłoszenie rzeczywiście istnieje i jest realizowany. Przystąpienie do ubezpieczenia i opłacanie składki nie stanowią jeszcze przesłanki do objęcia ubezpieczeniem społecznym z mocy ustawy i stania się jego podmiotem.

W ocenie wnioskodawczyni formalne zarejestrowanie działalności gospodarczej samo w sobie nie przesądza podlegania obowiązkowymi ubezpieczenia społecznego, gdyż decydujące znaczenie zdaniem wnioskodawczyni dla istnienia tego obowiązku ma faktyczne prowadzenie, a nie posiadanie uprawnień do jej prowadzenia (wnioskodawca powołał wyrok z 18 lutego 2009 r. II UK 207/08). Wnioskodawczym wskazała, że obowiązkowi ubezpieczeń społecznych podlega osoba faktycznie prowadząca działalność, a więc ją wykonująca, a nie osoba jedynie figurująca w ewidencji działalności gospodarczej na podstawie uzyskanego wpisu, która działalności nie prowadzi (wyrok z 13.11.2008 II UK 94/08). Wnioskodawczyni podkreśliła, że zgłoszenie i wpis do ewidencji działalności gospodarczej stanowi tylko podstawę rozpoczęcia działalności w rozumieniu jej legalizacji i nie jest zdarzeniem ani czynnością utożsamianą z podjęciem takiej działalności w rozumieniu jej legalizacji i nie jest zdarzeniem ani czynnością utożsamianą z podjęciem takiej działalności (WSA w Warszawie w wyroku z 4.12.2007 VII SA/WA 1578/07).

Wnioskodawczyni oceniając przedstawiony stan faktyczny stwierdza, że rozpoczęcie działalności, której przedmiotem są działalność portali internetowych oraz nauka języków obcych zostało dokonane w ściśle określonym celu, o czym w ocenie wnioskodawczyni świadczy fakt istnienia tylko zasadniczo jedynego kontrahenta w zakresie usług informatycznych - bliskiego znajomego wnioskodawczyni.

Wnioskodawczyni jest zdania, że z zaprezentowanych wyników finansowych wynika, że z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej wnioskodawczyni poniosła w okresie od 10/2014 do 10/2015 większe koszty/ wydatki (po uwzględnieniu opłaconych przez nią składek) niż przychody.

Wnioskodawczyni stwierdziła, że biorąc pod uwagę powyższe nasuwa się wniosek, że działalność nie miała charakteru zarobkowego w myśl art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, co powoduje, że nie można jej w ocenie wnioskodawczyni uznać za działalność gospodarczą. Zdaniem wnioskodawczyni trudno bowiem przyjmować za zarobek dochód w wysokości, 00 zł, który wnioskodawczyni wygenerowała w okresie od 10/14 do 10/15 przy poniesieniu strat w kwocie (...) zł.

W ocenie wnioskodawcy sam fakt wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej nie świadczy o prowadzeniu działalności.

Zasady doświadczenia życiowego wskazują, że żaden racjonalny przedsiębiorca rozpoczynający, czy nawet prowadzący działalność gospodarczą, nie maksymalizuje kosztów, jeśli nie ma zagwarantowanych przychodów wystarczających na pokrycie kosztów działalności i choćby minimalnego zysku - przeciwne ustalania są nie do pogodzenia z zasadami doświadczenia życiowego i praktyką obrotu gospodarczego, a także z samą istotą działalności gospodarczej, która z definicji musi mieć charakter zarobkowy.

W ocenie wnioskodawczyni zarobkowy charakter działalności gospodarczej oznacza, że zamiarem (celem) jej podjęcia jest osiągniecie zysku. Zysk z kolei należy definiować jako nadwyżkę przychodów nad stratami.

Wnioskodawczyni wskazała na orzecznictwo sądowe, w którym jego zdaniem wskazuje się na kilka istotnych cech, wystąpienie których przesadza o ty, czy w danym wypadku mamy do czynienia z działalnością gospodarczą, czy też nie. W szczególności zdaniem wnioskodawczyni w uchwale siedmiu sędziów z dnia 6 grudnia 1999 r. (III CZP 117/91) Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że do cech tych należy zaliczyć:

Wnioskodawczyni poinformowała, że pogląd wyrażony w omawianej uchwale został następnie powtórzony w wyroku Sądu Najwyższego z 11 października 1996 r. (III RN 4/96). Kolejno w postanowieniu z 19.10.1999 (III z 112/99) Sąd Najwyższy stwierdził, że działalność gospodarczą wyróżnia kilka cech charakterystycznych, a mianowicie fachowość, podporządkowanie regułom opłacalności i zysku lub zasadzie racjonalnego gospodarowania, działanie na własny rachunek, powtarzalność działań oraz uczestnictwo w obrocie gospodarczym (tak też uchwała SN z 18.06.1991, III CZP 40/91; uchwała SN z 11 maja 2005 r" III CZP 11/05; wyrok NSA z 15.09.2005 z 15.09.2005, FSK 2643/04).

Wnioskodawczyni podkreśliła, że w wyroku z dnia 26.09.2008 II 789/07 NSA wskazał, że dana działalność jest zarobkowa, jeżeli jest prowadzona w celu osiągnięcia dochodu (zarobku) rozumianego jako nadwyżka przychodów nad poniesionymi kosztami. Działalność pozbawiona tego aspektu jest działalnością charytatywna, społeczną, kulturalną i inną (określaną mianem non profit)". Działalność prowadzona niezarobkowo, nawet jeśli będzie jednym z rodzajów działalności wyspecyfikowanej w art. 2 ustawy, nie może być uznana za działalność gospodarczą (tak WSA w Warszawie w wyroku z dnia 08.10.2004 II SA 3673/3).

W wyroku z dnia 16.08.2012 II SA/Po 427/12, WSA w Poznaniu wskazał, iż "o zarobkowości działalności decyduje cel jej wykonywania. Jeżeli zakłada się osiągnięcie w związku z działalnością i w jej efekcie nadwyżki przychodów nad poniesionymi kosztami, więc osiągnięcie dochodu, to znaczy, że został określony cel zarobkowy tej działalności.

Wnioskodawca jest zdania, że przedstawiony stan faktyczny i poczynione na jego podstawie ustalenia faktyczne nie potwierdziły, aby wnioskodawca rzeczywiście realnie od 1 października 2014 r., rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej.

W ocenie wnioskodawczyni o faktycznym wykonywaniu działalności gospodarczej nie świadczy fakt sprzedaży pojedynczych usług, gdyż doświadczenie życiowe i zasady racjonalnego postępowania wskazują, że wnioskodawczyni nie zależało na rzeczywistych dochodach z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej oraz wyniku finansowym - wnioskodawczyni stwierdziła, że o powyższym dowodzą wykazane kwoty w zestawieniu finansowym.

W okresie poprzedzającym zarejestrowanie działalności gospodarczej wnioskodawczyni nie posiadała żadnych tytułów do ubezpieczenia (działalność gospodarcza jest jego pierwszym tytułem ubezpieczenia w życiu), a więc nie była czynna zawodowo, co tym samym uniemożliwiło pozyskanie oszczędności umożliwiających rozpoczęcie prowadzenia działalności gospodarczej. Wnioskodawczyni jest zdania, że przedstawiony stan faktyczny obrazuje, że wnioskodawczym nie miała zamiaru faktycznie rozpoczynać i prowadzić działalności gospodarczej, a więc osiągnąć celu zarobkowego.

Wnioskodawczyni na podstawie dokonanych ustaleń uznaje, iż od. 10.2014 r. brak podstaw do objęcia jej poszczególnymi ubezpieczeniami społecznymi z tytułu prowadzenia działalności.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji, co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do ustępu 5 powołanego powyżej artykułu w związku z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązującym od dnia 1 stycznia 2013 11, udzielenie interpretacji dotyczącej ustalania podstawy wymiaru składek następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym reguluje ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 121 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są: (...) osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi. Osoby prowadzące pozarolniczą działalność dobrowolnie podlegają ubezpieczeniu chorobowemu na swój wniosek w myśl art. 11 ust. 2 oraz obowiązkowemu ubezpieczeniu wypadkowemu zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o sus.

Dyspozycja treści art. 13 pkt 4 ustawy wskazuje, iż osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych przewiduje obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych każdej osoby objętej obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, w' przypadku osób prowadzących pozarolnicza działalność gospodarczą obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń należy do tych osób.

Za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych - art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy o sus. Z kolei ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, cyt. powyżej - w art. 2 stanowa, że działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Z powyższych uregulowań wynika jednoznacznie, że podleganie ubezpieczeniom społecznym osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą wiąże się nierozerwalnie z faktycznym jej prowadzeniem. Zatem obowiązkowi ubezpieczeń społecznych podlega osoba wykonująca działalność gospodarczą. Z opisu stanu faktycznego wniosku złożonego w dniu 25 listopada 2015 r. wynika, że wnioskodawczy ni dokonała zarejestrowania pozarolniczej działalności gospodarczej od dnia października 2014 r. W ramach prowadzonej działalności wnioskodawczyni oferuje usługi w dwóch głównych dziedzinach usługi informatyczne związane z działalnością portali internetowych oraz usługi edukacyjne w postaci korepetycji z języka angielskiego. Wnioskodawczyni poinformowała, że w ramach działalności uzyskuje faktyczne przychody z mułu wykonywanych usług oraz ponosi koszty związane głównie z doładowaniami telefonów oraz jednostkowymi zakupami sprzętu komputerowego. Wnioskodawczyni przedstawiła w stanie faktycznym wyniki finansowe za poszczególne miesiące w okresie od października 2014 r. do października 2015 r., gdzie na przemian wykazywany jest dochód i strata. Wnioskodawczyni wskazała, iż w prowadzonej działalności gospodarczej wykonywane są faktyczne usługi, lecz podnosi, że powodem jej założenia był eksperyment edukacyjny oraz że działalność nie była prowadzona dla osiągnięcia zysku.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż wnioskodawczyni prowadziła działalność gospodarczą, dlatego też brak jest podstaw do przyjęcia, iż z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej nie powstał obowiązek ubezpieczeń społecznych na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 5 oraz art. 12 ust. 1 w zw. z art, 13 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Reasumując powyższe w oparciu o stan faktyczny wniosku złożonego w dniu 26.11.2015 r. oraz obowiązujące przepisy prawne Oddział uznał stanowisko wnioskodawczyni za nieprawidłowe.

Jednocześnie Zakład podkreśla, iż wydając decyzję w trybie określonym w art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej dokonuje wykładni obowiązujących przepisów prawa w zakresie wskazanym treścią art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, mających zastosowanie w opisanym przez wnioskodawcę stanie faktycznym lub zdarzeniu przyszłym. Zakład w całości opiera się na treści opisanego we wniosku stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego, nie prowadzi natomiast postępowania wyjaśniającego ani dowodowego, a \v konsekwencji powyższego nie dokonuje również indywidualnych rozstrzygnięć co do przebiegu podlegania ubezpieczeniom społecznym.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana.

Stosownie do art. 10a ust, 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążącą dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia. Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.