WPI/200000/43/1290/2018 - Możliwość nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji wypłaconego byłemu członkowi zarządu po ustaniu umowy o zarządzanie.

Na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2018 r. poz. 646 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1778 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznaje za nieprawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku złożonym przez spółkę: (...) w dniu 26 listopada 2018 r. w sprawie uwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji wypłaconego byłemu członkowi zarządu po ustaniu umowy o zarządzanie.

W dniu 26 listopada 2018 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek spółki: (...) o wydanie interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ustawy - Prawo przedsiębiorców. Powyższy wniosek został uzupełniony przez Wnioskodawcę pismem z 11 grudnia 2018 r. (doręczonym do Oddziału w dniu 18 grudnia 2018 r.).

Wnioskodawca poinformował, że jest podmiotem gospodarczym funkcjonującym na rynku od (...), zajmującym się gospodarką odpadami. Do (...) czerwca 2017 r. członkowie zarządu

sprawowali swoje funkcje w oparciu o umowy o pracę. Zgodnie z postanowieniami ustawy z 9 czerwca 2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami, z dniem czerwca 2017 r. pomiędzy Spółką a członkami zarządu zawarta została umowa o zarządzanie, a umowy o pracę rozwiązane w drodze porozumienia stron. Przedmiotowa umowa w świetle przepisów ubezpieczeniowych traktowana jest jako odrębny tytuł do ubezpieczenia - jako inna umowa o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Spółka jako płatnik odprowadza za każdego członka zarządu składki na ubezpieczenie społeczne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i ubezpieczenie zdrowotne od uzyskiwanego przez nich, zgodnie z kontraktem, wynagrodzenia. Zgodnie z obowiązującym kontraktem zawartym pomiędzy Spółką a członkami zarządu przewidziana jest wypłata odszkodowania z tytułu przestrzegania zakazu konkurencji w wysokości krotności miesięcznego wynagrodzenia stałego po ustaniu pełnienia funkcji w zarządzie i obowiązywaniu kontraktu. Zasady wypłaty tego odszkodowania określają, iż odbywać się będzie ono w cyklach miesięcznych po uprzednim złożeniu przez członka zarządu dokumentu poświadczającego zachowanie przez niego obowiązku zakazu konkurencji. Przyznanie tego świadczenia ma na celu zabezpieczenie interesów Spółki przed wykorzystaniem informacji pozyskanych w trakcie wykonywania funkcji członka zarządu.

Dodatkowo w piśmie doręczonym w dniu 18 grudnia 2018 r. Wnioskodawca uzupełnił wniosek wskazując, że zdaniem Spółki odszkodowanie z tytułu przestrzegania zakazu konkurencji wypłacone byłemu członkowi zarządu będzie stanowić dla niego przychód z tytułu wskazanej umowy o zarządzanie w rozumieniu ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 1509 z późn. zm.).

W związku z powyższym Wnioskodawca zwrócił się z zapytaniem czy wypłacone członkowi zarządu odszkodowanie z tytułu przestrzegania zakazu konkurencji po ustaniu okresu trwania kontraktu stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne.

Przedstawiając własne stanowisko w sprawie Wnioskodawca wskazał, że zgodnie z art. 18 ust. 1 w związku z art. 18 ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób wykonujących swą pracę w oparciu o umowę o świadczenie usług, do której zastosowanie znajdują przepisy Kodeksu cywilnego odnośnie umowy zlecenia (w tym w oparciu o umowy o świadczenie usług zarządzenia) stanowi przychód z tytułu tej umowy, jeżeli w umowie zlecenia określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie. W myśl § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Przychodami na gruncie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych są w myśl jej art. 4 pkt 9 przychody w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu: zatrudnienia w ramach stosunku pracy, pracy nakładczej, służby, wykonywania mandatu posła lub senatora, wykonywania pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia integracyjnego i stypendium wypłacanych bezrobotnym oraz stypendium sportowego, a także z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności oraz umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jak również z tytuł u współpracy przy tej działalności lub współpracy przy wykonywaniu umowy oraz przychody z działalności wykonywanej osobiście przez osoby należące do składu rad nadzorczych, niezależnie od sposobu ich powoływania. Zgodnie z treścią § 5 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe przepisy § 2-4 tego rozporządzenia stosuje się odpowiednio przy ustaleniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe m.in. osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług (umów o świadczenie usług zarządzania) do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Powyższe oznacza, iż zastosowanie wyłączeń przewidzianych w tym rozporządzeniu w odniesieniu do umów o świadczenie usług uzależnione jest od ich charakteru oraz dopuszczalności zawarcia poszczególnych instytucji w tego typu umowach. Nie każde więc wyłączenie z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe przewidziane dla osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę znajdzie zastosowanie do wymienionych umów. Ponadto Wnioskodawca wskazał, iż przy analizie przepisów wyżej wskazanego rozporządzenia należy stosować wykładnię zawężającą z uwagi na fakt, iż regulacja ta ma charakter wyjątku od zasady ogólnej wyrażonej w art. 18 ust. 1 w związku z ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 4 wyżej cytowanego rozporządzenia, z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wyłączone są odszkodowania wypłacone byłym pracownikom po rozwiązaniu stosunku pracy, na podstawie umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art. 101² Kodeksu pracy. Zakaz konkurencji został uregulowany w Kodeksie pracy (art. 101¹-101²). Wskazany zapis § 2 ust. 1 pkt 4 wyżej cytowanego rozporządzenia w sposób wyraźny odwołuje się do niego. Jak już wskazano z treści § 5 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe przepisy § 2-4 tego rozporządzenia stosuje się odpowiednio przy ustaleniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe m.in. osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług (umów o świadczenie usług zarządzania). Odpowiednie stosowanie oznacza, iż pewnych zapisów się w ogóle nie stosuje, inne z pewnymi modyfikacjami a jeszcze inne wprost. W realiach przedmiotowej sprawy przywołane przepisy § 2 ust. 1 pkt 4 wyżej cytowanego rozporządzenia, zdaniem Wnioskodawcy, nie znajdą zastosowania do umów cywilnoprawnych podlegających rządom Kodeksu cywilnego. Wskazany przepis bowiem w sposób wyraźny odwołuje się do umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art. 101² Kodeksu pracy. Zatem wyłączenie wskazane w § 2 ust. 1 pkt 4 wyżej cytowanego rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej możliwe jest jedynie w odniesieniu do osób pozostających w stosunku pracy. To z kolei oznacza, że skoro przywołany § 2 ust. 1 pkt 4 ww. rozporządzenia wyłącza z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wartość jedynie tych odszkodowań wypłaconych po ustaniu stosunku pracy, które zawarte zostały na podstawie umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art. 101² Kodeksu pracy, to brak jest podstaw do zastosowania tego wyłączenia do umów o świadczenie usług zarządzania. W konsekwencji oznacza to, iż kwota odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji wypłacanego osobom, z którymi rozwiązano umowę o świadczenie usług na podstawie kontraktu menedżerskiego stanowi również podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia, co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna). W myśl art. 34 ust. 5 tej ustawy udzielenie interpretacji indywidualnej następuje w drodze decyzji. Jednocześnie stosownie do art. 83d ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład wydaje interpretacje indywidualne w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Zagadnienia dotyczące obowiązku opłacania i ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne regulowane są za pośrednictwem przepisów ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1949). Stosownie do art. 18 ust. 1 i 3 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy (tj. osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz osób z nimi współpracujących) stanowi uzyskany z tytułu wykonywanej umowy przychód, w rozumieniu przepisów ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 1509 z późn. zm.), jeżeli w umowie agencyjnej lub umowie zlecenia albo w innej umowie o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie. Ponadto zgodnie z art. 20 ust. 1 i 3 tej ustawy, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe, przy czym dla ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie podstawa wymiaru składek na to ubezpieczenie nie może przekraczać miesięcznie 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia.

Szczegółowe uregulowania dotyczące ustalania podstawy wymiaru składek zostały zawarte w treści rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Powyższe rozporządzenie w § 2 zawiera zamknięty katalog przychodów niestanowiących podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników. Zgodnie natomiast z § 5 ust. 2 ww. rozporządzenia, przepisy § 2-4 stosuje się odpowiednio przy ustalaniu podstawy wymiaru składek m.in. osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. "Odpowiedniość" zastosowania przepisów dotyczących zwolnienia z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne ze względu na cechującą je formę przywileju, nie może jednakże oznaczać ich rozszerzającej wykładni. W konsekwencji nie każde wyłączenie z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, wymienione w § 2-4 tegoż rozporządzenia, przewidziane dla osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, znajdzie zastosowanie do umów zlecenia. Zatem zastosowanie wyłączeń przewidzianych w tym rozporządzeniu w odniesieniu do umów zlecenia jest uzależnione od ich charakteru oraz dopuszczalności zawarcia poszczególnych instytucji w tego typu umowach.

Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 4 wyżej cytowanego rozporządzenia, z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wyłączone są odszkodowania wypłacone byłym pracownikom po rozwiązaniu stosunku pracy, na podstawie umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art. 101² Kodeksu pracy.

Należy mieć przy tym na uwadze fakt, że zakaz konkurencji został uregulowany w art. 101¹- 102² ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 917 z późn. zm.) - zatem powołane przepisy nie znajdują co do zasady zastosowania do umów cywilnoprawnych regulowanych przepisami Kodeksu cywilnego.

Z treści wniosku 26 listopada 2018 r. wynika jednakże, że Wnioskodawca zamierza wypłacić członkowi zarządu zatrudnionemu na podstawie umowy o zarządzanie (umowy o świadczenie usług) zawartej zgodnie z postanowieniami ustawy z 9 czerwca 2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami (tekst jedn.: Dz.U. z 2017 r. poz. 2190) odszkodowanie z tytułu przestrzegania zakazu konkurencji.

Zauważyć należy, że w myśl przepisów wskazanej powyżej ustawy o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami, z członkiem organu zarządzającego spółka zawiera umowę o świadczenie usług zarzadzania na czas pełnienia funkcji. Zapisy dotyczące odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji po ustaniu stosunku będącego podstawą pełnienia funkcji zostały natomiast zawarte w art. 8 wskazanej ustawy. Zgodnie z art. 8 ust. 2 tej ustawy, w sprawach dotyczących zakazu konkurencji, stosuje się odpowiednio przepisy art. 101¹ § 1 oraz art. 101²-101⁴ ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy, przy czym odszkodowanie za każdy miesiąc, o którym mowa w tych przepisach, nie może być wyższe niż 100% wynagrodzenia miesięcznego podstawowego otrzymanego przez członka organu zarządzającego przed ustaniem pełnienia funkcji.

Z powyższych przepisów wynika, że kwestia odszkodowań z tytułu zakazu konkurencji w odniesieniu do osób świadczących usługi zarządzania w oparciu o ustawę z 9 czerwca 2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami została uregulowana w szczególny sposób tj. poprzez odesłanie do przepisów Kodeksu pracy regulujących zakaz konkurencji. W związku z powyższym należy przyjąć, że wartość odszkodowania wypłaconego z tytułu zawartej umowy o zakazie konkurencji osobie zatrudnionej na podstawie umowy o świadczenie usług zarządzania, zgodnie z zapisami ustawy o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami, podlega wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne na mocy wskazanego powyżej przepisu § 2 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Mając powyższe na uwadze, stanowisko Wnioskodawcy w przedmiocie uwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne kwoty odszkodowania z tytułu przestrzegania zakazu konkurencji wypłaconego po ustaniu umowy o świadczenie usług zarządzania zawartej na podstawie przepisów ustawy o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami, uznać należy za nieprawidłowe.

Decyzja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu jej wydania.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 35 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 34 ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, odwołanie do Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzją lub do protokołu sporządzonego przez tą jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.