WPI/200000/43/116/2015 - Dwie umowy zlecenia o różnym zakresie usług a obowiązek ubezpieczeń społecznych.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 672 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 121) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie rozpatrując wniosek złożony w dniu 29 stycznia 2015 r. przez przedsiębiorcę (...) uznaje za prawidłowe stanowisko wnioskodawcy w sprawie obowiązku ubezpieczeń społecznych zleceniobiorcy mającego zawarte z wnioskodawcą równocześnie dwie umowy zlecenia o różnym zakresie usług.

W dniu 29 stycznia 2015 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy (...), reprezentowanego przez (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Powyższy wniosek został uzupełniony w zakresie formalnym i merytorycznym pismem z dnia 2 marca 2015 r. (wpływ do Oddziału w dniu 10 marca 2015 r.).

Wnioskodawca wskazał, że zamierza zawrzeć z osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej dwie różne umowy zlecenia: umowę o świadczenie usług promocyjnych i rekrutacyjnych zawartą na czas nieokreślony z możliwością jej wypowiedzenia w każdym czasie, a następnie w późniejszym okresie umowę o świadczenie usług opieki nad osobą starszą.

Umowa o świadczenie usług promocyjnych i rekrutacyjnych będzie zawarta na czas nieokreślony, miejscem świadczenia będzie Polska lub Niemcy, a usługi będą polegały na pozyskiwaniu klientów dla płatnika składek poprzez roznoszenie ulotek i materiałów reklamowych oraz poprzez rekrutowanie nowych opiekunek. Wynagrodzenie będzie dwuskładnikowe - stałe wynagrodzenie w wysokości zł brutto plus prowizja za każdego pozyskanego klienta lub nową opiekunkę. Zleceniobiorca będzie zobowiązany do stałego raportowania wykonywanych przez siebie czynności w ramach zlecenia. Zleceniobiorcami co do zasady będą osoby niebędące studentami ani emerytami czy rencistami, niemąjące żadnego innego tytułu do ubezpieczeń społecznych. Od wynagrodzenia wypłaconego w ramach przedmiotowej umowy będą naliczone i odprowadzone składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne.

Umowa o świadczenie usług opieki nad osobą starszą mieszkającą w Niemczech - świadczenie usług będzie polegało na udzielaniu bieżącej pomocy w czynnościach życia codziennego takich jak ubieranie, mycie, karmienie, wychodzenie na spacery itp. Umowa o świadczenie usług opieki zostanie zawarta na okres około 2 miesięcy, przy czym płatnik przewiduje możliwość wielokrotnego powtarzania takich umów z uwzględnieniem określonej przez strony przerwy (np. jednego miesiąca). Wynagrodzenie opiekunki wyniesie około (...) EUR miesięcznie. Umowa o świadczenie usług opieki będzie zawarta dopiero po zawarciu i rozpoczęciu wykonywania usług promocyjnych i czas trwania umowy świadczenia usług opieki będzie krótszy niż okres świadczenia usług promocyjnych.

Płatnik składek z tytułu umowy o świadczenie usług opieki zamierza zgłosić opiekunkę i opłacać składki wyłącznie do ubezpieczenia zdrowotnego, z uwagi na fakt, iż opiekunka zawrze wcześniej i będzie nadal wykonywać, odrębną umowę zlecenia na świadczenie usług promocyjnych. Należy podkreślić, że wynagrodzenie z tytułu wcześniej zawartej umowy zlecenia obejmującej świadczenie usług promocyjnych i rekrutacyjnych będzie podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne oraz, że opiekunka oświadczy, iż dokonuje wyboru w zakresie podlegania ubezpieczeniu społecznemu wyłącznie z tytułu pierwszej, wcześniejszej umowy zlecenia i rezygnuje z podlegania ubezpieczeniu społecznemu z tytułu umowy o świadczenie usług opieki.

Pismem z dnia 2 marca 2015 r. wnioskodawca doprecyzował przedstawione zdarzenie przyszłe wskazując, iż opisany we wniosku zleceniobiorca będzie podlegał ustawodawstwu polskiemu w zakresie zabezpieczenia społecznego.

W związku z powyższym wnioskodawca zwrócił się z zapytaniem czy płatnik składek postąpi prawidłowo zgłaszając wyłącznie do ubezpieczenia zdrowotnego i odpowiednio odprowadzając z tytułu umowy o świadczenie usług opieki wyłącznie składki na ubezpieczenie zdrowotne, w sytuacji, w której umowa o świadczenie opieki będzie umową zawartą później, a zleceniobiorca oświadczy, że nie chce dobrowolnie podlegać ubezpieczeniom społecznym z tytułu drugiej, późniejszej umowy.

Wnioskodawca wskazał, że zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze RP są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Natomiast zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi z kilku tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-6 i 10, jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń.

Zdaniem wnioskodawcy, w przedmiotowej sytuacji dojdzie do zbiegu tytułów do ubezpieczenia społecznego. Z uwagi na fakt, że ta sama osoba fizyczna zawrze kolejno dwie różne, niezależne od siebie umowy zlecenia, obowiązek naliczenia składek na ubezpieczenia społeczne powstanie wyłącznie od pierwszej z nich, zaś z tytułu drugiej, później zawartej umowy nie powstanie obowiązek naliczenia składek na ubezpieczenia społeczne, a jedynie możliwość objęcia ubezpieczeniem na dobrowolny wniosek złożony w tym zakresie przez ubezpieczoną - zleceniobiorcę. W przypadku gdy zleceniobiorca nie zgłosi się dobrowolnie do ubezpieczeń społecznych z tytułu drugiej, późniejszej umowy zlecenia, podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne będzie wyłącznie przychód otrzymany z tytułu wcześniej zawartej umowy.

Według wnioskodawcy nie ma znaczenia fakt, czy umowy zawarte są z tym samym płatnikiem czy z różnymi płatnikami składek, nie ma znaczenia również wysokość wynagrodzenia każdej z umów, bowiem ustawa wskazuje na obowiązek podlegania składkom z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Oznacza to, że nawet w sytuacji gdyby obie umowy zlecenia zawarte były z tym samym płatnikiem składek również doszłoby do zbiegu tytułów do ubezpieczeń i obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne dotyczyłby wyłącznie pierwszej umowy, niezależnie od wysokości jej wynagrodzenia.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Ponadto zgodnie z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 powołanej powyżej ustawy, wyłącznie w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek. Natomiast Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie jest właściwy do wydawania decyzji w zakresie podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu, a do rozstrzygania w powyższym zakresie jest uprawniony zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.) dyrektor właściwego miejscowo oddziału wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia.

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, z zastrzeżeniem ust. 4 tegoż artykułu. Osoba zatrudniona na podstawie umowy zlecenia podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i ubezpieczeniu wypadkowemu. Zleceniobiorca może również przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

Zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi z kilku tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-6 i 10, w tym między innymi wykonywania pracy na podstawie kilku umów zlecenia lub o świadczenie usług, jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym także z pozostałych, wszystkich lub wybranych tytułów lub zmienić tytuł do ubezpieczeń.

W myśl powyższego przepisu osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu wykonywania jednocześnie kilku umów zlecenia, również zawartych z tym samym zleceniodawcą, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom z tytułu tej umowy zlecenia, która została zawarta najwcześniej. Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z tytułu pozostałych, wszystkich lub wy branych, umów zleceń lub zmienić tytuł do ubezpieczeń.

W przedstawionym zdarzeniu przyszłym, tj. w sytuacji wykonywania przez zleceniobiorcę pracy na podstawie dwóch umów zlecenia zawartych z tym samym zleceniodawcą, podlega on obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu pierwszej z umów, mając jednocześnie możliwość zmiany tytułu do ubezpieczeń. Natomiast z tytułu drugiej z umów zleceniobiorca podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym dobrowolnie, a W przypadku wyboru ubezpieczeń dobrowolnych również obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu. W konsekwencji, jak słusznie zauważył wnioskodawca, obowiązek naliczania składek na ubezpieczenia społeczne powstanie wyłącznie od wynagrodzenia z tytułu jednej - pierwszej lub wybranej umowy.

Jednocześnie Zakład podkreśla, że wydając pisemną interpretację w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej dokonuje wyłącznie oceny przedstawionego przez wnioskodawcę stanu faktycznego w zakresie zastosowania przepisów ubezpieczeniowych dotyczących obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne, natomiast nie odnosi się do treści zawartych przez wnioskodawcę umów zlecenia w świetle przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121).

Biorąc powyższe pod uwagę, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznał za prawidłowe stanowisko wnioskodawcy w sprawie obowiązku ubezpieczeń społecznych zleceniobiorcy mającego zawarte z wnioskodawcą równocześnie dwie umowy zlecenia o różnym zakresie usług.

Decyzja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu jej wydania.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.