WPI/200000/43/1144/2014 - Ustalenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 672 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1098 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1442 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznaje za nieprawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku złożonym w dniu 30 września 2014 r. przez przedsiębiorcę: (...) w sprawie ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców.

W dniu 30 września 2014 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek spółki: (...) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej Powyższy wniosek został uzupełniony przez wnioskodawcę pismem z dnia 20 października 2014 r. (wpływ do Oddziału w dniu 27 października 2014 r.).

Wnioskodawca poinformował, iż będzie prowadzić działalność gospodarczą m.in. w zakresie świadczenia usług sprzątania i opieki 83d osobami w podeszłym wieku oraz osobami niepełnosprawnymi, głownie poza Polską.

Wnioskodawca będzie świadczyć ww. usługi poprzez pracę z podwykonawcami - osobami fizycznymi, które będą wykonywać czynności opiekuńcze. Podstawą współpracy będą umowy cywilnoprawne - umowy zlecenia, na podstawie których należne będzie zleceniobiorcom wynagrodzenie.

W związku z koniecznością wyjazdu z Polski oraz koniecznością reorganizacji życia osobistego może się zdarzyć, że zleceniobiorców nie będzie stać na pokrycie wszystkich związanych z tym kosztów i aby wesprzeć te osoby finansowo, wnioskodawca rozważa możliwość udzielenia im wsparcia poprzez udzielenie pożyczek. Aby zabezpieczyć terminową spłatę pożyczek, wnioskodawca będzie zastrzegał sobie w umowie pożyczki prawo, za zgodą pożyczkobiorcy, do potrącenia kwoty pożyczki z wynagrodzenia. W konsekwencji, gdy pożyczkobiorca nie zwróci pożyczki w gotówce, to kwota wypłacanego wynagrodzenia będzie pomniejszona o kwotę należną z tytułu pożyczki z pożyczek. Pismem z dnia 20 października 2014 r. wnioskodawca uzupełnił przedstawiony opis zdarzenia przyszłego wskazując, iż w jego ocenie przychodem, w przypadku umów zawieranych ze zleceniobiorcami w okolicznościach przedstawionych we wniosku, będzie kwota uwzględniająca potrącenie. Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. W przypadku umów zawieranych że zleceniobiorcami, które są przedmiotem zapytania zawartego we wniosku, wynagrodzeniem, które będzie otrzymane lub postawione do dyspozycji zleceniobiorcy będzie kwota pomniejszona o kwotę potrącenia należności z tytułu udzielonych zleceniobiorcom pożyczek, la kwota zostanie bowiem faktycznie wypłacona zleceniobiorcom, a zatem otrzymana przez nich pozostawiona do ich dyspozycji.

W przedstawionej sytuacji, zakładając, że zleceniobiorcy będą podlegać polskiemu ustawodawstwu w zakresie ubezpieczeń społecznych, wnioskodawca powziął wątpliwość w jaki sposób ustalić dla nich podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Zdaniem wnioskodawcy, w wyżej wskazanych okolicznościach, podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe będzie kwota faktycznie wypłacona na rzecz zleceniobiorców tj. kwota po potrąceniu należności z tytułu udzielonych pożyczek

Zgodnie z art. 18 ust. 1 i 3 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych podstawy wymiaru składek a ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców stanowi przychód, w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu umowy zlecenia, jeżeli odpłatność za jej wykonanie została określona kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej, akordowej albo prowizyjnie.

Wnioskodawca wskazuje, te przychodami w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.) są otrzymane lub postawione do dyspozycji zleceniobiorcy pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń (art. 2 ust. 1 ustawy). ww. regulacji wynika zdaniem wnioskodawcy wprost, że podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców jest faktycznie otrzymane lub postawione do dyspozycji wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia.

Dalej wnioskodawca cytuje orzecznictwo sądowe w tym m.in. uchwałę siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 10 września 2009 r. (I UZP 5/09), zgodnie z którym "Innymi słowy podstawą wymiaru składki są (fizycznie) otrzymane wypłacone środki pieniężne, albo też takie środki postawione do dyspozycji pracownika (a więc środki pieniężne wypłacone, ale z przyczyn lezących po stronie pracownika niepobrane przez niego, a więc należność przekazana do dyspozycji pracownika jako prawnie mu przysługująca) - tak rozumiany jest przychód w ustawie o podatku dochodowym, co skądinąd jest zrozumiałe, biorąc pod uwagę fakt, że podatek dochodowy jest należny od środków pieniężnych, którymi podatnik dysponuje albo może dysponować (...) Dalej oznacza to jednak, że dopóki pracodawca nie wypłaci faktycznie wynagrodzenia pracownikowi, dopóty nie odprowadza składki na ubezpieczenia społeczne, że wszystkimi tego konsekwencjami. (...) Również dotychczasowe orzecznictwo (najczęściej zresztą odnoszące się do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, nie zaś wymiaru składek ubezpieczeniowych, a wiąże dotyczące zupełnie różnej instytucji i podjęte częściowo - w innym stanie prawnym), kładło nacisk na wynagrodzenie faktycznie przez pracownika uzyskane, stwierdzając, w związku z uznawaniem zasiłku za swego rodzaju substytut wynagrodzenia - że w przypadku niewypłacenia należnego wynagrodzenia, jest ono jednak uwzględniane w podstawie świadczenia (por. wyroki Sądu najwyższego z dnia 2 lipca 1980 r., II URN 9/80 - OSNC 1981 nr 1 poz. 17. z dnia 11 marca 2004 r. II UK 410/03 oraz z dnia 14 lipca 2005 r., II UK 314/04)". Cytowana uchwała dotyczy sytuacji osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, jednakże biorąc pod uwagę brzmienie regulacji art. 18 ust. 3' ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, wnioski płynące z uchwały będą mieć zastosowanie również do zleceniobiorców. Ponadto wnioskodawca wskazuje, iż podobny pogląd przedstawił również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 lipca 2005 r. (sygn. II UK 314/04), zgodnie z którym "Rozstrzygnięcia zagadnienia dotyczącego sposobu obliczania zasiłku od wynagrodzenia bezspornie należnego, lecz niewypłaconego, należy postukiwać w regulacji pozytywnej z zakresu prawa ubezpieczeń społecznych, także przez odwołanie się do ogólnych zasad tego ubezpieczenia, i stwierdzić, że podstawą uprawnienia do otrzymania zasiłku w wysokości stanowiącej ekwiwalent wynagrodzenia nie jest sam fakt należności wynagrodzenia wynikający z pozostawania w stosunku pracy i wykonywania zobowiązania do świadczenia pracy. Co więcej, przy dosłownym odczytaniu art. 36 ust. 1 i art. 37 ust. 1 ustawy nie sposób uchylić się przed stwierdzeniem, ze koniecznym warunkiem ustalenia wysokości zasiłku chorobowego w kwocie odpowiadającej średniemu wynagrodzeniu z sześciu miesięcy jest dokonanie przez pracodawcę i uzyskanie przez pracownika wypłaty wynagrodzenia w każdym z tych miesięcy."

Biorąc pod uwagę powyższe, zdaniem wnioskodawcy, podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców będzie otrzymana przez nich taktycznie kwota wynagrodzenia tj. kwota faktycznie wypłacona przez zleceniodawcę na rzecz, zleceniobiorców po potrąceniu należności z tytułu udzielonej pożyczki z pożyczek.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważy ł, co następuje:

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji, co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do ustępu 5 powołanego powyżej artykułu w związku z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązującym od dnia I stycznia 2013 r., udzielenie interpretacji dotyczącej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

W myśl art. 18 ust. 1, 3 i 7 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla zleceniobiorcy stanowi uzyskany przychód w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.), jeżeli w umowie określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.

Wnioskodawca w przedstawionym we wniosku uzasadnieniu do własnego stanowiska w sprawie podkreśla, iż podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe będzie kwota faktycznie wypłacona zleceniobiorcy. Przyjęcie powyższego rozumowania prowadziłoby do uznania, że podstawę wymiaru składek będzie stanowić kwota wynagrodzenia po odjęciu wszelkich obciążeń z nim związanych (w tym m.in. składkowych i podatkowych). W konsekwencji wnioskodawca dokonuje zawężenia pojęcia wynagrodzenia zleceniobiorcy do kwoty wynagrodzenia faktycznie przez niego otrzymanego, po uwzględnieniu wszelkich dokonanych potrąceń. Ponadto z treści wniosku wynika, iż. zleceniobiorca, podpisując umowę pożyczki, dokonał wcześniejszego rozdysponowania środków finansowych przysługujących mu z tytułu wykonywania umowy zlecenia, w wyniku której część z tych środków została przeznaczona na spłatę zobowiązań wynikających z zawartej umowy.

Należy przy tym zauważyć, że wskazane przez wnioskodawcę orzecznictwo sądowe, jako dotyczące zagadnień odmiennych niż przedstawione we wniosku, nie może podlegać interpretacji rozszerzającej.

Jednocześnie należy wskazać, iż w myśl z § 5 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.) odpowiednie zastosowanie do zleceniobiorców mają przepisy § 2-4 tego rozporządzenia, w tym katalog przychodów wyłączonych z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

W konsekwencji, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców stanowi przychód uzyskany z tytułu umowy zlecenia, przy uwzględnieniu mających odpowiednio zastosowanie do zleceniobiorców kwot wyłączonych z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, wynikających z zapisów zawartych w § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, w tym w szczególności, w sytuacji zleceniobiorców realizujących zlecenie poza granicami kraju - punktu 15 lub 16 tegoż rozporządzeniu.

Biorąc powyższe pod uwagę, brak jest możliwości uznania, ii podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców będzie tożsama z kwotą faktycznie im wypłacaną.

W konsekwencji. Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał za nieprawidłowe stanowisko wnioskodawcy przedstawione we wniosku złożonym w dniu 30 września 2014 r. w sprawie ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców.

Zakład podkreśla, iż. z brzmienia art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wynika ograniczenie w tematyce, w której jest zobowiązany wypowiedzieć się za pośrednictwem pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, uniemożliwiające potwierdzenie w tym trybie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokonanej przez wnioskodawcę kwalifikacji przychodu w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Uwzględniając powyższe. Zakład dokonał interpretacji przepisów ubezpieczeniowych w oparciu o oświadczenie wnioskodawcy, zgodnie z którym przychód zleceniobiorców stanowi wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia po potrąceniu należności z tytułu udzielonych im pożyczek.

Decyzja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu jej wydania.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy. natomiast jest wioząca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydala decyzję łub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.