WPI/200000/43/1084/2018

Na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2018 r. poz. 646) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz.U.). z 2017 r. poz. 1778 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie stanowisko przedstawione we wniosku złożonym w dniu 21 września 2018 r. przez przedsiębiorcę: (...)

uznaje:

W dniu 21 września 2018 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy: (...)

wydanie indywidualnej interpretacji przepisów w trybie art. 34 Prawo przedsiębiorców.

Opis stanu faktycznego:

Wnioskodawca jest pracodawcą w rozumieniu art. 3 Kodeksu pracy i płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne w rozumieniu art. 4 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Zakład pracy zlokalizowany jest poza strefą zamieszkania, w odległości od miejsc zamieszkania pracowników wymagającej użycia środków lokomocji w celu dojazdu do - i z pracy.

Zgodnie z § 19 Regulaminu Wynagradzania obowiązującego w zakładzie pracy Wnioskodawcy, pracownikowi przysługuje dodatek ryczałtowy za każdy faktycznie przebyty dojazd do i z pracy, jednak nie więcej niż za 50 km w każdą stronę. Zgodnie z postanowieniem Regulaminu Wynagradzania wysokość dodatku ustalana jest zarządzeniem Pracodawcy w uzgodnieniu ze Stroną społeczną. Od dnia (...) 07.2018 r. wysokość dodatku została ustalona przez Pracodawcę na kwotę (...) zł za każdy kilometr. Dodatek jest wypłacany wyłącznie za każdy faktycznie przebyty dojazd do i z pracy i nie jest wypłacany za okresy nieobecności w pracy, w tym okresy absencji z powodu choroby pracownika lub opieki nad członkiem rodziny. Wysokość kwoty dodatku należnego pracownikowi zależy więc od odległości z miejsca Jego zamieszkania do miejsca świadczenia pracy i ilości dni obecności w pracy. Dodatek ma na celu rekompensatę ponoszonych przez pracowników kosztów z tytułu dojazdów do pracy, niezależnie od tego jakim środkiem lokomocji pracownik przebywa drogę do i z miejsca pracy. Wypłata dodatku nie jest uzależniona od udokumentowania faktu przejazdu określonym środkiem lokomocji ani wysokości poniesionych z tego tytułu w okresie rozliczeniowym kosztów.

Zgodnie z § 22 Regulaminu Wynagradzania dodatek ryczałtowy za dojazdy do pracy wypłaca się łącznie z wynagrodzeniem zasadniczym za dany miesiąc. Świadczenie to stanowi przychód pracownika z tytułu stosunku pracy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Pytanie:

Stanowisko wnioskodawcy

W ocenie Wnioskodawcy dodatek ryczałtowy za dojazdy do i z pracy wypłacany pracownikom Wnioskodawcy na podstawie obowiązującego w zakładzie pracy Regulaminu Wynagradzania, na zasadach opisanych we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (pyt. 1) i w związku z tym nie stanowi również podstawy wymiaru zasiłku chorobowego (pyt. 2).

Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 26 Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, podstawy wymiaru składek nie stanowią korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, a polegające na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług oraz korzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji. Zgodnie z art. 20 ust. 1. ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3.

W ocenie Wnioskodawcy, w świetle § 2 ust. 1 pkt 26 Rozporządzenia z dnia 18 grudnia 1998 r., wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe podlegają wszelkie korzyści materialne polegające na korzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji, niezależnie od tego, z jakiego środka lokomocji korzysta uprawniony oraz niezależnie od tego, czy korzyść polega na świadczeniu pieniężnym (rekompensacie kosztów) czy też jest przyznana w naturze poprzez udostępnienie pracownikowi nieopłatnego świadczenia przewozowego. Rozporządzenie nie przewiduje bowiem w § 2 ust. 1 pkt 26 tego rodzaju ograniczeń. Rozporządzenie nie określa również warunków w zakresie wartości uzyskiwanych przez pracownika z tego tytułu korzyści, w tym - w przypadku świadczeń pieniężnych - sposobu ich rozliczania. Kwestie te pozostawiono w Rozporządzeniu regulacjom wewnątrzzakładowym (układ zbiorowy, regulamin wynagradzania, przepisy o wynagradzaniu). Przepisy Regulaminu Wynagradzania obowiązującego u Wnioskodawcy regulują prawo pracownika do świadczeń z tytułu korzystania ze środków lokomocji w celu dojazdu do - i z pracy. Korzystanie z tych środków jest oczywiście konieczne w przypadku pracowników Wnioskodawcy, gdyż zakład pracy zlokalizowany jest poza strefą zamieszkania, w odległości wymagającej szybkiego przemieszczania się w celu dojazdu do pracy. Nie ma więc potrzeby weryfikowania faktu odbycia podróży w sytuacji, gdy pracownik stawia się do pracy. Sama obecność w pracy wiąże się bowiem w sposób oczywisty z koniecznością poniesienia z tego tytułu kosztów podróży. Metoda wyliczania wysokości dodatku przyjęta przez Wnioskodawcę uzależnia natomiast wartość dodatku od przebytej odległości z miejsca zamieszkania pracownika do miejsca pracy i tym samym - od rzeczywistych kosztów podróży. Prawidłowość stanowiska Wnioskodawcy znajduje potwierdzenie w utrwalonym orzecznictwie sądowym, w tym, w: wyroku Sądu Najwyższego z dnia 3 kwietnia 2008 r. (II UK 172/07) oraz w wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 27 września 2012 r. (III AU a 445/12), w którym, na podstawie § 2 ust. 1 pkt 26 Rozporządzenia Sąd skonstatował:" (...) każde przysporzenie majątkowe z tytułu ponoszonych kosztów przejazdów do pracy środkami lokomocji wypłacane pracownikom przez pracodawcę na podstawie aktów lub przepisów prawa pracy, podlega wyłączeniu z podstawy wymiaru składek (...)". Podobnie - Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 czerwca 2015 r. (I UK 340/14).

Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa określa zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku chorobowego. Zgodnie z art. 36. ust. 1 tej ustawy podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Zgodnie z art. 42 ust. 1 ustawy premie, nagrody i inne składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy miesięczne wlicza się do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego w kwocie wypłaconej pracownikowi za miesiące kalendarzowe, z których wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku. Pojęcie wynagrodzenia w ustawie z dnia 25 czerwca 1999 r. definiuje art. 3 pkt) 3. Zgodnie z tym przepisem wynagrodzeniem jest przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz ubezpieczenie chorobowe. Chcąc ustalić, czy zmienne składniki wynagrodzenia ujęte w Regulaminie Wynagradzania Wnioskodawcy powinny być uwzględnione w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego, należy uprzednio ustalić, czy składniki te stanowią podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, co uzasadnia objęcie niniejszym wnioskiem obydwu zagadnień jednocześnie (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 14 kwietnia 2010 r. III AUa 114/10).

W ocenie Wnioskodawcy, z uwagi na wyłączenie dodatku za dojazdy do i z pracy, wypłacanego przez Wnioskodawcę pracownikom na podstawie § 19 Regulaminu Wynagradzania, z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia chorobowe, dodatek ten nie stanowi wynagrodzenia w rozumieniu ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa i tym samym nie stanowi podstawy wymiaru zasiłku chorobowego.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia, co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna). W myśl ustępu 5 powołanego powyżej artykułu udzielenie interpretacji indywidualnej następuje w drodze decyzji. Jednocześnie stosownie do art. 83d ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład wydaje interpretacje indywidualne, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Nadmienić w tym miejscu należy, iż w drodze niniejszej decyzji Zakład dokonuje jedynie oceny stanowiska przedsiębiorcy w zakresie przedstawionej przez niego interpretacji przepisów, z których wynika obowiązek opłacania składek. Mocą niniejszej decyzji Zakład nie przyznaje natomiast jakiegokolwiek prawa ani nie stwierdza jakiegokolwiek obowiązku ubezpieczeniowego. Ocena stanowiska Przedsiębiorcy dokonywana pod kątem prawidłowości zaprezentowanej przez Wnioskodawcę wykładni przepisu prawa, czyniona jest w oparciu o kompletny opis stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego zawartego w treści wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji. Podkreślenia przy tym wymaga, iż granice sprawy wszczętej wniesieniem wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji, jak zauważono wyżej, zakreślają jedynie ramy opisu stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Wydając indywidualną interpretację Zakład przyjmuje więc jako prawdziwe złożone przez Wnioskodawcę oświadczenia, zwracając jednocześnie uwagę na fakt, iż wiążący charakter niniejszej decyzji ograniczony został jedynie do zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania.

Zagadnienia dotyczące obowiązku opłacania i ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne regulowane są za pośrednictwem przepisów ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1949).

Stosownie do treści art. 18 ust. 1 i ust. 2, art. 20 ust. 1 w związku z art. 4 pkt 9 ww. ustawy oraz § 1 wskazanego rozporządzenia, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 1509) z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, z wyłączeniem wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych.

Za przychody ze stosunku pracy uważa się: wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość zostanie z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Wskazać należy przy tym, że w myśl powołanego powyżej art. 83d ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład wydaje interpretacje indywidualne, wyłącznie w ściśle zakreślonym katalogu spraw. Kwestia kwalifikacji określonego świadczenia jako przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz wskazania źródła takiego przychodu, nie mieści się w powyższym zakresie. W konsekwencji, Organ dokonał interpretacji przepisów dotyczących obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne opierając się na zawartym w opisie stanu faktycznego wniosku o indywidualną interpretację wskazaniu Wnioskodawcy, iż dodatek ryczałtowy za dojazdy do pracy i z pracy wypłacany łącznie z wynagrodzeniem za dany miesiąc stanowi przychód pracownika z tytułu stosunku pracy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Katalog przychodów wyłączonych z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, określony we wskazanym rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zawiera w § 2 ust. 1 pkt 26 zapis, iż podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie stanowią korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, a polegające na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług oraz korzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji. Konstrukcja powyższego przepisu rozporządzenia jednoznacznie wskazuje, iż aby móc zastosować wskazane wyłączenie, dana korzyść musi stanowić przychód pracownika z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy oraz dodatkowo prawo do uzyskania korzyści musi wynikać z przepisów układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, przewidujących partycypację pracownika w ponoszeniu kosztów nabycia tych świadczeń. Ponadto dana korzyść musi przybrać formę niepieniężną (formę zakupu po cenach niższych niż detaliczne artykułu lub usługi).

W świetle przytoczonego przepisu, składki na ubezpieczenie społeczne nie powinny być naliczane od przychodu pracownika z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy stanowiącego korzyść materialną wynikającą z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, a polegające na umożliwieniu pracownikowi skorzystaniu z artykułów, przedmiotów lub usług jedynie za częściową ich odpłatnością. Częściowa ich odpłatność polega w tym przypadku na partycypowaniu pracownika (choćby symbolicznym) w pokryciu kosztów artykułów, przedmiotów lub usług.

W myśl § 2 ust. pkt 26 wyżej cytowanego rozporządzenia składki nie powinny być naliczane od przychodu jaki pracownik uzyskuje korzystając z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji przez co należy rozumieć korzystanie z transportu publicznego na podstawie przekazywanych przez pracodawcę biletów lub z transportu organizowanego przez pracodawcę. Na podstawie powołanego przepisu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie można dokonać wyłączenia wypłacanych pracownikom zryczałtowanych stałych kwot pieniężnych - tzw. dodatków do wynagrodzenia ustalonych w jednakowej wysokości przez pracodawcę dla uprawnionych pracowników.

Jak wynika z treści wniosku o indywidualną interpretację złożonego w dniu 21 września 2018 r. wnioskodawca na podstawie regulaminu wynagradzania obowiązującego u niego dokonuje wypłaty pieniężnego zryczałtowanego dodatku za przebyty dojazd do i z pracy jednak nie więcej niż 50 km w każdą stronę. Wysokość tego dodatku jest stała, ustalana zarządzeniem pracodawcy w uzgodnieniu ze stroną społeczną. Od dnia (...) 07.2018 r. wysokość zryczałtowanego dodatku została ustalona przez pracodawcę na kwotę i (...) zł za każdy kilometr. Wskazany dodatek ma na celu rekompensatę ponoszonych przez pracowników kosztów z tytułu dojazdów do pracy niezależnie od środka lokomocji. Wnioskodawca podkreślił, iż wypłata zryczałtowanego dodatku do wynagrodzenia za dojazdy do pracy nie jest uzależniona od udokumentowania faktu przejazdu określonym środkiem lokomocji ani wysokości poniesionych z tego tytułu kosztów.

Uwzględniając przedstawiony przez Wnioskodawcę opis stanu faktycznego, własne stanowisko w sprawie oraz obowiązujące przepisy prawne, Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał stanowisko wyrażone przez Wnioskodawcę we wniosku złożonym w dniu 21 września 2018 r. za nieprawidłowe w przedmiocie nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wypłacanego na podstawie regulaminu wynagradzania zryczałtowanego dodatku do wynagrodzenia za dojazdy do pracy i z pracy.

Ponadto Oddział wskazuje, że myśl art. 34 ust. 5 ustawy prawo przedsiębiorców udzielenie interpretacji indywidualnej następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, które mogą być wydane w ściśle określonym przez ustawodawcę katalogu spraw, stosownie do art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład wydaje interpretacje indywidualne, wyłącznie w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek. Zapis art. 83d ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych określa, iż nie każda sprawa leżąca we właściwości organu jest możliwa do rozstrzygnięcia przez wydanie interpretacji w tym trybie. W konsekwencji, w przypadku, gdy wniosek o wydanie indywidualnej interpretacji zostanie złożony w sprawie nie odnoszącej się do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę w jego indywidualnej sprawie daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, Zakład obowiązany jest odmówić wydania takiej interpretacji.

Powołane powyżej przepisy jednoznacznie przesądzają, iż nie każda sprawa leżąca we właściwości organu lub państwowej jednostki organizacyjnej jest możliwa do rozstrzygnięcia poprzez wydanie interpretacji w tym trybie. Przedmiotem interpretacji mogą być tylko te sprawy, które odnoszą się do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek dokonania przez przedsiębiorcę świadczenia o charakterze publicznoprawnym.

W katalogu spraw, w których Zakład wydaje indywidualne interpretacje, nie mieszczą się zatem m.in. sprawy objęte zakresem przedmiotowym ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1368), w tym sprawy dotyczące ustalania podstawy wymiaru świadczeń określonych wskazaną ustawą m.in. ustalania podstawy wymiaru zasiłku chorobowego.

W konsekwencji, Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił wydania indywidualnej interpretacji na wniosek złożonym w dniu 21 września 2018 r. przez wnioskodawcę (...) w sprawie uwzględnienia w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego dodatku ryczałtowego za dojazdy do i z pracy wypłacanego pracownikom Wnioskodawcy na podstawie obowiązującego w zakładzie pracy regulaminu wynagradzania.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu jego zaistnienia.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia. Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.