WP1/200000/451/773/2011 - Ustalenie podstawy wymiaru składek za zatrudnionych zleceniobiorców.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 z późn. zm.) w związku z. art. 83 ust. 1 pkt 3) ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznaje za prawidłowe stanowisko zawarte we wniosku z dnia 4 listopada 2011 r., złożonym przez przedsiębiorcę (...) sp. z o.o. spółka komandytowa w części dotyczącej ustalenia podstawy wymiaru składek za zatrudnionych zleceniobiorców oraz odmawia wydania interpretacji w przedmiocie rozstrzygnięcia czy zleceniobiorca wykonując umowę zlecenia poza miejscowością, w której znajduje się siedziba zleceniodawcy przebywa w podróży służbowej.

W dniu 8 listopada 2011 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy (...) sp. z o.o. spółka komandytowa o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca wskazał, iż spółka jest przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą sp. z o.o. spółka komandytowa i planuje rozpoczęcie prowadzenia działalności gospodarczej w najbliższym czasie według następującego schematu.

Spółka zainteresowana jest świadczeniem usług zarówno w Polsce jak i poza jej granicami. Jednym z rodzajów usług, którymi zainteresowana jest Spółka, jest świadczenie usług w zakresie opieki nad osobami w podeszłym wieku oraz osobami niepełnosprawnymi. W celu prawidłowego świadczenia usług na rzecz przyszłych klientów. Spółka zamierza współpracować z osobami fizycznymi, które w jej imieniu będą wykonywać czynności opiekuńcze, przy czym podstawą współpracy pomiędzy Spółką a zatrudnionymi osobami będzie umowa cywilnoprawna - umowa zlecenia. Umowa zlecenia regulująca świadczenie usług opiekuńczych, będzie określała wynagrodzenie kwotowo - w wysokości około 2.000,00 - 2.500,00 zł brutto.

Z uwagi na fakt, iż część klientów (podopiecznych, nad którymi Spółka będzie sprawować opiekę) mieszka na terytorium Niemiec, konieczne jest wysłanie osób fizycznych, z którymi Spółka będzie współpracować (zleceniobiorców) do wykonania czynności opiekuńczych do Niemiec. Osoby, z którymi Spółka będzie zawierała umowy zlecenia będą podlegały ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu na terytorium Polski. W przypadku wysłania zleceniobiorcy do wykonania określonych czynności w Niemczech, po zawarciu z nim umowy zlecenia. Spółka wystąpi dla tych osób o wydanie dokumentu Al - Spółka oraz osoby, z którymi Spółka zawrze umowy zlecenia będą spełniały warunki do uzyskania dokumentu Al. Wyjazdy zleceniobiorców do Niemiec w celu wykonywania czynności zleconych przez Spółkę, na podstawie każdorazowo zawieranych odrębnych umów, będą trwały od 1 do kilku miesięcy i mogą powtarzać się w ciągu roku, tj. w przypadku osoby wyjeżdżającej na jeden miesiąc, jedna umowa zostanie zawarta na okres jednego miesiąca, a w przypadku osoby wyjeżdżającej na 3 miesiące jedna umowa zostanie zawarta na ten okres.

Konsekwentnie, w celu realizacji usługi Spółka zawrze umowę zlecenia z osobą fizyczną na terytorium Polski. Następnie, zleceniobiorca zostanie wysłany przez Spółkę w podróż do Niemiec w celu wykonywania usługi opiekuńczej w imieniu Spółki.

Z uwagi na fakt, iż umowa zlecenia, regulująca wykonywanie przez zleceniobiorcę czynności opiekuńczych na terytorium Niemiec, będzie wykonywana poza miejscem zamieszkania zleceniobiorcy oraz poza miejscem siedziby zleceniodawcy, w umowach zlecenia zawieranych ze zleceniobiorcami, oprócz wynagrodzenia zleceniobiorcy zostanie określony także zwrot kosztów odbywanej podróży oraz wypłata diety z tytułu zrekompensowania zleceniobiorcy podwyższonych kosztów odbywanej podróży do Niemiec. Diety mają na celu zaspokojenie zwiększonych kosztów wyżywienia w trakcie podróży do Niemiec, w związku z czym Spółka zamierza wypłacać diety na zasadach i w wysokości określonej w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju. W umowie zlecenia Spółka planuje zawrzeć zapis, który wprost będzie wskazywał, że diety wypłacane będą zgodnie z rozporządzeniami dotyczącymi podróży służbowych pracowników sfery budżetowej.

W świetle przedstawionego zdarzenia przyszłego Spółka powzięła wątpliwość czy może uznać, że zwrócone koszty i wypłacone diety zgodnie z rozporządzeniem w sprawie podróży służbowych pracowników sfery budżetowej nie wlicza się do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, a tym samym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie stanowi wyłącznie wynagrodzenie kwotowe określone w umowie zlecenia.

Zdaniem Spółki diety, które Spółka zamierza wypłacać zleceniobiorcom w związku z odbywanymi przez nich podróżami do Niemiec powinny być wyłączone z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Stanowisko Spółki wynika z następujących regulacji.

W myśl art. 18 ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych "podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców ustala się zgodnie z ust. 1, jeżeli w umowie agencyjnej lub umowie zlecenia albo innej umowie o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie. Umowy zlecenia, które w przyszłości zamierza zawierać Spółka będzie określała wynagrodzenie kwotowo na poziomie około 2.000 - 2.5000 złotych miesięcznie. Tym samym podstawą wymiaru składek będzie ta właśnie kwota wynagrodzenia ustalonego pomiędzy stronami.

Jednocześnie, zgodnie z § 5 ust. 2 rozporządzenia z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne

1 rentowe, przepisy § 2-4 tego rozporządzenia stosuje się odpowiednio przy ustalaniu podstawy wymiaru składek osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Zgodnie zaś z § 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia w sprawie podstawy wymiaru składek, z podstawy wymiaru składek wyłącza się diety i inne należności z tytułu podróży służbowej pracownika - do wysokości określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju. Odpowiednie zastosowanie § 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia w sprawie podstawy wymiaru składek do umów zlecenia oznacza, że jeżeli zleceniobiorca odbywa podróż poza miejscowość, w której ma siedzibę zleceniodawca oraz poza miejscowość, w której znajduje się miejsce zamieszkania zleceniobiorcy, zaś podróż ma na celu wykonywanie powierzonych mu przez Spółkę czynności - to zwrócone zleceniobiorcy koszty podróży i wypłacone diety do wysokości określonej w rozporządzeniu dotyczącym podróży służbowych nie będą wliczane do podstawy wymiaru składek.

Stanowisko prezentowane przez Spółkę potwierdza także ich wykładnia celowościowa. Celem wypłaty diet zleceniobiorcom (podobnie jak w przypadku diet wypłacanych pracownikom) jest wyrównanie podwyższonych kosztów wyżywienia związanych z koniecznością zapewnienia wyżywienia poza własnym miejscem zamieszkania, które jest droższe niż wyżywienie zapewniane w ramach własnego miejsca zamieszkania. Tym samym diety nie powinny być traktowane jako przychód zleceniobiorcy wliczany do podstawy wymiaru składek, ponieważ nie skutkują zwiększeniem jego majątku, lecz stanowią wyrównanie uszczuplenia tego majątku wynikające z odbytej podróży w celu wykonywania czynności zleconych przez Spółkę. Z tego powodu racjonalne i uzasadnione prawnie jest wyłączenie diet i zwrotu kosztów związanych z odbywanymi podróżami do Niemiec z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. Podstawą wymiaru składek powinny być jedynie te kwoty wypłacane przez Spółkę, które stanowią wynagrodzenie zleceniobiorcy za wykonane czynności, a nie zwrot kwot (również w formie diet), które musiał ponieść zleceniobiorca w celu wykonania powierzonych mu przez Spółkę czynności.

Reasumując powyższe należy stwierdzić, iż w przypadku, gdy w umowie ze zleceniobiorcą, oprócz wynagrodzenia kwotowego, strony ustalą wypłatę diet do wysokości określonej w przepisach regulujących podróże służbowe pracowników sfery budżetowej, to w przedstawionym zdarzeniu przyszłym podstawą wymiaru składek będzie jedynie wynagrodzenie określone kwotowo z wyłączeniem diet i zwrotu kosztów podróż)' zleceniobiorcy w związku z wykonywanymi przez niego czynnościami opiekuńczymi na terytorium Niemiec.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

W myśl art. 83 ust. 1 pkt 1, 2), 3) i 3a) ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład Ubezpieczeń Społecznych zobowiązany jest do wydawania pisemnych interpretacji w sprawach dotyczących podlegania ubezpieczeniom społecznym, podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych, w sprawie ustalania stopy procentowej składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, w sprawie zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych, w sprawie zasad ustalania właściwego ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego w świetle przepisów Rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we wspólnocie oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Rozstrzygnięcie, czy zleceniobiorca wykonując umowę zlecenia poza miejscowością, w której znajduje się siedziba zleceniodawcy przebywa w podróży służbowej, nie jest zagadnieniem z zakresu zastosowania przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i Zakład nie jest uprawniony do rozstrzygania tej kwestii poprzez wydanie pisemnej interpretacji. Zatem Oddział odmówił wydania pisemnej interpretacji w przedmiocie rozstrzygnięcia czy zleceniobiorca wykonując umowę zlecenia poza miejscowością, w której znajduje się siedziba zleceniodawcy przebywa w podróży służbowej.

W myśl art. 18 ust. 3 w zw. z art. 4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu wykonywania umowy zlecenia, jeżeli w umowie tej określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, albo w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej, albo prowizyjnie.

Z dniem 1 sierpnia 2010 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 lipca 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 12, poz. 860). Według brzmienia § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.) przepisy § 2-4 tego rozporządzenia stosuje się odpowiednio przy ustalaniu podstawy wymiaru składek m.in. osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 15 powyższego rozporządzenia z podstawy wymiaru składek wyłączone są diety i inne należności z tytułu podróży służbowej pracownika do wysokości określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju, z zastrzeżeniem pkt 17.

Powyższe wyłączenie ma odpowiednio zastosowanie do zleceniobiorców, jeżeli stosowne postanowienia zawartych z nimi umów lub przepisy odrębne przewidują zwrot należności na zasadach przewidzianych przepisami dotyczącymi podróży służbowych pracowników sfery budżetowej.

Jednocześnie stosownie do art. 353 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) strony zawierające umowę cywilnoprawną mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Natomiast z art. 742 powyższej ustawy wynika, iż dający zlecenie powinien zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki związane z należytym wykonaniem zlecenia. W związku z powyższym, na zasadzie swobody umów, strony mogą uzgodnić, że zleceniobiorca oprócz wynagrodzenia otrzyma również zwrot wydatków poniesionych na wykonanie umowy.

Opisane powyżej wyłączenie należności z tytułu zagranicznych podróży w celu wykonania zlecenia z podstawy wymiaru składek zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe będzie miało w rezultacie zastosowanie do zleceniobiorców, dla których stosowne postanowienia zawartych z nimi umów przewidują zwrot tych należności na zasadach przewidzianych przepisami dotyczącymi podróży służbowych pracowników sfery budżetowej.

W związku z powyższym, stanowisko przedstawione przez przedsiębiorcę we wniosku z dnia 4 listopada 2011 r. stwierdzające, iż w sytuacji, gdy w umowie zlecenia oprócz wynagrodzenia kwotowego, zostaną przyznane diety do wysokości określonej w przepisach regulujących podróże służbowe pracowników sfery budżetowej, to w przedstawionym zdarzeniu przyszłym podstawą wymiaru składek będzie jedynie wynagrodzenie określone kwotowo z wyłączeniem diet i zwrotu kosztów podróży zleceniobiorców w związku z wykonywanymi przez niego czynnościami opiekuńczymi na terytorium Niemiec, Oddział uznał za prawidłowe.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu jej wydania.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w Gliwicach. Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.