WA 4120-18/2012/w/ - Porozumienia zawierane między powiatami zgodnie z art. 191 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej

W odpowiedzi na pismo Pana Starosty zawierające wniosek o udzielenie przez Regionalną Izbę Obrachunkową w Łodzi wyjaśnienia w zakresie stosowania przepisów o finansach publicznych, to jest wskazanie, czy do porozumień zawieranych między powiatami zgodnie z art. 191 ust. 5 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2011 r. Nr 149, poz. 887 z późn. zm.), należy stosować odpowiednio przepisy o dotacjach, czy też należy traktować je jako należności cywilnoprawne (...)- uprzejmie informuję, że w przedmiotowej sprawie Izba podziela stanowisko zaprezentowane we wniosku Pana Starosty.

W uzupełnieniu przedstawionej przez Pana Starostę argumentacji należy zauważyć, że w kwestii tej wypowiedział się Naczelny Sąd Administracyjny, który w postanowieniu z dnia 23 marca 2012 r. (I OW 31/2012) stwierdził, że:

Porozumienie między powiatami w sprawie przyjęcia dziecka oraz warunków jego pobytu i wysokości wydatków na jego opiekę i wychowanie ma charakter umowy cywilnoprawnej.

Rozstrzygnięcie to zapadło w związku z rozstrzyganiem sporu o właściwość między organami administracji publicznej. NSA odmówił rozstrzygnięcia uzasadniając to tym, iż sprawa będąca przedmiotem sporu, a dotycząca kwestii zawartych w art. 191 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej nie ma przymiotu sprawy administracyjnej, gdyż porozumienie między jst ma charakter umowy cywilnoprawnej.

W uzasadnieniu do ww. postanowienia NSA przypomniał, iż materia uregulowana przez obecnie obowiązujący art. 191 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy była uregulowana przez art. 86 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 z późn. zm.). Już wówczas w orzecznictwie sądów administracyjnych utrwalony jest pogląd, że porozumienie, o którym mowa w tym przepisie prawa nie miało charakteru aktu administracyjnego lecz umowy cywilnoprawnej. Jeżeli zatem sprawa pokrywania kosztów umieszczenia i pobytu dziecka w placówce opiekuńczo - wychowawczej załatwiana jest w formie porozumienia (umowy) między powiatami, to znaczy, że w tym przypadku nie mamy do czynienia ze sprawą administracyjną.

Z dniem 1 stycznia 2012 r. przepis art. 86 ustawy o pomocy społecznej został uchylony na podstawie art. 218 pkt 16 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Jednocześnie w ustawie tej zawarto art. 191 ust. 4, który stanowi odpowiednik uchylonego art. 86 ustawy o pomocy społecznej. Zgodnie z treścią tego przepisu powiat, na terenie którego funkcjonują mogące przyjąć dziecko rodzina zastępcza, rodzinny dom dziecka lub placówka opiekuńczo - wychowawcza, zawiera z powiatem, właściwym ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem go po raz pierwszy w pieczy zastępczej, porozumienie w sprawie przyjęcia dziecka oraz warunków jego pobytu i wysokości wydatków na jego opiekę i wychowanie.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego pogląd, wyrażony pod rządami poprzednio obowiązującego art. 86 ustawy o pomocy społecznej, że porozumienie między powiatami w sprawie przyjęcia dziecka oraz warunków jego pobytu i wysokości wydatków na jego opiekę i wychowanie ma charakter umowy cywilnoprawnej, pozostaje aktualny w obecnym stanie prawnym.

Powyższe oznacza również, że można za prawidłowe uznać stanowisko, iż w zakresie porozumień o treści opisanej powyżej nie mają zastosowania przepisy art. 46 ustawy o dochodach jst i należy je traktować jako należności cywilnoprawne, klasyfikując jako zakup usług przez jst od innych jst z zastosowaniem odpowiednim § 2900 - po dochodach oraz § 4330 - po wydatkach.