V/005-67/06 - Czy czynności biegłego wykonywane na zlecenie sądu podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?
Pismo z dnia 19 stycznia 2007 r. Urząd Skarbowy Poznań-Winogrady V/005-67/06 Czy czynności biegłego wykonywane na zlecenie sądu podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?
Podatnik przedstawiając stan faktyczny sprawy wskazał, iż jest pracownikiem naukowo-dydaktycznym uniwersytetu i nie prowadzi działalności gospodarczej. Jednocześnie w czerwcu 2006 r. został powołany przez Sędziego Sądu Rejonowego na biegłego, w toczącej się przed ww. Sądem sprawie. W związku z wydaniem opinii biegłego w dniu 19 września 2006 r. wystawił rachunek na kwotę brutto 9.129,38 zł. Był to jedyny rachunek wystawiony przez podatnika w związku z wykonywaniem czynności biegłego w roku 2006.
Z uwagi na fakt, że od dnia wystawienia rachunku tj. 19 września 2006 r. do końca roku pozostały 104 dni, kwota limitu uprawniająca wnioskodawcę do korzystania ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT wynosi 11.169,00 zł.
W uzupełnieniu złożonego wniosku podatnik wskazał ponadto, iż:
W przypadku wydawania opinii (bądź wykonywania jakichkolwiek innych czynności) przez biegłego nie dochodzi do zawarcia umowy między stronami. Sporządzenie opinii jest następstwem wydania odpowiedniego postanowienia przez Sąd, które obliguje biegłego do podjęcia określonych działań (jest to zbliżone do sytuacji świadka stawiającego się na rozprawie na wezwanie Sądu - składanie przez niego zeznań nie jest wynikiem zawarcia umowy z Sądem). Jeśli chodzi o miejsce i termin wykonywania określonych czynności przez biegłego, to w znacznej mierze są one uzależnione od decyzji biegłego (np. czas i miejsce spisania wniosków z przeprowadzonych analiz), choć w części określa je Sąd (np. obowiazek stawienia się na rozprawie w określonym czasie i miejscu).
Zasady i wysokość wynagradzania biegłych ustalone są w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości (a więc nie są ustalane ani przez biegłego, ani przez Sąd).
Kwestia odpowiedzialności wobec osób trzecich za wykonanie określonych czynności przez biegłego nie jest sprecyzowana. Jest to kwestia niezwykle złożona i zgodnie z posiadanymi przez stronę informacjami nierozstrzygnięta jednoznacznie. W zasadzie przyjmuje się, że odpowiedzialności tej nie przejmuje Sad. Teoretycznie można by zatem założyć, że odpowiedzialność ponosi biegły. Trudno jednak wyobrazić sobie sytuację, aby sam biegły mógł zostać pociągnięty do odpowiedzialności przez osobę trzecią (którą jest np. oskarżony, czy prokurator w procesie karnym lub pozwany, czy powód w procesie cywilnym).
Uwzględniając powyższe podatnik zwrócił się z zapytaniem:
czy z uwagi na nieprzekroczenie określonego w ustawie o VAT limitu stanowiącego równowartość 10.000,00 euro, nie ciąży na niej obowiązek zapłaty podatku VAT od uzyskanego wynagrodzenia za czynności biegłego wykonywane na zlecenie sądu,
czy w sytuacji, gdyby wspomniana wyżej kwota wpłynęła na jej rachunek dopiero w roku następnym zostanie ona uwzględniona również w wysokości obrotu w roku 2007.
W opisanym stanie faktycznym według strony, nie ciąży na niej obowiązek zapłaty podatku VAT od wynagrodzenia za czynności wykonywane jako biegły (tj. za wydanie opinii) na zlecenie Sądu w opisanej sprawie. Obrót związany z wykonywaniem czynności biegłego nie przekroczył w ciągu roku kwoty stanowiącej równowartość 10.000,- euro, co umożliwia skorzystanie z przewidzianego w ustawie o podatku od towarów i usług zwolnienia podmiotowego.
Po przeanalizowaniu stanu faktycznego sprawy, stanowiska przedstawionego przez podatnika oraz obowiązujących w omawianym zakresie przepisów prawa podatkowego stwierdzić należy, że stanowisko podatnika jest prawidłowe.
Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, opodatkowaniu ww. podlegają m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez świadczenie usług, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy, w tym również świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa, co wynika z brzmienia art. 8 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług.
Sam fakt wykonywania pewnych czynności z nakazu władzy, np. sądu nie stanowi kryterium do uznania, że ich świadczenie nie następuje w sposób samodzielny.
W myśl art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT podatnikami podatku od towarów i usług są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności, która obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy (...).
W świetle natomiast art. 15 ust. 3 pkt 3 ww. ustawy, za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1 nie uznaje się czynności z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.), jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.
Oceny zakresu stosowania przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług w odniesieniu do czynności wykonywanych na zlecenie sądu przez biegłych sądowych należy dokonywać w świetle uregulowań zawartych w art. 15 ust. 3 pkt 3 tej ustawy, tj. pod kątem kryteriów decydujących o uznaniu tych osób za podatników podatku od towarów i usług. Jednym z nich jest odpowiedzialność zlecającego wykonanie tych czynności.
W przypadku wykonywania czynności przez biegłych sądowych na rzecz sądu nie można mówić o przejęciu przez sąd odpowiedzialności za ich czynności polegające na wydaniu opinii. Opinia biegłego sądowego jest dowodem w postępowaniu sądowym, a nie usługą, której bezpośrednim odbiorcą jest uczestnik postępowania.
W świetle powyższego czynności wykonywane na zlecenie sądu przez biegłych sądowych nie podlegają wyłączeniu, o którym mowa w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, gdyż przy ich wykonywaniu nie jest spełniony jeden z warunków określonych w tym przepisie ustawy dotyczący odpowiedzialności zlecającego wykonanie czynności za ich wykonanie przez zleceniobiorcę.
Reasumując, w myśl powołanych przepisów ustawy o VAT czynności biegłego sądowego wykonywane na zlecenie sądu, prokuratury, policji należy uznać za działalność gospodarczą.
W konsekwencji powyższego czynności te na podstawie przepisu art. 41 ust. 1 cyt. ustawy, podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wg stawki w wysokości 22 %.
Zgodnie z przepisem art. 113 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, zwalnia się od podatku podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty wyrażonej w złotych odpowiadającej równowartości 10.000 euro. Do kwoty wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku. Do wartości sprzedaży, o której mowa w ust. 1, nie wlicza się odpłatnej dostawy towarów oraz odpłatnego świadczenia usług zwolnionych od podatku, a także towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.
Jednocześnie zgodnie z art. 113 ust. 5 ustawy o VAT zwolnienie traci moc w momencie przekroczenia tej kwoty.
W myśl przepisu art. 113 ust. 9 i 10 ustawy o VAT, podatnik rozpoczynający wykonywanie czynności określonych w art. 5 w trakcie roku podatkowego jest zwolniony od podatku, jeżeli przewidywana przez podatnika wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej sprzedaży, kwoty określonej w ust. 1 (...). Jeżeli faktyczna wartość sprzedaży, w proporcji do okresu prowadzonej sprzedaży, przekroczy w trakcie roku podatkowego kwotę określoną w ust. 1 (...), zwolnienie określone w ust. 9 traci moc z momentem przekroczenia kwoty określonej w ust. 1 (...). Opodatkowaniu podlega nadwyżka sprzedaży ponad wartość określoną w zdaniu poprzednim, a obowiązek podatkowy powstaje z momentem przekroczenia tej wartości (...).
Wskazać również należy, iż do określenia równowartości kwoty 10.000,- euro w złotych polskich zobligowany został minister właściwy do spraw finansów publicznych, który w terminie do dnia 31 grudnia poprzedzającego rok podatkowy winien określić tę kwotę, w drodze rozporządzenia, obliczoną według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 100 zł (art. 113 ust. 14 pkt 1 ustawy o VAT).
Minister Finansów wykonując ww. delegację ustawową wskazanymi poniżej rozporządzeniami określił kwoty uprawniające do korzystania ze zwolnienia od podatku od towarów i usług:
w roku 2006 - kwota 39.200 zł (rozporządzenie z dnia 15 listopada 2005 r. w sprawie określenia kwoty uprawniającej do zwolnienia od podatku od towarów i usług - Dz. U. Nr 229, poz. 1949),
w roku 2007 - kwota 39.700 zł (rozporządzenie z dnia 21 listopada 2006 r. w sprawie określenia kwoty uprawniającej do zwolnienia od podatku od towarów i usług - Dz. U. Nr 220, poz. 1604).
Ponadto tut. organ podatkowy wskazuje, iż zgodnie z brzmieniem § 3 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 97 poz. 970 z późn. zm.), w przypadku świadczenia usług na rzecz sądów powszechnych, administracyjnych, wojskowych lub prokuratury przez osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, którym sądy te lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów zleciły wykonanie określonych czynności związanych z postępowaniem sądowym lub przygotowawczym, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty.
Uwzględniając przedstawione powyżej przepisy prawne oraz fakt, iż wartość dokonanej przez podatnika w 2006 r. sprzedaży opodatkowanej, w proporcji do okresu prowadzonej sprzedaży, nie przekroczyła kwoty 39.200,- zł, mógł on w tym roku korzystać ze zwolnienia podmiotowego, o którym mowa w cyt. powyżej art. 113 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Ze zwolnienia tego strona może korzystać również w roku 2007 do momentu przekroczenia określonej na ten rok kwoty uprawniającej do zwolnienia, tj. 39.700,- zł.
Jednocześnie mając na uwadze cyt. powyżej przepis § 3 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. stwierdzić należy, że uzyskany przez podatnika przychód z tytułu świadczenia usług biegłego winien być uwzględniony w roku, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu ich świadczenia.
Interpretacja co do zakresu i sposobu stosowania przepisów prawa podatkowego dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez podatnika oraz stanu prawnego obowiązującego na dzień jej wydania.