US.42.TP/44-2544/04 - Gmina jako podatnik podatku od towarów i usług w zakresie inwestycji polegających na budowie sieci wodociągowej, kanalizacyjnej, gminnych budynków mieszkaniowych

Pytanie podatnika

Czy Gmina, która zaspokaja potrzeby mieszkańców w zakresie budowy sieci wodociągowej, kanalizacyjnej, gminnych budynków mieszkaniowych jest podatnikiem podatku VAT?

Jak należy interpretować art. 15 ust. 6 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535) w związku z art. 7 ustawy z dnia 08 marca 1990 r. o samorządzie gminnym.

Podatnikami w świetle art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535) są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych (art. 15 ust. 2 w/w ustawy).

Natomiast w myśl art. 15 ust. 6 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535), nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

W świetle przepisu art. 15 ust. 6 w/w ustawy w zakresie realizowanych zadań założonych odrębnymi przepisami, statusu podatnika nie można przyznać zarówno organom gminy, tj.: radzie gminy, wójtowi, burmistrzowi, prezydentowi jak i urzędowi obsługującemu ten organ, tj. urzędowi gminy. Powyższe wyłączenie ze statusu podatnika nie ma jednak zastosowania, gdy organ władzy publicznej lub urząd obsługujący ten organ wykonuje jakiekolwiek czynności na podstawie umów cywilnoprawnych, w tym objęte na podstawie przepisów prawa jego urzędowymi kompetencjami.

Gmina w myśl art. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. 2001 Nr 142, poz. 1591 ze zm.) posiada osobowość prawną, wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. W celu wykonania zadań zgodnie z art. 9 ustawy o samorządzie gminnym może tworzyć jednostki organizacyjne, zawierać umowy z innymi podmiotami bądż bez ograniczeń prowadzić działalność gospodarczą wykraczającą poza zadania o charakterze użyteczności publicznej, wyłącznie w przypadkach określonych w odrębnej ustawie (o gospodarce komunalnej).

Z powyższych unormowań wynika, że Gmina nie musi rejestrować się jako podatnik podatku od towarów i usług w przypadku gdy czynności z zakresu gospodarki komunalnej realizują mające odrębny status podatnika gminne jednostki organizacyjne, zarówno mające osobowość prawną (gminne osoby prawne) jak i niemające osobowości prawnej (jednostki i zakłady budżetowe). W takich przypadkach podatnikiem, w rozumieniu art. 15 ustawy o podatku od towarów i usług, są zakłady budżetowe lub spółki tytułem świadczenia usług komunalnych. Gminy, które utworzyły jednostki samorządu terytorialnego świadczące usługi komunalne (w szczególności zakłady budżetowe lub spółki prawa handlowego) mogą być podatnikami VAT z tytułu wykonywania innych czynności opodatkowanych, np. najmu, dzierżawy majątki własnego, sprzedaży nieruchomości, rzeczy ruchomych itd.

W przypadku wykonywania działalności podlegającej opodatkowaniu bezpośrednio przez samą gminę, a więc bez wyodrębnienia organizacyjnego w postaci zakładu budżetowego, jako osoba prawna obowiązana jest do uzyskania numeru NIP. W zakresie podatku od towarów i usług podatnikiem co do zasady jest gmina, natomiast zgłoszenia rejestracyjnego dla celów opodatkowania podatkiem VAT oraz zgłoszenia identyfikacyjnego NIP dokonuje w jej imieniu urząd gminy.

W konkluzji należy stwierdzić, że jednostki samorządu terytorialnego (gminy, powiaty, województwa) i ich jednostki wewnętrzne realizujące usługi w zakresie administracji publicznej, tj. w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane (z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych), na podstawie art. 15 ust. 6 cyt. ustawy nie są podatnikami w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług.