Stanowisko ws. polityki dywidendowej w 2023 r

Komisja Nadzoru Finansowego (KNF, Komisja) na posiedzeniu 6 grudnia 2022 r. przyjęła^* stanowisko w sprawie polityki dywidendowej banków komercyjnych, banków spółdzielczych i zrzeszających, zakładów ubezpieczeń, zakładów reasekuracji, zakładów ubezpieczeń i reasekuracji, towarzystw funduszy inwestycyjnych, powszechnych towarzystw emerytalnych oraz domów maklerskich w 2023 r. Każdy z sektorów otrzyma zalecenia w formie pisma Przewodniczącego KNF.

Bezpośrednim celem polityki dywidendowej KNF jest zapewnienie stabilności polskiego sektora finansowego poprzez dostosowywanie bazy kapitałowej podmiotów nadzorowanych do poziomu ponoszonego przez nie ryzyka oraz ochrona odbiorców usług finansowych tych podmiotów.

Banki komercyjne

Komisja uznaje za konieczne, aby przyjąć następujące zasady polityki dywidendowej banków komercyjnych w 2023 r.:

1. Kwotę do wysokości 50% zysku z 2022 r. mogą wypłacić jedynie banki spełniające jednocześnie poniższe kryteria:

2. Kwotę do wysokości 75% zysku z 2022 r. mogą wypłacić jedynie banki spełniające jednocześnie kryteria do wypłaty 50% z uwzględnieniem, w ramach kryteriów kapitałowych, wrażliwości banku na niekorzystny scenariusz makroekonomiczny 5 .

3. Kwotę do wysokości 100% zysku z 2022 r. mogą wypłacić jedynie banki spełniające jednocześnie kryteria do wypłaty 75%, a także których portfel należności od sektora niefinansowego charakteryzuje się dobrą jakością kredytową (udział NPL, z uwzględnieniem instrumentów dłużnych, na poziomie nieprzewyższającym 5%).

Kryteria określone powyżej w punktach 1-3 bank powinien spełniać zarówno na poziomie jednostkowym, jak i skonsolidowanym.

4. Dla banków posiadających istotny portfel walutowych kredytów mieszkaniowych 6 stopę dywidendy należy dodatkowo skorygować zgodnie z poniższymi kryteriami:

a) Kryterium 1 - bazuje na udziale walutowych kredytów mieszkaniowych dla gospodarstw domowych w całym portfelu należności od sektora niefinansowego:

* banki z udziałem powyżej 5% - korekta stopy dywidendy o 20 p.p.;

* banki z udziałem powyżej 10% - korekta stopy dywidendy o 40 p.p.;

* banki z udziałem powyżej 20% - korekta stopy dywidendy o 60 p.p.;

* banki z udziałem powyżej 30% - korekta stopy dywidendy o 100 p.p.,

b) Kryterium 2 - bazuje na udziale kredytów udzielonych w latach 2007 i 2008 w portfelu walutowych kredytów mieszkaniowych gospodarstw domowych:

* banki z udziałem powyżej 20% - korekta stopy dywidendy o 30 p.p.;

* banki z udziałem powyżej 50% - korekta stopy dywidendy o 50 p.p.,

przy czym łączna wartość korekty (maksymalnie 100%) jest sumą korekt wynikających z obu kryteriów.

Komisja uznaje także za niezbędne niepodejmowanie innych działań, w szczególności pozostających poza zakresem bieżącej działalności biznesowej i operacyjnej, mogących skutkować obniżeniem funduszy własnych, bez uprzedniej konsultacji z organem nadzoru. Dotyczy to także ewentualnych wypłat dywidend z zysku zatrzymanego oraz wykupów akcji własnych. Komisja oczekuje, że ewentualna realizacja takich operacji będzie każdorazowo poprzedzona konsultacją z organem nadzoru i uzależniona od jej wyniku

Banki spółdzielcze i zrzeszające

Komisja uznaje za konieczne, aby przyjąć następujące zasady polityki dywidendowej banków spółdzielczych i zrzeszających w 2023 r.:

1. Banki zrzeszające powinny stosować się do ogólnych założeń polityki dywidendowej - takich samych jak w przypadku innych banków działających w formie spółki akcyjnej.

2. Zakaz wypłaty dywidendy dla banków spółdzielczych, których wskaźnik C/I kształtuje się powyżej 85% bez względu na poniższe kryteria.

3. Wypłata dywidendy w pozostałych bankach spółdzielczych powinna nastąpić na następujących zasadach:

a) Do 15% zysku netto, spełniające łącznie kryteria: nierealizujące działań naprawczych (tj. które nie były zobowiązane do wdrożenia planów naprawy, o których mowa w art. 141m ustawy - Prawo bankowe lub grupowych planów naprawy, o których mowa w art. 141o ustawy - Prawo bankowe oraz nie wdrożyły żadnej z opcji naprawy zdefiniowanej w planie naprawy), ocena końcowa BION nie gorsza niż 2,5 (masterskala UKNF: 1 lub 2), posiadające poziom dźwigni finansowej (LR) wyższy niż 5%, łączny współczynnik kapitału (TCR) nie niższy niż 12,0%, współczynnik kapitału Tier 1 (T1) nie niższy niż 10,0%, współczynnik kapitału podstawowego CET1 nie niższy niż 8,5%, niekorzystające z możliwości pomniejszania podstawy tworzenia rezerw celowych.

b) Do 10% zysku netto, spełniające łącznie kryteria: nierealizujące działań naprawczych (tj. które nie były zobowiązane do wdrożenia planów naprawy, o których mowa w art. 141m ustawy - Prawo bankowe lub grupowych planów naprawy, o których mowa w art. 141o ustawy - Prawo bankowe oraz nie wdrożyły żadnej z opcji naprawy zdefiniowanej w planie naprawy), ocena końcowa BION nie gorsza niż 2,5 (masterskala UKNF: 1 lub 2), posiadające poziom dźwigni finansowej (LR) wyższy niż 5%, łączny współczynnik kapitału (TCR) nie niższy niż 12,0%, współczynnik kapitału Tier 1 (T1) nie niższy niż 10,0%, współczynnik kapitału podstawowego CET1 nie niższy niż 8,5%.

c) Do 5% zysku netto, spełniające łącznie kryteria: nierealizujące działań naprawczych (tj. które nie były zobowiązane do wdrożenia planów naprawy, o których mowa w art. 141m ustawy - Prawo bankowe lub grupowych planów naprawy, o których mowa w art. a) 141o ustawy - Prawo bankowe oraz nie wdrożyły żadnej z opcji naprawy zdefiniowanej w planie naprawy), ocena końcowa BION nie gorsza niż 3,25 (masterskala UKNF: 1, 2 lub 3), posiadające poziom dźwigni finansowej (LR) wyższy niż 5%, łączny współczynnik kapitału (TCR) nie niższy niż 10,5%, współczynnik kapitału Tier 1 (T1) nie niższy niż 8,5%, współczynnik kapitału podstawowego CET1 nie niższy niż 7,0%.

4. Niezależnie od określonych wyżej zasad, w związku z obecną sytuacją geopolityczną i gospodarczą oraz możliwością pogorszenia sytuacji ekonomiczno-finansowej banków w 2023 r., banki spółdzielcze spełniające kryteria do wypłaty dywidendy z zysku za 2022 r. powinny rozważyć całkowite zatrzymanie zysku i przeznaczenie go na wzmocnienie bazy kapitałowej.

5. Do banków spółdzielczych niespełniających kryteriów do wypłaty dywidendy z zysku netto za 2022 r., skierowane zostaną indywidualne wystąpienia nadzorcze.

Zakłady ubezpieczeń, zakłady reasekuracji oraz zakłady ubezpieczeń i reasekuracji

Komisja uznaje za konieczne, aby przyjąć następujące zasady polityki dywidendowej zakładów ubezpieczeń, zakładów reasekuracji oraz zakładów ubezpieczeń i reasekuracji w 2023 r.:

Dywidendę mogą wypłacić wyłącznie zakłady, które spełniają dla wypłat z zysku roku 2021 i 2022 łącznie poniższe kryteria:

1. Otrzymały w ramach BION za 2021 rok ocenę ryzyka dobrą 7 zadowalającą 8 .

2. W poszczególnych kwartałach 2022 r. nie wykazały niedoboru środków własnych na pokrycie wymogu kapitałowego (rozumianego jako maksimum z minimalnego wymogu kapitałowego (MCR) oraz kapitałowego wymogu wypłacalności (SCR)).

3. W 2022 r. nie były objęte krótkoterminowym planem finansowym lub planem naprawczym, o których mowa w art. 312 i 313 ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej.

4. Według stanu na 31 grudnia 2022 r. wielkość środków własnych bez odliczenia przewidywanych dywidend kształtowała się na poziomie co najmniej 175% wysokości wymogów kapitałowych dla zakładów ubezpieczeń, zakładów reasekuracji oraz zakładów ubezpieczeń i reasekuracji prowadzących działalność w dziale I oraz co najmniej 150% wysokości wymogów kapitałowych dla zakładów ubezpieczeń, zakładów reasekuracji oraz zakładów ubezpieczeń i reasekuracji prowadzących działalność w dziale II.

Zakłady ubezpieczeń, zakłady reasekuracji, zakłady ubezpieczeń i reasekuracji spełniające powyższe kryteria mogą przeznaczyć na wypłatę dywidendy maksymalnie 100% zysku wypracowanego w roku 2021 (z uwzględnieniem dotychczas wypłaconych dywidend z zysku roku 2021) oraz maksymalnie 50% zysku wypracowanego w roku 2022, przy czym pokrycie wymogów kapitałowych (po odliczeniu od środków własnych przewidywanych dywidend) na dzień 31 grudnia 2022 r. oraz dla kwartału, w którym wypłacono dywidendę, będzie na poziomie co najmniej 175% dla zakładów ubezpieczeń, zakładów reasekuracji oraz zakładów ubezpieczeń i reasekuracji prowadzących działalność w dziale I oraz co najmniej 150% dla zakładów ubezpieczeń, zakładów reasekuracji oraz zakładów ubezpieczeń i reasekuracji prowadzących działalność w dziale II.

Zakłady ubezpieczeń, zakłady reasekuracji, zakłady ubezpieczeń i reasekuracji spełniające powyższe kryteria, przy podejmowaniu decyzji w sprawie wysokości dywidendy, powinny uwzględnić dodatkowe potrzeby kapitałowe w perspektywie dwunastu miesięcy od momentu zatwierdzenia sprawozdania finansowego za 2022 rok, wynikające m.in. ze zmian w otoczeniu rynkowym i prawnym, a w szczególności z dużej niepewności co do perspektywy makroekonomicznej dot.m.in. inflacji, stóp procentowych, kursów walut, surowców energetycznych czy też efektów wojny spowodowanej inwazją Rosji na Ukrainę.

Towarzystwa funduszy inwestycyjnych

Komisja uznaje za konieczne, aby przyjąć następujące zasady polityki dywidendowej towarzystw funduszy inwestycyjnych w 2023 r.:

A. Kwotę w wysokości nie wyższej niż 75% zysku netto za 2022 r. mogą wypłacić jedynie towarzystwa funduszy inwestycyjnych spełniające jednocześnie poniższe kryteria:

I. Towarzystwo funduszy inwestycyjnych w 2022 r. oraz w okresie od początku 2023 r. do dnia podjęcia uchwały o podziale zysku za 2022 rok nie naruszyło ustawowych przepisów dotyczących wymogów kapitałowych.

II. Towarzystwo funduszy inwestycyjnych otrzymało ostatnią ocenę końcową BION 1 albo 2.

III. Podejmowane działania, w tym sposób podziału zysku, nie spowodują zmniejszenia wartości posiadanych przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych aktywów płynnych, pomniejszonych o wartość posiadanych akcji własnych, poniżej poziomu stanowiącego 170% obowiązującego towarzystwo wymogu kapitałowego. Przy czym w przypadku towarzystwa funduszy inwestycyjnych, które zarządza funduszami zdefiniowanej daty zgodnie z ustawą o pracowniczych planach kapitałowych, podział zysku nie może jednocześnie powodować zmniejszenia wartości posiadanych przez towarzystwo aktywów płynnych, pomniejszonych o wartość posiadanych akcji własnych, poniżej I. poziomu stanowiącego 170% wymogu wynikającego z art. 59 ust. 1 pkt 2 ustawy o pracowniczych planach kapitałowych.

IV. Podział zysku nie będzie skutkował zmniejszeniem wskaźnika pokrycia wymogu kapitałowego poniżej poziomu 1,5, przy czym wskaźnik pokrycia wymogu kapitałowego liczony jest jako iloraz wartości kapitału własnego towarzystwa i obowiązującego poziomu wymogu kapitałowego.

B. Kwotę w wysokości nie wyższej niż 100% zysku netto za 2022 r. mogą wypłacić jedynie towarzystwa funduszy inwestycyjnych spełniające jednocześnie poniższe kryteria:

I. Towarzystwo funduszy inwestycyjnych spełnia kryteria I - III wymienione w literze A.

II. Podział zysku nie będzie skutkował zmniejszeniem wskaźnika pokrycia wymogu kapitałowego poniżej poziomu 2, przy czym wskaźnik pokrycia wymogu kapitałowego liczony jest jako iloraz wartości kapitału własnego towarzystwa i obowiązującego poziomu wymogu kapitałowego.

C. Kwotę w wysokości powyżej 100% zysku netto za 2022 r. uwzględniającą niewypłaconą część zysku netto mogą wypłacić jedynie towarzystwa funduszy inwestycyjnych spełniające jednocześnie poniższe kryteria:

I. Towarzystwo funduszy inwestycyjnych spełnia kryterium I wymienione w literze B.

II. Towarzystwo funduszy inwestycyjnych otrzymało ostatnią ocenę końcową BION 1.

III. Podział zysku nie będzie skutkował zmniejszeniem wskaźnika pokrycia wymogu kapitałowego poniżej poziomu 2,5, przy czym wskaźnik pokrycia wymogu kapitałowego liczony jest jako iloraz wartości kapitału własnego towarzystwa i obowiązującego poziomu wymogu kapitałowego.

Dodatkowo towarzystwa funduszy inwestycyjnych przy podejmowaniu decyzji dotyczącej wysokości wypłaty powinny uwzględniać:

* dodatkowe potrzeby kapitałowe w perspektywie dwunastu miesięcy od momentu zatwierdzenia sprawozdania finansowego za 2022 rok tak, aby sposób podziału zysku nie miał wpływu na możliwość spełniania wymogów kapitałowych w kolejnych miesiącach,

* wysokość wyniku finansowego z bieżącego roku,

* zgłoszone w okresie od dnia podjęcia ostatniej uchwały o podziale zysku roszczenia uczestników funduszy inwestycyjnych wobec towarzystwa w związku z nienależytym zarządzaniem funduszami inwestycyjnymi.

Spełnianie wymienionych kryteriów jest wymagane również w przypadku przeznaczenia zysku netto na wypłatę wynagrodzenia z tytułu nabycia akcji własnych towarzystwa funduszy inwestycyjnych.

Powszechne towarzystwa emerytalne

Komisja uznaje za konieczne, aby przyjąć następujące zasady polityki dywidendowej powszechnych towarzystw emerytalnych w 2023 r.:

A. Kwotę w wysokości nie wyższej niż 100% zysku netto za 2022 r. mogą wypłacić jedynie powszechne towarzystwa emerytalne spełniające jednocześnie poniższe kryteria:

I. Towarzystwo otrzymało ostatnią ocenę końcową BION 1 (dobrą) lub 2 (zadowalającą).

II. W 2022 r. oraz w okresie od początku 2023 r. do dnia podjęcia uchwały o podziale zysku nie zaistniała sytuacja, w której doszłoby do niespełnienia przez towarzystwo ustawowych wymogów kapitałowych.

III. Według stanu na 31 grudnia 2022 r. wartość kapitałów własnych towarzystwa, powiększona o wartość Funduszu Gwarancyjnego przypadającą na towarzystwo, stanowiła nie mniej niż 1% wartości aktywów netto wszystkich funduszy emerytalnych zarządzanych przez towarzystwo.

IV. Według stanu na 31 grudnia 2022 r. wartość płynnych aktywów 9 towarzystwa, powiększona o wartość Funduszu Gwarancyjnego przypadającą na towarzystwo, stanowiła nie mniej niż 1% wartości aktywów netto wszystkich funduszy emerytalnych zarządzanych przez towarzystwo.

B. Kwotę w wysokości wyższej niż 100% zysku netto za 2022 r. mogą wypłacić jedynie powszechne towarzystwa emerytalne spełniające jednocześnie poniższe kryteria:

I. Towarzystwo otrzymało ostatnią ocenę końcową BION 1 (dobrą).

II. Towarzystwo spełnia kryteria II - IV wymienione w literze A.

III. Kwota wypłaty nie może powodować aby w 2023 r. wartość płynnych aktywów towarzystwa, powiększona o wartość Funduszu Gwarancyjnego przypadającą na towarzystwo, stanowiła mniej niż 1,75% wartości aktywów netto wszystkich funduszy emerytalnych zarządzanych przez towarzystwo.

Dodatkowo kryteria nieliczbowe:

* Wypłata dywidendy nie może powodować zmniejszenia wartości kapitału własnego i odpowiednio wartości aktywów płynnych, powiększonych o wartość środków Funduszu Gwarancyjnego przypadającą na towarzystwo, poniżej poziomu określonego w kryterium III i w kryterium IV w literze A na dzień wypłaty dywidendy oraz w perspektywie 12 miesięcy od momentu zatwierdzenia sprawozdania finansowego za 2022 r., z zastrzeżeniem kryterium III w literze B.

* Przy podejmowaniu decyzji dotyczącej podziału zysku towarzystwo powinno uwzględnić dodatkowe potrzeby kapitałowe w perspektywie 12 miesięcy od momentu zatwierdzenia sprawozdania finansowego za 2022 r., związane z zarządzaniem funduszami zdefiniowanej daty zgodnie z ustawą o pracowniczych planach kapitałowych.

* Przy podejmowaniu decyzji dotyczącej podziału zysku towarzystwo powinno uwzględnić zgłoszone w okresie od dnia podjęcia ostatniej uchwały o podziale zysku roszczenia uczestników funduszy emerytalnych wobec towarzystwa w związku z nienależytym zarządzaniem funduszami emerytalnymi.

Domy maklerskie

Komisja uznaje za konieczne, aby przyjąć następujące zasady polityki dywidendowej domów maklerskich w 2023 r.:

A. Kwotę w wysokości nie wyższej niż 75% zysku netto za 2022 r. mogą wypłacić domy maklerskie, które spełniają jednocześnie poniższe kryteria:

I. Na 31 grudnia 2022 r. podmiot spełnił następujące kryteria:

Podmioty stosujące przepisy przejściowe, o których mowa w części dziewiątej rozporządzenia 2019/2033, na potrzeby polityki dywidendowej ustalają powyższe współczynniki bez zastosowania tych przepisów przejściowych.

II. Ocena nadzorcza nadana w 2022 r. w procesie BION wynosi 1 albo 2.

III. Podmiot w 2022 r. oraz do dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego i podjęcia uchwały o podziale zysku za 2022 rok nie naruszył przepisów dot. wymogów kapitałowych zawartych w rozporządzeniu 2019/2033 oraz ustawie o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2022 r. poz. 1500 z późn. zm.) oraz przepisów dot. wymogów w zakresie płynności zawartych w rozporządzeniu 2019/2033.

B. Kwotę w wysokości nie wyższej niż 100% zysku netto za 2022 r. mogą wypłacić domy maklerskie, które spełniają kryteria wymienione w literze A, z tym że kryteria wymienione w lit. A pkt I spełniał również na koniec 1, 2 i 3 kwartału 2022 r.

C. Kwotę w wysokości przekraczającej zysk netto za 2022 r. mogą wypłacić domy maklerskie, które spełniają jednocześnie poniższe kryteria:

I. Spełnia kryteria wymienione w literze A pkt I i III oraz osiągnął zysk netto za 2022 r.

II. Ocena nadzorcza nadana w 2022 r. w procesie BION wynosi 1.

III. Dla podmiotów, które podejmą uchwałę o wypłacie dywidendy

Podmioty stosujące przepisy przejściowe, o których mowa w części dziewiątej rozporządzenia 2019/2033 na potrzeby polityki dywidendowej ustalają powyższe współczynniki bez zastosowania tych przepisów przejściowych.

Spełnienie warunków, o których mowa w warunku C, jest wymagane również w przypadku ubiegania się o uzyskanie zezwolenia na skup akcji własnych.

W przypadku domów maklerskich, dla których nie nadano oceny nadzorczej w procesie BION w 2022 r., kryteria A II. oraz C II nie mają zastosowania.

W przypadku domów maklerskich, które uzyskały w 2022 r. zezwolenie KNF na włączenie zysku bieżącego okresu do kapitału podstawowego Tier I, możliwe jest wypłacenie dywidendy w kwocie nie wyższej niż wysokość zysku netto za 2022 r. pomniejszonej o kwotę zaliczoną do kapitału podstawowego Tier I zgodnie z tą decyzją przy zastrzeżeniu spełnienia warunków, o których mowa w lit. A lub B.

Dodatkowo domy maklerskie przy podejmowaniu decyzji dotyczącej wysokości dywidendy powinny uwzględniać: dodatkowe potrzeby kapitałowe w perspektywie dwunastu miesięcy od momentu zatwierdzenia sprawozdania finansowego za 2022 rok, a także bieżącą sytuację finansową domu maklerskiego w momencie zatwierdzenia sprawozdania finansowego i podjęcia uchwały o podziale zysku za 2022 rok, w szczególności wysokość bieżącego wyniku finansowego domu maklerskiego.

* W głosowaniu KNF 6 grudnia 2022 r. udział wzięli: J. Jastrzębski, R. Mikusiński, M. Mikołajczyk, K.Wiercioch, K. Budzich. A. Rożek, J. Wojtyła, P. Szałamacha, W. Dyduch, M. Tomczak. W głosowaniu dotyczącym polityki dywidendowej banków komercyjnych członek KNF P. Szałamacha wstrzymał się od głosu, pozostali członkowie KNF głosowali za przyjęciem uchwały w tej sprawie. Uchwały w sprawie pozostałych punktów dotyczących polityki dywidendowej zostały podjęte jednogłośnie.