SPS-024-4769/13 - Skutki realizacji przepisów dotyczących gospodarowania odpadami i nieczystościami

_{Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Środowiska - z upoważnienia ministra - na zapytanie nr 4769 w sprawie skutków realizacji przepisów dotyczących gospodarowania odpadami i nieczystościami.}

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2012 r. poz. 391, z późn. zm.) przez właściciela nieruchomości rozumie się także współwłaścicieli, użytkowników wieczystych oraz jednostki organizacyjne i osoby posiadające nieruchomości w zarządzie lub użytkowaniu, a także inne podmioty władające nieruchomością. Jednocześnie z art. 2 ust. 3 ww. ustawy wynika, że jeżeli nieruchomość jest zabudowana budynkami wielolokalowymi, w których ustanowiono odrębną własność lokali, obowiązki właściciela nieruchomości obciążają osoby sprawujące zarząd nieruchomością wspólną, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali, lub właścicieli lokali, jeżeli zarząd nie został wybrany.

Biorąc pod uwagę, iż przepisy rozdziału 3a: "Gospodarowanie odpadami komunalnymi przez gminę" ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nakładają wszystkie obowiązki na właściciela nieruchomości, a w przypadku nieruchomości zabudowanych budynkami wielolokalowymi, w których ustanowiono odrębną własność lokali, obowiązki właściciela nieruchomości obciążają osoby sprawujące zarząd nieruchomością wspólną, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903 z późn. zm.), należy przyjąć, że wszelkie obowiązki wynikające z tego rozdziału są obowiązane realizować osoby sprawujące zarząd nieruchomością wspólną, w tym obowiązek zapłaty opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz obowiązek złożenia deklaracji. Również wszelkie decyzje administracyjne powinny być adresowane do tych osób.

Odnosząc się do kwestii, czy osoba sprawująca zarząd nieruchomością wspólną składa jedną deklarację dla całej nieruchomości, czy za poszczególnych właścicieli lokali, należy zauważyć, że własność lokalu składa się z samego mieszkania lub lokalu o innym przeznaczeniu (to niejako główna część lokalu stanowiąca wyłączną indywidualną własność właściciela lokalu) oraz z udziału w tych częściach nieruchomości, które nie są samodzielnymi lokalami (mieszkalnymi ani o innej funkcji), tj. z udziału we własności lub w prawie wieczystego użytkowania gruntu oraz z takiego samego udziału we własności wspólnych części budynku lub budynków (zob. LEX, komentarz Ewy Bończak-Kucharczyk do art. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali). Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, wskazując obowiązki właściciela nieruchomości obciążające zarząd, odwołuje się do pojęcia nieruchomości "gruntowej", która jest jedna, a nie "lokalowej", których z istoty rzeczy w budynku wielolokalowym jest wiele. Oznacza to zatem obowiązek złożenia jednej deklaracji dla takiej nieruchomości, a następnie uiszczania jednej opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi powstającymi na tak rozumianej nieruchomości, a nie za poszczególnych właścicieli lokali.

Dotychczasowy obowiązek posiadania umowy na pozbywanie się odpadów komunalnych wytwarzanych na nieruchomości, zawartej z podmiotem uprawnionym do odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, został zastąpiony obowiązkiem złożenia deklaracji i uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Nie zmienił się natomiast podmiot obowiązany do wypełnienia tego obowiązku. Podkreślić należy, że w przeciwieństwie do ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21) na podstawie ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach podmiotem obowiązanym do wypełniania obowiązków związanych ze zbieraniem odpadów komunalnych wytwarzanych na danej nieruchomości i ich pozbywaniem się zgodnie z wymaganiami tej ustawy oraz aktów prawa miejscowego, w tym podmiotem obowiązanym do złożenia deklaracji i uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, jest nie wytwórca odpadów, tylko właściciel nieruchomości. Art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach odnosi się do szczególnego przypadku, jakim jest nieruchomość zabudowana budynkami wielolokalowymi, w których ustanowiono odrębną własność lokali - wówczas obowiązki właściciela nieruchomości obciążają zarząd nieruchomością wspólną, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903 z późn. zm.), lub właścicieli lokali, jeżeli zarząd nie został wybrany. Z kolei ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 z późn. zm.) odwołuje się w kwestiach dotyczących zarządu nieruchomością wspólną do ustawy o własności lokali (w art. 26 oraz 27). Jeżeli w spółdzielni nie została wyodrębniona własność jakichkolwiek lokali - art. 2 ust. 3 nie znajduje zastosowania. Jeżeli własność niektórych lokali została wyodrębniona, przepis ten ma zastosowanie, a osobą sprawującą zarząd nieruchomością wspólną jest, zgodnie z art. 27 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych, spółdzielnia i to ona składa jedną deklarację (a nie dla poszczególnych lokali) i uiszcza jedną opłatę, a także ewentualne zaległości.

Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nie reguluje natomiast rozliczeń spółdzielni z osobami, którym służy spółdzielcze prawo do lokalu, i z właścicielami lokali - pozostaje to domeną prawa spółdzielczego.

W ocenie resortu środowiska przepisy ustawy o utrzymaniu czystości i porządku są zgodne z przepisami Konstytucji RP. Rozwiązania zawarte w przedmiotowej ustawie zostały zaakceptowane zarówno przez Radę Ministrów, jak i przez Sejm w toku prac nad projektem ustawy nowelizującej ustawę o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, a także w trakcie prac nad senackim projektem zmiany ustawy. Nie były również kwestionowane w zakresie zgodności zapisów ustawy z Konstytucją RP.