SPS-023-800/06 - Opodatkowanie podatkiem akcyzowym importu aut używanych

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów - z upoważnienia ministra - na interpelację nr 800 w sprawie dodatkowego opodatkowania branży motoryzacyjnej, w szczególności importerów aut używanych.

Szanowny Panie Marszałku! W związku z pismem SPS-023-800/06 z dnia 31 stycznia br., przy którym nadesłano interpelację Pana Adama Szejnfelda w sprawie dodatkowego opodatkowania branży motoryzacyjnej, w szczególności importerów aut używanych, uprzejmie wyjaśniam, co następuje.

Na wstępie, mając na uwadze kwestie związane z podatkiem akcyzowym, należy stwierdzić, że jego wprowadzenie jest dozwolone prawem wspólnotowym w oparciu o art. 3 ust. 3 dyrektywy Rady 92/12/EWG z dnia 25 lutego 1992 r. w sprawie przepisów ogólnych dotyczących wyrobów podlegających opodatkowaniu podatkiem akcyzowym oraz w sprawie składowania, przepływu i nadzorowania takich wyrobów (Dz. Urz. WE L 76 z 23.03.1992 r., str. 1), który zezwala Państwom Członkowskim na swobodne opodatkowanie podatkiem akcyzowym innych niż wymienione w ww. dyrektywie wyrobów. Ponadto pragnę zauważyć, iż prawo wspólnotowe ustanowiło ograniczoną liczbę przepisów wspólnotowych obejmujących swoim zakresem opodatkowanie samochodów. Wprowadzając uregulowania w zakresie opodatkowania samochodów osobowych, strona polska dążyła do zapewnienia pełnej zgodności wewnętrznych regulacji prawnych z ogólnymi zasadami Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (zwanego dalej TWE).

Brak zharmonizowanych zasad opodatkowania samochodów skutkuje zróżnicowaniem systemów podatkowych w wymiarze zarówno konstrukcyjnym, jak i kwotowym. Do chwili obecnej nie został wypracowany wzorcowy system opodatkowania, który z jednej strony zapewniałby ochronę rynku przed napływem starych samochodów osobowych, a z drugiej byłby w pełni zgodny z prawodawstwem unijnym, głównie z art. 90 TWE. Za powyższą tezą przemawiają rozliczne wyroki Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie opodatkowania samochodów podatkiem o charakterze rejestracyjnym, nakazujące zmianę wadliwych przepisów krajowych. Jednocześnie pragnę wskazać, że podatek akcyzowy stanowi dochód budżetu państwa. W roku 2005 dochód budżetowy z tytułu akcyzy od samochodów osobowych wyniósł 998 668 047 zł, co stanowiło około 2,5% całości dochodów budżetowych z tytułu akcyzy. Dodatkowo należy podkreślić, że przy poborze akcyzy nie są pobierane żadne dodatkowe opłaty.

W tym momencie chciałbym również wskazać, że niezasadne jest twierdzenie zawarte w interpelacji, że akcyza jest pobiera w pełnej wysokości na każdym etapie sprzedaży samochodu osobowego niezarejestrowanego na terytorium RP. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 29, poz. 257, z późn. zm.) opodatkowaniu akcyzą podlega każda sprzedaż samochodu osobowego przed pierwszą rejestracją na terytorium kraju. Do zapłaty akcyzy z tytułu sprzedaży samochodu osobowego zobowiązany jest również podmiot, który nabył wewnątrzwspólnotowo samochód, a który dokonuje jego sprzedaży przed pierwszą rejestracją na terenie kraju. Zgodnie z art. 82 ust. 5 ustawy w przypadku sprzedaży samochodu przed jego pierwszą rejestracją przez podmiot dokonujący nabycia wewnątrzwspólnotowego zobowiązany jest on przekazać nabywcy dokument potwierdzający zapłatę akcyzy na terenie kraju. Art. 79 ustawy precyzuje, że podatnik ma prawo do obniżenia kwoty akcyzy o kwotę akcyzy zapłaconą przy nabyciu wyrobów akcyzowych niezharmonizowanych, związaną ze sprzedażą opodatkowaną lub zapłaconą od importu. Dokument potwierdzający zapłatę akcyzy nabywca samochodu przedstawia na podstawie § 3 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 22 lipca 2002 r. w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów (Dz. U. Nr 133, poz. 1123, z późn. zm.) przy rejestracji pojazdu, zgodnie z przepisami o ruchu drogowym.

Jednocześnie pragnę zaznaczyć, iż opłata skarbowa od zaświadczenia potwierdzającego brak obowiązku uiszczenia podatku od towarów i usług z tytułu przywozu nabywanych z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej innego niż terytorium Rzeczypospolitej Polskiej pojazdów, które mają być dopuszczone do ruchu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, została wprowadzona art. 144 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r. Nr 54, poz. 535, z późn. zm.), która została przyjęta zarówno przez Sejm, jak i Senat RP.

Dodatkowo pragnę wskazać, że polityka podatkowa nie jest jedynym instrumentem kształtowania rynku motoryzacyjnego w Polsce. Niemniej istotną kwestią są na przykład badania techniczne stanowiące barierę napływu do Polski samochodów nieekologicznych i niesprawnych technicznie. W oparciu o opinię Ministerstwa Transportu i Budownictwa z dnia 15 lutego br. pragnę zauważyć, że w zakresie dotyczącym badań technicznych pojazdów każde z państw członkowskich Unii Europejskiej posiada własny system badań technicznych pojazdów, zapewniający określony minimalny stan techniczny użytkowanych pojazdów. W Europie nie istnieje system wzajemnego uznawania badań technicznych pojazdów. Oznacza to, iż nie ma miejsca sytuacja (zasugerowana w interpelacji), w której dokumenty potwierdzające pozytywny wynik badania technicznego wydane przez organizację jednego z krajów członkowskich (np. jedną z organizacji TÜV - Niemcy) stanowią podstawę uznania tego wyniku w innych krajach.

Przyczyny wspomnianego stanu rzeczy są bardzo złożone. Wśród najbardziej istotnych są m.in. różnice w wymogach technicznych w stosunku do pojazdów w poszczególnych krajach, różne cechy techniczne decydujące o rodzaju obciążeń fiskalnych użytkowników pojazdów, różnice w lokalnych klasyfikacjach pojazdów, a także względy ekonomiczne, tzn. różnice dochodów obywateli, kosztów działalności transportowej, kosztów badań pojazdów itd. Zadaniem pierwszego badania technicznego pojazdu zarejestrowanego po raz pierwszy za granicą jest nie tylko sprawdzenie jego stanu technicznego z punktu widzenia bezpieczeństwa ruchu drogowego, ale również właściwe określenie parametrów technicznych i identyfikacyjnych pojazdu tak, aby było możliwe jego wprowadzenie do krajowego systemu rejestracyjnego, ubezpieczeniowego oraz podatkowego.

Ponadto pragnę poinformować, że od momentu wprowadzenia z dniem 1 maja 2004 r. obecnych przepisów dotyczących opodatkowania podatkiem akcyzowym Ministerstwo Finansów nie otrzymało żadnych informacji dotyczących pogorszenia sytuacji na rynku pracy w branży zajmującej się sprowadzaniem samochodów używanych z zagranicy. Z posiadanych przez Ministerstwo Finansów danych dotyczących liczby samochodów używanych sprowadzonych do Polski w ostatnim roku należy wnioskować, iż po wejściu Polski do UE znacznie wzrosła liczba miejsc pracy powstałych w wyniku działania dotychczasowego systemu opodatkowania samochodów osobowych podatkiem akcyzowym. W samym 2005 r. sprowadzono do Polski ponad 700 tys. używanych samochodów. Jednocześnie pragnę zaznaczyć, iż nowe rozwiązania z zakresu opodatkowania samochodów, które w najbliższym czasie zostaną przedstawione przez Ministerstwo Finansów, w długim okresie czasu mogą sprzyjać stabilizacji na rynku pracy.

Dodatkowo należy podnieść, iż jeśli chodzi o kwestię ewentualnej niezgodności przepisów polskich z acquis communautaire w zakresie podatku akcyzowego od samochodów osobowych, to organy wspólnotowe do chwili obecnej nie wypracowały ostatecznego stanowiska w tej sprawie. Swoją negatywną opinię o systemie opodatkowania samochodów osobowych w Polsce oraz systemie opłat związanych z rejestracją pojazdów wydała Komisja Petycji Parlamentu Europejskiego. Jednakże pragnę nadmienić, że Komisja Petycji Parlamentu Europejskiego jest organem opiniodawczym, a zatem jej działanie może ograniczyć się jedynie do przedstawienia opinii. Jednocześnie pragnę podkreślić, że Komisja Europejska w ocenie zgodności krajowych przepisów z prawem wspólnotowym, przekazanej Komisji Petycji PE, nie przedstawiła stanowiska końcowego w tej kwestii.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wystąpił w dniu 22 czerwca 2005 r. z pytaniem prejudycjalnym do ETS w trybie art. 234 TWE co do zgodności z prawem wspólnotowym przepisów o podatku akcyzowym dotyczących opodatkowania samochodów osobowych. Jednakże orzeczenie w powyższej sprawie jeszcze nie zapadło.

Ponadto kwestia niezgodności z prawem wspólnotowym przepisów o podatku akcyzowym dotyczących opodatkowania samochodów osobowych jest także przedmiotem wszczętej w trybie art. 226 TWE procedury naruszeniowej. W dniu 9 września 2005 r. przy piśmie znak: IE-3/9003/253/OS/05/2877 Stałemu Przedstawicielstwu Rzeczypospolitej Polskiej przy Unii Europejskiej została przesłana, celem przekazania do Komisji Europejskiej, odpowiedź na zarzuty formalne (letter of formal notice) z dnia 13 lipca 2005 r. dotyczące naruszenia przepisów TWE.

Stanowisko w tej sprawie nie jest jednakże przesądzone. Należy podkreślić, iż KE może w każdej chwili, na każdym etapie postępowania, odstąpić od przedmiotowej procedury. Tym samym, uznając argumentację strony polskiej, KE może zaprzestać procedury naruszeniowej i nie wydawać uzasadnionej opinii (reasoned opinion), która stanowi kolejny etap postępowania i która w konsekwencji mogłaby być podstawą do wniesienia skargi do ETS przez KE przeciwko Polsce.

Mając powyższe na uwadze, oraz argumentację zawartą w pismach zarówno do Komisji Europejskiej, jak i w odpowiedzi na notyfikację pytania prejudycjalnego w sprawie C-313/05, należy uznać, że nie istnieją podstawy do twierdzenia, że polski system opodatkowania samochodów osobowych jest przejawem dyskryminacji i jest sprzeczny z zasadą solidarności społecznej.

Dodatkowo pragnę wskazać, że obecnie prowadzone są prace legislacyjne nad projektem ustawy o podatku ekologicznym od samochodów, który w głównej mierze oparty jest na założeniach przyjętych w projekcie ustawy odrzuconym przez Sejm w dniu 18 maja 2005 r. Projekt zakłada implementację nowego systemu opodatkowania uzależnionego od pojemności skokowej silnika oraz normy spalin EURO emitowanych przez dany silnik. Nowe rozwiązanie ma na celu przede wszystkim uzależnienie kwot podatku od szkodliwości pojazdu dla środowiska naturalnego. Opodatkowaniu będą podlegać samochody rejestrowane po raz pierwszy na terytorium kraju. Wprowadzenie nowego systemu pozwoli na odejście od dotychczas stosowanego podatku akcyzowego od samochodów osobowych. Zamiarem ustawodawcy jest również pełna zbieżność proponowanych przepisów prawnych z prawem wspólnotowym. Stąd też zaakcentować należy ponownie konieczność zgodności krajowego prawa podatkowego z postanowieniami acquis communautaire, a w szczególności z art. 90 TWE, co w efekcie doprowadza do sytuacji, że nie jest możliwe wprowadzenie ograniczeń o charakterze fiskalnym promujących produkcję oraz sprzedaż samochodów nowych. Jedyne kryterium, które może mieć zastosowanie w tym wypadku jest to zróżnicowanie opodatkowania uzależnione od szkodliwości dla środowiska naturalnego, które zostało uwzględnione w obecnym projekcie podatku ekologicznego od samochodów. Przedstawiony projekt będzie spełniał wymogi krajowej polityki proekologicznej, jak i unijnych wytycznych dotyczących stwarzania prośrodowiskowych zachęt do zakupu samochodów bardziej przyjaznych dla środowiska.