SPS-023-7679/12 - Wprowadzenie do Ordynacji podatkowej przepisów dotyczących wymiany informacji podatkowych pomiędzy państwami członkowskimi UE.

Na wstępie wskazać należy, że wymiana informacji podatkowych stanowi podstawowy instrument umożliwiający pozyskiwanie danych o zakresie działalności podatników podejmowanej w relacjach transgranicznych. Realizowana jest ona przede wszystkim w oparciu o postanowienia umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, inkorporujących standard wymiany informacji zgodny z wytycznymi OECD. Szeroki zakres wymiany informacji podatkowych, wspierany politycznie na szczeblu G20, umożliwia państwom podejmowanie efektywnej walki ze zjawiskami unikania i uchylania się od opodatkowania.

Wbrew tezie zaprezentowanej w interpelacji przyjęte przez Radę Ministrów w dniu 17 lipca 2012 r. założenia do projektu ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz ustawy o kontroli skarbowej nie kreują nowej instytucji, która pozwoli na wymianę informacji podatkowych między państwami członkowskimi Unii Europejskiej. Tego rodzaju wymiana funkcjonuje już bowiem od dnia 1 maja 2004 r. na podstawie przepisów art. 305b-305m Ordynacji podatkowej stanowiących implementację postanowień dyrektywy Rady 77/779/EWG z dnia 19 grudnia 1977 r. dotyczącej wzajemnej pomocy właściwych władz państw członkowskich w obszarze podatków bezpośrednich oraz opodatkowania składek ubezpieczeniowych. Konieczność modyfikacji niektórych aspektów procedury wymiany informacji wynika z obowiązku implementacji do krajowego porządku prawnego przepisów dyrektywy Rady 2011/16/UE z dnia 15 lutego 2011 r. w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania i uchylającej dyrektywę 77/799/EWG.

Ad 1. Odnosząc się do wątpliwości pana posła, czy wymiana informacji podatkowych nie narusza interesów podatników i tajemnicy skarbowej, pragnę wyjaśnić, że dyrektywa Rady 77/799/EWG wprowadziła bezwzględny wymóg, że wszystkie informacje, które państwo członkowskie otrzymuje w ramach wymiany informacji podatkowych, muszą być w tym państwie zachowane w tajemnicy w taki sam sposób, jak informacje otrzymane na mocy ustawodawstwa krajowego. Wskazano przy tym szczegółowo standardy utrzymania informacji podatkowych w poufności, jakie muszą zapewnić ustawodawstwa krajowe państw członkowskich. W polskim systemie prawnym takie gwarancje stwarzają przede wszystkim przepisy Ordynacji podatkowej o tajemnicy skarbowej. Klauzula poufności określona dyrektywą Rady 77/799/EWG została wdrożona w art. 305e pkt 4 i art. 305h pkt 7 Ordynacji podatkowej. Zobowiązanie do objęcia tajemnicą otrzymanych informacji, zgodnie z przepisami prawa krajowego państwa wnioskującego, stanowi niezbędny element wniosku obcej władzy o udzielenie informacji. Strona polska przed przekazaniem informacji do innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej ma obowiązek wyjaśnić, czy przepisy tego państwa zapewnią tym informacjom taki sam poziom ochrony, jak informacjom uzyskanym w tym państwie. W razie niespełnienia tego warunku wydawane jest postanowienie o odmowie udzielenia informacji. Pragnę zaznaczyć, że z instytucji wymiany informacji korzysta również polska administracja skarbowa. Dotychczasowe wieloletnie doświadczenia we współpracy z państwami członkowskimi w tym obszarze nie dają najmniejszych podstaw do formułowania obaw o naruszenie interesów podatników i tajemnicy skarbowej.

Ad 2. Pragnę poinformować, że wymiana informacji prowadzona z państwami członkowskimi stanowi skuteczne narzędzie do identyfikowania osób przebywających za granicą, które nie płacą podatków. Po uzyskaniu stosownych informacji podejmowane są odpowiednie działania zmierzające do ich opodatkowania.

Przedmiotem zainteresowania pana posła jest również sposób postępowania polskich organów podatkowych w przypadku problemów z ustaleniem adresu podatnika za granicą. Wskazać w tym miejscu należy, że organy podatkowe mogą uzyskiwać informacje o adresie podatnika w wyniku przeprowadzonych czynności dowodowych. W przypadku ustalenia pełnych danych adresowych doręczenie pisma za granicą jest możliwe za pokwitowaniem przez pocztę. W razie niemożności doręczenia pisma w drodze bezpośredniej przesyłki przez pocztę, np. przy braku pełnych danych adresowych lub częstych zmianach miejsca zamieszkania podatnika, zastosowanie znajduje tryb doręczania określony w art. 154a Ordynacji podatkowej. Przepis ten przewiduje doręczanie pism polskich organów podatkowych w państwach Unii Europejskiej za pośrednictwem obcej władzy, do której może o to wystąpić z wnioskiem minister finansów lub upoważniony przez niego podległy organ.

Zaznaczyć przy tym należy, że samodzielne doręczanie pism bezpośrednio osobie przebywającej na terytorium innego państwa członkowskiego jest priorytetem na gruncie przepisów dyrektywy Rady 2011/16/UE. Wystąpienie do władzy państwa członkowskiego z wnioskiem o doręczenie pisma organu podatkowego dyrektywa zawęża tylko do przypadków, gdy nie jest możliwe dokonanie doręczenia zgodnie z przepisami o doręczeniach obowiązującymi w tym państwie członkowskim lub gdy takie doręczenie powodowałoby nieproporcjonalne trudności.

Ad 3. Przechodząc do przybliżenia zakresu informacji podatkowych podlegających wymianie z państwami członkowskimi oraz zasad ich udostępniania, wskazać należy, że kwestie te zostały szczegółowo uregulowane w przepisach działu VIIa rozdział 2 Ordynacji podatkowej. Obecnie, stosownie do art. 305b Ordynacji podatkowej, wymiana informacji podatkowych obejmuje wszelkie informacje istotne dla prawidłowego określania podstaw opodatkowania i wysokości zobowiązania podatkowego w zakresie:

- opodatkowania dochodu, majątku lub kapitału, bez względu na sposób i formę opodatkowania, w tym opodatkowania dochodu ze sprzedaży rzeczy lub praw majątkowych oraz przyrostu wartości majątku lub kapitału,

- opodatkowania składek ubezpieczeniowych.

Dyrektywa Rady 2011/16/UE przewiduje szerszy zakres informacji podlegających wymianie. Wymaga to wprowadzenia do Ordynacji podatkowej zmiany polegającej na objęciu wymianą informacji wszelkich informacji, które wydają się być istotne do celów stosowania i wykonywania przepisów prawa podatkowego w zakresie podatków stanowiących dochód budżetu państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego, z wyjątkiem podatku od towarów i usług, ceł, podatku akcyzowego, składek na ubezpieczenie społeczne, opłaty skarbowej oraz należności o charakterze umownym, takich jak wynagrodzenia za usługi użyteczności publicznej.

Udzielenie informacji państwom członkowskim następuje na wniosek lub z urzędu.

Wniosek o udzielenie informacji powinien zawierać m.in. wskazanie zakresu żądanych informacji i celu ich wykorzystania (art. 305e Ordynacji podatkowej). Należy dodać, że wniosek może dotyczyć wyłącznie informacji odnoszących się do podatków wymienionych w art. 305b Ordynacji podatkowej. Zakres informacji udzielanej na wniosek ograniczony jest zakresem żądania.

W ściśle określonych sytuacjach, wymienionych w art. 305k § 1 Ordynacji podatkowej, informacje podatkowe, o których mowa w art. 305b Ordynacji podatkowej, są udzielane są obcym władzom z urzędu. Dotyczy to przypadków, gdy:

- uprawdopodobnione jest uszczuplenie należności podatkowych lub obejście prawa podatkowego państwa członkowskiego Unii Europejskiej;

- korzystanie przez podatnika z ulg podatkowych może być podstawą powstania obowiązku podatkowego lub zwiększenia zobowiązania podatkowego w państwie członkowskim Unii Europejskiej;

- ustalenia postępowania podatkowego lub kontrolnego, dokonane w oparciu o informacje uzyskane od obcej władzy, mogą być użyteczne dla prawidłowego określania podstaw opodatkowania i wysokości zobowiązania podatkowego.

Przedstawiając powyższe informacje, wyrażam nadzieję, że pozwolą one na wyjaśnienie wątpliwości przedstawionych w interpelacji.