SPS-023-7136/12 - Stanowisko MPiPS w sprawie aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych

Szanowna Pani Marszałek! Odpowiadając na przesłaną przy piśmie z dnia 31 lipca 2012 r. (znak: SPS-023-7136/12) interpelację z dnia 11 lipca 2012 r., złożoną przez pana posła Łukasza Borowiaka w sprawie aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych, uprzejmie wyjaśniam, że działania dotyczące aktywizacji osób pozostających bez pracy, w tym osób niepełnosprawnych, należą do kompetencji jednostek samorządu terytorialnego. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej wspiera aktywizację zawodową osób niepełnosprawnych poprzez działania o charakterze legislacyjnym, programowym i nadzorczym.

Pragnę podkreślić, że osoby niepełnosprawne zarejestrowane w urzędach pracy jako bezrobotne mogą korzystać ze wszystkich instrumentów i usług określonych w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. Nr 99, poz. 1001, z późn. zm.), niezależnie od funkcjonujących na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721 z późn. zm.) instrumentów wspierania zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Należy wskazać, że instrumenty aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych kierowane są zarówno do pracodawców zatrudniających pracowników niepełnosprawnych, jak i do samych osób niepełnosprawnych.

Zgodnie z art. 11 ww. ustawy osoba niepełnosprawna zarejestrowana w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotna lub poszukująca pracy niepozostająca w zatrudnieniu może skorzystać z usług i instrumentów rynku pracy przewidzianych w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. Nr 99, poz. 1001, z późn. zm.), tzn. m.in. ze szkoleń, staży, prac interwencyjnych, przygotowania zawodowego dorosłych lub studiów podyplomowych.

Ponadto na mocy art. 12a ustawy o rehabilitacji osoba niepełnosprawna może otrzymać jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej, rolniczej lub wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej w wysokości określonej w umowie zawartej ze starostą, nie więcej jednak niż do piętnastokrotności przeciętnego wynagrodzenia, pod warunkiem, że wcześniej nie otrzymała bezzwrotnych środków publicznych na ten cel.

Osoba niepełnosprawna prowadząca działalność gospodarczą albo własne lub dzierżawione gospodarstwo rolne może także otrzymać ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych dofinansowanie do wysokości 50% oprocentowania kredytu bankowego zaciągniętego na kontynuowanie tej działalności, jeżeli:

- nie korzystała z pożyczki na podjęcie działalności gospodarczej lub rolniczej albo pożyczka została w całości spłacona lub umorzona;

- nie otrzymała bezzwrotnych środków na podjęcie działalności gospodarczej lub rolniczej albo prowadziła tę działalność co najmniej przez 24 miesiące od dnia otrzymania pomocy na ten cel.

Zgodnie natomiast z art. 25a ustawy o rehabilitacji możliwa jest refundacja ze środków PFRON:

- osobie niepełnosprawnej wykonującej działalność gospodarczą obowiązkowych składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe do wysokości odpowiadającej wysokości składki,

- niepełnosprawnemu rolnikowi lub rolnikowi zobowiązanemu do opłacania składek za niepełnosprawnego domownika, składki na ubezpieczenia społeczne rolników, w tym wypadkowe, chorobowe, macierzyńskie oraz emerytalno-rentowe.

Refundacja przysługuje w wysokości:

Oprócz wyżej wymienionych, jak już wspomniałem, ustawa o rehabilitacji przewiduje również instrumenty aktywizacji zawodowej skierowane do pracodawców zatrudniających pracowników niepełnosprawnych, mające na celu zachęcanie pracodawców do zatrudniania takich osób, to znaczy:

- miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego,

- zwrot kosztów przystosowania stanowiska pracy,

- zwrot kosztów wyposażenia stanowiska pracy osoby niepełnosprawnej,

- zwrot kosztów szkolenia pracownika niepełnosprawnego oraz

- zwrot kosztów zatrudnienia pracownika pomagającego pracownikowi niepełnosprawnemu w pracy.

Ponadto Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, jako beneficjent systemowy poddziałania 1.3.6 PFRON: Projekty systemowe Programu Operacyjnego "Kapitał ludzki" 2007-2013, realizuje projekty skierowane do osób niepełnosprawnych z rzadko występującymi niepełnosprawnościami oraz niektórymi niepełnosprawnościami sprzężonymi, których celem jest aktywizacja zawodowa i integracja społeczna tych osób.

Wsparcie udzielane w ramach projektów poddziałania 1.3.6 PO KL skierowane jest do osób niepełnosprawnych, które cechuje wysoki wskaźnik bierności zawodowej, a ograniczenia wynikające z niepełnosprawności utrudniają lub uniemożliwiają podjęcie zatrudnienia w tradycyjnym systemie organizacji pracy. Realizowane projekty służą rozwijaniu samodzielności oraz aktywności samych osób niepełnosprawnych. Mają na celu wspieranie osób niepełnosprawnych w szybkim powrocie, wchodzeniu i funkcjonowaniu na rynku pracy. W projektach przewiduje się rozwijanie i podtrzymywanie aktywności społeczno-zawodowej, m.in. poprzez poradnictwo zawodowe, szkolenia zawodowe, staże rehabilitacyjne, warsztaty aktywizacji zawodowej.

Projekty kierowane są do różnych grup osób niepełnosprawnych, dzięki czemu uwzględniają specyficzne problemy funkcjonalne dotyczące poszczególnych grup. Wsparciem objęte są osoby z zaburzeniami psychicznymi, osoby z autyzmem, osoby z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym (w tym z zespołem Downa i/lub niepełnosprawnościami sprzężonymi) oraz głębokim stopniem upośledzenia umysłowego, głuchoniewidomi, niesłyszący, niewidomi oraz osoby niepełnosprawne ruchowo. W ramach projektów jest również objęte wsparciem otoczenie osób niepełnosprawnych.

W okresie programowania 2007-2013 alokacja finansowa (ogółem środki Europejskiego Funduszu Społecznego oraz środki krajowe) w ramach poddziałania 1.3.6 PFRON: Projekty systemowe wynosi 72 075 553 euro. Planuje się objęcie wsparciem 15 000 osób niepełnosprawnych.

Jednocześnie należy zaznaczyć, że osoby niepełnosprawne mogą zostać objęte wsparciem również w ramach projektów realizowanych w komponencie regionalnym (przede wszystkim w ramach priorytetu VI: Rynek pracy otwarty dla wszystkich oraz priorytetu VII: Promocja integracji społecznej).

Odpowiadając na pytanie numer 3, wyjaśniam, że według danych urzędów pracy na koniec I półrocza 2012 r. w województwie wielkopolskim zarejestrowanych było 8889 osób niepełnosprawnych, w tym 7604 bezrobotnych i 1285 poszukujących pracy niepozostających w zatrudnieniu. Szczegółowe dane dotyczące sytuacji osób niepełnosprawnych na rynku pracy w podziale na województwa będą dostępne po opublikowaniu przez Główny Urząd Statystyczny pełnych danych z narodowego spisu powszechnego przeprowadzonego w 2011 r.

Odnosząc się natomiast do działań, jakie zamierza podjąć resort pracy w celu dalszego zwiększania zatrudnienia osób niepełnosprawnych, wyjaśniam, że aktualnie funkcjonujące instrumenty wspierania zatrudnienia osób niepełnosprawnych, a wśród nich cieszące się największym zainteresowaniem pracodawców dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego, ze względu na fakt, że przynoszą oczekiwane rezultaty i korzystnie wpływają na wzrost zatrudnienia wśród osób niepełnosprawnych, nadal będą realizowane i kontynuowane. Oprócz tego przygotowywane jest również wprowadzenie do ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych nowego instrumentu wspierania zatrudnienia, jakim będzie zatrudnienia wspomagane. Zatrudnienie wspomagane będzie stanowić nie tylko metodę wprowadzania osoby niepełnosprawnej na otwarty rynek pracy ale także będzie miało na celu wspieranie jej w utrzymaniu się na tym rynku.