SPS-023-5469/08 - Zasady przyznawania świadczeń pieniężnych na rzecz rodzin pełniących funkcje rodzin zastępczych.

Odpowiadając na pismo Pana Marszałka, znak: SPS-023-5469/08, dotyczące zapytania posłów: Joanny Skrzydlewskiej, Beaty Bublewicz, Jarosława Urbaniaka, Macieja Orzechowskiego, w sprawie zasad przyznawania świadczeń pieniężnych na rzecz rodzin pełniących funkcję rodziny zastępczej, uprzejmie informuję:

Zgodnie z obecnie obowiązującym stanem prawnym (ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej - Dz. U. z 2008 r. Nr 115, poz. 728) rodziny zastępcze otrzymują comiesięczne świadczenie pieniężne, które z założenia częściowo pokrywa koszty utrzymania dziecka. Kwoty świadczeń pieniężnych na utrzymanie dziecka w rodzinie zastępczej, w tym także kwota na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dziecka, są określone procentowo od kwoty zdefiniowanej w ustawie o pomocy społecznej jako "podstawa" (aktualnie podstawa wynosi 1647zł). Kwota podstawy jest weryfikowana, zgodnie z art. 9 ustawy o pomocy społecznej, co trzy lata, z uwzględnieniem wyniku badań progu interwencji socjalnej. Badania progu interwencji dokonuje Instytut Pracy i Spraw Socjalnych. Ostatnia weryfikacja "podstawy" dokonana została z dniem 1 października 2006 r.

Starosta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania rodziny zastępczej udziela tej rodzinie pomocy pieniężnej, uwzględniając wiek dziecka, stan jego zdrowia oraz niedostosowanie społeczne.

Według § 9 rozporządzenia ministra polityki społecznej z dnia 18 października 2004 r. w sprawie rodzin zastępczych (Dz. U. Nr 233, poz. 2344) wysokość pomocy pieniężnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dziecka w rodzinie zastępczej wynosi miesięcznie w przypadku dziecka:

Natomiast rodziny wychowujące zdrowe dziecko w wieku od 7 do 18 lat otrzymują 40% podstawy.

Kwoty te pomniejszone są o 50% dochodu dziecka.

Jednocześnie należy pamiętać o tym, że przyznawana pomoc dla dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych nie pokrywa w pełni kosztów utrzymania dziecka, jest ona jedynie pomocą w pokrywaniu tych kosztów, co oznacza, że rodziny zastępcze ponoszą pozostałe koszty związane z utrzymaniem dziecka.

Należy także przypomnieć, że przed reformą administracyjną kraju rodziny zastępcze funkcjonowały w systemie oświaty. Zgodnie z ówczesnymi przepisami prawa rodziny zastępcze, które wychowywały dzieci do lat siedmiu, uprawnione były do zwiększonej pomocy finansowej. Wyższym finansowaniem objęto dzieci w wieku przedszkolnym, gdyż przy wysokich odpłatnościach za przedszkole rodzice zastępczy często rezygnowali z posyłania dzieci do przedszkola, ograniczając tym samym możliwość stymulacji rozwoju tych dzieci. Tą przesłanką kierowano się również przy przejmowaniu przez pomoc społeczną zadań związanych z organizowaniem opieki w rodzinach zastępczych. Dlatego utrzymano rozwiązanie, zgodnie z którym na dzieci w wieku do siedmiu lat umieszczone w rodzinach zastępczych przysługuje większa pomoc finansowa niż na dzieci w wieku szkolnym.

Zdaję sobie sprawę z tego, że pomoc na dzieci w wieku szkolnym wychowujące się w rodzinach zastępczych nie jest wystarczająca. Jednak ze względu na to, że jest to zadanie własne powiatów, podniesieniu wysokości świadczeń powinny towarzyszyć rozwiązania zapewniające powiatom możliwość realizacji zwiększonych wydatków.

Obecnie w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej opracowywane są rozwiązania dotyczące pieczy zastępczej, których celem jest z jednej strony urealnienie świadczeń pokrywających koszty utrzymania dziecka w rodzinie zastępczej (podniesienie ich wysokości i zlikwidowanie niezasadnych różnic), z drugiej strony - zagwarantowanie samorządom powiatowym możliwości ich realizacji.

Propozycje te zawarte zostały w projekcie "Założeń do ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej nad dzieckiem", który w dniu 25 września 2008 r. uzyskał rekomendację Komitetu Rady Ministrów. W najbliższych tygodniach projekt założeń skierowany zostanie pod obrady Rady Ministrów. Na podstawie założeń przygotowywany jest projekt ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej nad dzieckiem, który, jak się zakłada, skierowany zostanie do Sejmu w I kwartale 2009 r.

W złożeniach zaproponowano, aby z dniem 1 stycznia 2010 r. kwoty pomocy na częściowe utrzymanie dziecka zostały podwyższone i wynosiły odpowiednio: 1000 zł dla dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych zawodowych i niezawodowych oraz rodzinnych domach dziecka i 660 zł dla dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych spokrewnionych, kwoty te będą uzupełniane o dodatki i świadczenia fakultatywne (np. dodatek na wypoczynek dzieci w wieku 6-18 lat), które będą waloryzowane, gdy wzrost cen towarów i usług przekroczy 5% w okresie od ostatnio przeprowadzonej waloryzacji tych świadczeń.

Obok rozwiązań dotyczących wysokości świadczeń na utrzymanie dziecka w założeniach znajdują się również inne propozycje z zakresu finansowania pieczy zastępczej. Proponuje się - w odniesieniu do większości świadczeń fakultatywnych i niektórych obligatoryjnych, a także wynagrodzeń - określenie jedynie minimalnej kwoty, co pozwoli samorządom powiatowym prowadzić efektywną politykę w sferze finansowania rodzin zastępczych. Rozwojowi i dalszej promocji rodzinnych form pieczy zastępczej służyć mają wspierane przez budżet państwa działania promocyjne, a także rządowe i resortowe programy osłonowe.

Celem proponowanych zmian jest doprowadzenie do poprawy jakości funkcjonowania i rozwoju rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka, a tym samym odwrócenie niepokojącej tendencji do umieszczania dziecka pozbawionego opieki rodziny w placówkach opiekuńczo-wychowawczych.

Minister

Jolanta Fedak