SPS-023-5387/08 - Stanowisko Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie zawieszenia działalności gospodarczej.

W związku z przesłaną przez Pana Marszałka przy piśmie z dnia 6 października br., znak: SPS-023-5387/08, interpelacją poseł Anny Sobeckiej w sprawie zawieszania działalności gospodarczej, w oparciu o stanowisko Ministerstwa Gospodarki i Ministerstwa Finansów, pozwolę sobie przedstawić, co następuje:

Ustawą z dnia 10 lipca 2008 r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 141, poz. 888) została wprowadzona do porządku prawnego instytucja zawieszania wykonywania działalności gospodarczej. Powyższa ustawa została opracowana przez Ministerstwo Gospodarki jako resort właściwy do wprowadzania regulacji dotyczących wykonywania działalności gospodarczej.

Zgodnie ze stanowiskiem ministra gospodarki zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej oraz wznowienie wykonywania działalności gospodarczej z chwilą wejścia w życie nowelizacji ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (zwanej dalej ustawą SDG) z dnia 10 lipca 2008 r., tj. od 20 września br., odbywa się w organach ewidencyjnych na podstawie przepisów ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz. 1178, z późn. zm.).

Przepisy ustawy SDG, określające tryb zgłaszania zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej i wpisu do ewidencji, zaczną obowiązywać dopiero z dniem 31 marca 2009 r.

Artykuł 14a ustawy SDG wprowadza ogólną zasadę, że przedsiębiorca, który nie zatrudnia pracowników, może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej.

Przez przedsiębiorcę niezatrudniającego pracowników należy rozumieć przedsiębiorcę, który nie nawiązał stosunku pracy z pracownikami w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy.

Stosownie do art. 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.) pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Osoba zatrudniona, w rozumieniu art. 2 Kodeksu pracy, jest osobą pozostającą w stosunku pracy i tym samym jest stroną tego stosunku. Osoby wykonujące pracę w ramach innego stosunku prawnego niż stosunek pracy (np. na podstawie umowy agencyjnej, o dzieło czy zlecenia) nie są pracownikami chyba, że treść takich umów wykazywać będzie cechy stosunku pracy. Wówczas takie zatrudnienie należy traktować jako zatrudnienie na podstawie umowy o pracę.

W przypadku wykonywania działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej jest skuteczne pod warunkiem jej zawieszenia przez wszystkich wspólników (art. 14a ust. 2).

Jeżeli ten warunek nie zostanie spełniony, w takim przypadku uznaje się, że przedsiębiorcy wykonujący działalność gospodarczą w ramach spółki cywilnej traktowani będą w sferze praw i obowiązków (w tym w sferze podatkowej), tak jakby nadal wykonywali działalność gospodarczą. Nie będzie miał do nich wówczas zastosowania art. 14a ustawy SDG.

Zgłoszenie przez przedsiębiorcę informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej albo informacji o wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej skutkuje zmianą wpisu w ewidencji działalności gospodarczej.

Ponieważ ustawodawca nie reguluje kwestii wydawania dokumentów potwierdzających fakt zgłoszenia ww. informacji, natomiast dla przedsiębiorcy taki dokument będzie niezbędny w celu potwierdzenia zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przed innymi organami (urząd skarbowy, ZUS), za właściwe należy uznać, iż organ ewidencyjny powinien wydać przedsiębiorcy zaświadczenie o zmianie wpisu w ewidencji w związku z dokonanym przez przedsiębiorcę zgłoszeniem.

Ustawodawca nie reguluje kwestii opłaty za wydanie zaświadczenia w związku ze zgłoszeniem przez przedsiębiorcę informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej albo informacji o wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej.

Pobieranie opłaty za wydanie zaświadczenia w ww. zakresie powinno zatem odbywać się na zasadach ogólnych, określonych w ustawie o opłacie skarbowej.

Stosownie do art. 7ba ust. 4 pkt 3 przedsiębiorca w zgłoszeniu informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej wskazuje okres, na jaki nastąpi zawieszenie. Przedsiębiorca może zatem dowolnie określić okres zawieszenia.

Należy zatem domniemywać, że datą rozpoczynającą zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej może być konkretna data wskazana w zgłoszeniu informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej, a jeżeli przedsiębiorca nie wskaże takiej daty, należy uznać, że zawieszenie rozpocznie się od dnia złożenia organowi zgłoszenia informacji w tym zakresie. Niedopuszczalne jest natomiast wskazanie przez przedsiębiorcę w zgłoszeniu daty rozpoczęcia zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej wcześniejszej niż data złożenia tego zgłoszenia.

Wznowienie wykonywania działalności gospodarczej uwarunkowane jest złożeniem zgłoszenia informacji w tym zakresie. Zgłoszenie takie powinno zostać złożone przed upływem okresu, na jaki przedsiębiorca zadeklarował zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej. W przedmiotowym zgłoszeniu przedsiębiorca powinien wskazać datę, z którą nastąpi wznowienie wykonywania działalności gospodarczej. Data wznowienia nie może być wcześniejsza niż data złożenia wniosku, nie może być także wskazana po upływie maksymalnego okresu, na jaki może zostać zawieszone wykonywanie działalności gospodarczej, tj. po upływie 24 miesięcy od daty zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej.

Niezłożenie zgłoszenia informacji o wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej przed upływem 24 miesięcy skutkować będzie wykreśleniem przedsiębiorcy z ewidencji działalności gospodarczej.

Minister finansów udzielił następujących wyjaśnień w zakresie swojej właściwości:

Ustawa z dnia 10 lipca 2008 r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 141, poz. 888) wprowadziła również odpowiednie zmiany w ustawie z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654, z późn. zm., zwana dalej u.p.d.o.p.), w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm., zwana dalej u.p.d.o.f.) oraz w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535, z późn. zm., zwana dalej uptu).

Zagadnienia dotyczące dokonywania odpisów amortyzacyjnych w okresie zawieszenia działalności gospodarczej zostały uregulowane w zmienionym art. 16c pkt 5 u.p.d.o.p. oraz art. 22c pkt 5 u.p.d.o.f.. Stosownie do tych przepisów amortyzacji nie podlegają składniki majątku, które nie są używane na skutek zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej albo zaprzestania działalności, w której te składniki były używane; w tym przypadku składniki te nie podlegają amortyzacji od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zawieszono albo zaprzestano tę działalność.

Natomiast zgodnie z dodanym w art. 99 u.p.t.u. ust. 7a, w przypadku zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, podatnicy nie mają obowiązku składania deklaracji za okresy miesięczne lub kwartalne, a więc za okresy rozliczeniowe, których dotyczy zawieszenie. Co do zasady zatem podatnicy podatku od towarów i usług, którzy zawiesili wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, są zwolnieni z obowiązku składania deklaracji dla potrzeb podatku od towarów i usług za okresy rozliczeniowe, których dotyczy zawieszenie.

Od zasady tej przewidziano wyjątki wskazane w dodanym do art. 99 u.p.t.u. ust. 7. Zgodnie z przepisami tego artykułu ww. zwolnienie z obowiązku składania deklaracji nie dotyczy:

Uwzględniając powyższe, poruszone przez panią poseł zagadnienia dotyczące odpisów amortyzacyjnych oraz kwestie obowiązków w zakresie podatku od towarów i usług podatnika zawieszającego działalność gospodarczą, zostały określone w przepisach o podatkach dochodowych oraz ustawy o podatku od towarów i usług.

Odpowiadając natomiast na pytanie pani poseł odnoszące się do przedsiębiorców, którzy skorzystali z czasowego zaprzestania prowadzenia działalności przed wprowadzeniem instytucji zawieszania ustawą z dnia 10 lipca 2008 r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 141, poz. 888), istotnym jest niekwestionowanie tego okresu i honorowanie go przez ZUS na dotychczasowych zasadach. W praktyce, w niebudzących wątpliwości przypadkach rzeczywistego czasowego zaprzestania (przerwania) działalności, ZUS uznawał te przerwy dla celów ubezpieczeń społecznych. Natomiast we wszystkich wątpliwych przypadkach dotyczących obowiązków ubezpieczeniowych, jak i prawa do określonych świadczeń, ZUS korzystając ze swoich uprawnień ustawowych, badał całokształt okoliczności faktycznych i prawnych mogących mieć wpływ na wspomniane obowiązki i prawa osób zainteresowanych. Nie były natomiast uznawane lub podlegały szczególnej kontroli występujące w praktyce ZUS przypadki nagminnego zgłaszania przerw, np. w każdym kolejnym miesiącu lub tylko na soboty i niedziele.

Sposób powstawania zobowiązań publiczno-prawnych (w tym podatkowych i składkowych) lub też zawieszania zobowiązań w tym zakresie wynika wprost z zasad wykonywania działalności gospodarczej określonych przepisami o swobodzie działalności gospodarczej. Przepisy te należą zaś do zakresu kompetencji ministra gospodarki, dlatego też ministrowi pracy i polityki społecznej trudno wypowiadać się w wiążący sposób na temat ewentualnych planów legislacyjnych w obszarze tych przepisów.

Jednocześnie minister gospodarki poinformował, że w związku z tym, iż przepisy w zakresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej obowiązują dopiero od miesiąca, nie przewiduje w najbliższym czasie nowelizacji przepisów ustawy SDG w tym zakresie.

Natomiast kwestie sytuacji ubezpieczeniowej osób prowadzących działalność gospodarczą w okresie tuż po dokonaniu jej formalnego zawieszenia oraz odpowiednio wznowienia, są obecnie przedmiotem szczegółowej analizy pod kątem potrzeb ewentualnej zmiany doprecyzowującej przepisy w tej mierze.

Minister

Jolanta Fedak