SPS-023-510/06 - Zwolnienie z opłat zakładów pracy chronionej, w tym również z opłaty za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia - z upoważnienia ministra - na interpelację nr 510 w sprawie problemów związanych z ustawą o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.

Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na pismo Wicemarszałka Sejmu RP Pana Marka Kotlinowskiego, (znak: SPS-023-510/06) z dnia 10 stycznia 2006 r., dotyczącego interpelacji Pana Posła Pawła Kowala, pragnę poinformować, że w chwili obecnej zgodnie z przepisem art. 31 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776 z późn. zm.) zakłady pracy chronionej zwolnione są z opłat, z wyjątkiem opłaty skarbowej i opłat o charakterze sanacyjnym. Wspomniany wyżej przepis obowiązuje od dnia 1 stycznia 2004 r. w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 19 grudnia 2003 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 228, poz. 2262).

W związku z powyższym, zakłady pracy chronionej zwolnione są z szeregu opłat, w tym również z opłaty za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych, o których mowa w ustawie z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jednolity - Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1231 z późn. zm.), a przepis nie budzi żadnych wątpliwości interpretacyjnych.

Faktycznie zakłady pracy chronionej zwolnione są z obowiązku ponoszenia opłat za korzystanie z zezwoleń od dnia 1 stycznia 2003 r., kiedy wszedł w życie przepis ustawy z dnia 12 września 2002 r. o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2002 r. Nr 169, poz. 1387), zwalniający zakłady pracy chronionej z opłat, z wyjątkiem opłaty skarbowej.

Do chwili wejścia w życie wspomnianej wyżej regulacji zakłady pracy chronionej stały na stanowisku, iż nie podlegają obowiązkowi wnoszenia opłaty za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych na podstawie art. 31 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, zwalniającemu zakłady pracy chronionej z obowiązku ponoszenia niepodatkowych należności budżetowych. Przepis stanowił wielokrotnie podstawę do roszczeń ze strony zakładów pracy chronionej wobec samorządów i był przedmiotem orzecznictwa sądów administracyjnych, których orzecznictwo było w tej materii niejednolite. Przykładowo, zwolnienie z opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych prowadzoną przez zakład pracy chronionej potwierdza orzecznictwo NSA (np. orzeczenie SA/BK 976/99 z dnia 24 lutego 2000 r). Natomiast brak podstaw prawnych do dokonywania takiego zwrotu stwierdza orzeczenie NSA z 13 grudnia 2001 r. (sygn. II SA/Lu 951/2000) lub orzeczenie NSA z dnia 4 kwietnia 2002 r. (sygn. akt. II SA/Łd 1450/98).

W tym miejscu podkreślić należy również fakt, iż przepisy ustawy o wychowywaniu w trzeźwości nie przewidują możliwości zwrotu opłaty za korzystanie z zezwoleń.

Odnosząc się wprost do pytań postawionych w piśmie Pana Posła, uprzejmie informuję, iż do Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (dalej - PARPA) w ostatnich latach wpływały ze strony samorządów zapytania dotyczące problematyki zwolnień zakładów pracy chronionej z omawianych wyżej opłat. Samorządy sygnalizowały również fakt zmniejszenia się wpływów z tytułu opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych w wyniku sztucznego tworzenia zakładów pracy chronionej, poprzez zatrudnianie w dużych sklepach nielicznych osób niepełnosprawnych, co stanowi następnie podstawę do ubiegania się o zwolnienie wyżej wymienionych przedsiębiorstw z opłat za zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych.

Warto podkreślić, iż zgodnie z ustawą o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi opłaty te są przeznaczane na realizację gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, które obejmują m.in. tworzenie i funkcjonowanie świetlic socjoterapeutycznych dla dzieci z rodzin alkoholików, pomoc dla ofiar przemocy w rodzinie, realizację w szkołach programów profilaktycznych oraz oddziaływania terapeutyczne dla osób uzależnionych od alkoholu i ich rodzin. Z tego względu konieczne jest zapewnienie stabilnego systemu finansowania działań służących rozwiązywaniu problemów alkoholowych w społecznościach lokalnych.

W chwili obecnej PARPA nie dysponuje danymi, które umożliwiłyby szczegółową ocenę skali zjawiska związanego ze zwracaniem przez samorządy wniesionych wcześniej przez zakłady pracy chronionej opłat wraz z odsetkami.

Biorąc pod uwagę niewątpliwie negatywny wpływ działań podejmowanych przez przedsiębiorców, prowadzących do unikania wnoszenia ww. opłat, a co za tym idzie zagrożenia ograniczenia działań podejmowanych przez samorządy gminne w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych, w mojej opinii zasadne jest rozważenie nowelizacji przepisów w przedmiotowej sprawie.