SPS-023-3337/12 - Nieterminowe składanie miesięcznych zestawień nabywców oleju opałowego.

Szanowna Pani Marszałek! W związku z pismem z dnia 30 marca 2012 r., znak: SPS-023-3337/12, przy którym przesłana została interpelacja pana posła Tomasza Kuleszy z dnia 5 marca 2012 r. w sprawie sankcji za nieterminowe składanie miesięcznych zestawień oświadczeń nabywców oleju opałowego, uprzejmie wyjaśniam, co następuje.

Stawka akcyzy na olej opałowy wynosi obecnie 232 zł/1000 I, natomiast na analogiczne paliwo przeznaczone do celów napędowych ustalono stawkę w wysokości 1196 zł/1000 I. Różnica zatem wynosi 964 zł/1000 I. Dlatego też w związku z dużym ryzykiem nadużyć uregulowania dotyczące zasad opodatkowania podatkiem akcyzowym olejów opałowych mają szczególny charakter. Wysokie zróżnicowanie stawek akcyzy na paliwa silnikowe i oleje opałowe, znajdujące odzwierciedlenie w cenach tych wyrobów, jest główną przyczyną występowania nieprawidłowości polegających na wykorzystywaniu oleju opałowego niezgodnie z jego przeznaczeniem. Tylko w latach 2007-2009 w wyniku kontroli podatkowych ujawniono uszczuplenia podatkowe w podatku akcyzowym należnym od oleju opałowego na kwotę odpowiednio 125,7 mln zł, 150,2 mln zł i 178,5 mln zł.

W celu przeciwdziałania zjawiskom związanym z nieuprawnionym wykorzystywaniem do celów napędowych relatywnie nisko opodatkowanego oleju opałowego w ustawie o podatku akcyzowym, zwanej dalej "ustawą", wprowadzono przepisy szczególne. Jednym z nich jest przepis art. 89 ust. 16 ustawy stosowany w sytuacji niewypełnienia przez sprzedawcę warunków, stanowiących podstawę do zastosowania stawki właściwej dla olejów opałowych. Zatem w przypadku nieterminowego złożenia miesięcznego zestawienia oświadczeń lub niezłożenia go w ogóle ma zastosowanie stawka akcyzy w wysokości 1822 zł/1000 I lub 2047 zł/1000 kg (w zależności od właściwości fizykochemicznych oleju opałowego) określona w art. 89 ust. 4 pkt 1 ustawy. Ustawodawca uznał bowiem, iż zestawienia oświadczeń są istotnym elementem systemu kontroli obrotu tymi wyrobami. Przedmiotowe zestawienia są jedynym źródłem informacji przekazywanych przez dystrybutorów olejów opałowych do urzędów celnych, umożliwiającym wstępną analizę zawartych w nich danych bez potrzeby wszczynania uciążliwych dla przedsiębiorcy kontroli podatkowych lub obowiązku przesyłania przez sprzedawców znacznej liczby kopii oświadczeń. Miesięczne zestawienie oświadczeń stanowi zatem ważny instrument wykorzystywany przez komórki analizy ryzyka urzędów celnych do optymalnego planowania kontroli prawidłowości przeznaczenia ww. wyrobów na cele opałowe, pozwalającym skuteczniej eliminować patologie występujące na rynku paliw opałowych.

Odnosząc się do zarzutu, iż objęcie sprzedaży ww. olejów opałowych wyższą stawką akcyzy w przypadku niedopełnienia warunku terminowego złożenia zestawienia oświadczeń jest niezgodne z przepisami dyrektywy Rady 2003/96/WE, to nie znajduje on uzasadnienia. Należy zauważyć, że podatnikiem akcyzy jest m.in. osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, która dokonuje czynności podlegających opodatkowaniu akcyzą (art. 13 ust. 1 ustawy). Sprzedawca olejów opałowych, w rozumieniu przytoczonej regulacji, jest podatnikiem podatku akcyzowego, gdyż dokonuje czynności podlegającej temu podatkowi. Zgodnie z art. 8 ust. 2 pkt 3 ustawy przedmiotem opodatkowania akcyzą jest sprzedaż wyrobów akcyzowych znajdujących się poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy, objętych określoną stawką akcyzy związaną z ich przeznaczeniem, jeżeli ich sprzedaż odbyła się bez zachowania warunków uprawniających do zastosowania tej stawki akcyzy.

Niedochowaniem warunku w myśl ustawy jest także nieterminowe przekazywanie właściwemu naczelnikowi urzędu celnego miesięcznych zestawień oświadczeń. Zatem tak zdefiniowanej sprzedaży ww. wyrobów w żadnym przypadku nie można uznać za niezgodne z przepisami dyrektywy Rady 2003/96/WE, a w szczególności z przepisem art. 2 ust. 3. Regulacja ta odnosi się bowiem do wyrobów energetycznych, dla których nie został określony poziom opodatkowania w niniejszej dyrektywie, a dla olejów opałowych taki poziom określono.

Zarzut o niekonstytucyjności wyżej omówionych przepisów wydaje się również nieuprawniony, tym bardziej że organ władzy sądowniczej powołany do badania zgodności z konstytucją aktów normatywnych, jakim jest Trybunał Konstytucyjny, nie wypowiedział się jak dotąd w przedmiotowej sprawie.

Trudno bowiem zgodzić się z opinią pana posła Tomasza Kuleszy, jakoby stan prawny, w którym za to samo naruszenie ww. prawa podatnika spotykają dwie sankcje - wyższy od wymierzonego na ogólnych zasadach podatek i kara za przestępstwo skarbowe albo wykroczenie skarbowe orzekana przez sąd na podstawie Kodeksu karnego skarbowego naruszał zakaz podwójnego czy wielokrotnego karania za to samo bądź stanowił nieproporcjonalną reakcję państwa na naruszenie prawa, godząc przez to w art. 2 konstytucji.

Należy z całą stanowczością podkreślić, że stawka podatku akcyzowego wynikająca z art. 89 ust. 4 pkt 1 ustawy nie jest rodzajem kary. Jest to stawka właściwa m.in. dla olejów opałowych w przypadku niespełnienia przez podatnika warunków uprawniających do zastosowania stawki w wysokości 232 zł/1000 I lub 64 zł/1000 kg (zależnie od parametrów fizykochemicznych).

Chciałbym również podkreślić, iż w ubiegłym roku prowadzone były prace nad zmianą obowiązujących przepisów dotyczących systemu oświadczeń stosowanych w obrocie paliwami opałowymi pod kątem zmniejszenia obciążeń administracyjnych związanych z prowadzeniem tego typu działalności gospodarczej m.in. w zakresie stosowania stawki akcyzy w wysokości 1822 zł/1000 I lub 2047 zł/1000 kg za uchybienie terminowi złożenia zestawienia oświadczeń.

W tym celu w dniu 18 lipca 2011 r. prezes Rady Ministrów przesłał do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców, obejmujący m.in. zmiany w przepisach akcyzowych związane z odejściem od sankcji podatkowej wynikającej z niezłożenia w terminie zestawienia oświadczeń o przeznaczeniu nabytych olejów opałowych na rzecz penalizacji niespełnienia tego obowiązku w Kodeksie karnym skarbowym. Jednak na etapie prac nadzwyczajnej komisji sejmowej "Przyjazne Państwo" wykreślono z przedmiotowego projektu powyższy zapis. W związku z brakiem akceptacji przez Sejm proponowanej zmiany art. 89 ust. 16 ustawy obowiązuje nadal w niezmienionym brzmieniu.

Jednocześnie uprzejmie informuję, że Ministerstwo Finansów zgłosiło potrzebę zmiany ww. przepisu Ministerstwu Gospodarki, które odpowiada za przygotowanie kolejnego projektu ustawy deregulacyjnej.